Aleksander Arendt

Aleksander Arendt

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	6 grudnia 1912 Będargowo
Data śmierci	2002
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie „Gryf Pomorski”
Jednostki	65 Pułk Piechoty
Główne wojny i bitwy	kampania wrześniowa
Odznaczenia

Aleksander Arendt (ur. 6 grudnia 1912 w Będargowie na Kaszubach, zm. 2002) – podporucznik rezerwy Wojska Polskiego, działacz kaszubski, komendant naczelny Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski” w okresie od listopada 1943 r. do maja 1944 r., ps. „Konar”, "Dębina"

Życiorys

Uczęszczał do szkoły powszechnej w Kartuzach, a następnie gimnazjum w Wejherowie. Naukę przerwał w 1926 roku po śmierci ojca. Podjął pracę w gospodarstwie rolnym w Kwidzynie koło Łebna. Naukę kontynuował w gimnazjum koedukacyjnym w Kartuzach, a potem ponownie w gimnazjum w Wejherowie, gdzie w 1934 roku zdał maturę. We wrześniu 1934 r. rozpoczął służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. Po jej ukończeniu został skierowany na Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy przy 65 pułku piechoty. 1 stycznia 1937 roku mianowano go na stopień podporucznika. Jednocześnie w latach 1935–1939 studiował prawo na Uniwersytecie im. Józefa Piłsudskiego. Był wówczas członkiem Polskiej Akademickiej Korporacji Cassubia. Ukończył także Instytut Pracy Samorządu Terytorialnego o statusie fakultetu. Działał szeroko na polu społecznym i politycznym. Jeszcze podczas studiów wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. Pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Przyjaciół Pomorza i Koła Akademików Kaszubów w Kartuzach. W kwietniu 1939 r. został powołany na ćwiczenia wojskowe w ramach 64 pułku piechoty. Następnie przeniesiono go do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu nr VIII w Toruniu gen. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego. Przeszedł wówczas przeszkolenie w zakresie dywersji pozafrontowej i uczestniczył w tworzeniu jej sieci pomorskiej pod zasłoną członka zespołu artystycznego, który latem 1939 r. przeprowadził tournée w strefie nadgranicznej. 24 sierpnia został przeniesiony do Radomia w celu sformowania kompanii przeciwpancernej.

Wziął udział w wojnie obronnej 1939 roku, podczas której został ranny w walkach pod Iłżą. Uniknął niewoli niemieckiej i na początku października powrócił do domu. W początkowym okresie okupacji był dwukrotnie aresztowany, a w końcu skierowano go na przymusowe roboty do niemieckiego gospodarstwa rolnego w Kobysewie na Pomorzu. Od 1941 roku pracował w firmie Hoffmana, potem w przedsiębiorstwie budowlanym „Nord-Ost-Bau” w Gdyni. Od 1940 roku rozpoczął działalność konspiracyjną w ramach Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”. Po nawiązaniu kontaktów z Józefem Dambkiem i Augustynem Westphalem został przydzielony do komórki legalizacyjnej. W 1942 roku został instruktorem wyszkolenia bojowego. Następnie objął funkcję szefa Wydziału Operacyjnego Komendy Naczelnej TOW „Gryf Pomorski”. Uczestniczył w nieudanych rozmowach scaleniowych z Armią Krajową. Od maja 1943 roku był zastępcą komendanta naczelnego TOW „Gryf Pomorski”. W listopadzie mianowano go nominalnym komendantem naczelnym. W maju 1944 roku został aresztowany przez Gestapo. Po 7 miesiącach brutalnych przesłuchań w siedzibie Gestapo w Gdańsku, został osadzony w obozie koncentracyjnym Stutthof jako więzień policyjny. Uniknął śmierci m.in. dzięki przekupieniu gestapowców. W styczniu 1945 roku zbiegł podczas ewakuacji do obozu przejściowego w Kokoszkach.

Po zajęciu Pomorza przez Armię Czerwoną organizował polską administrację samorządową na tym obszarze. Został komendantem powiatowym Milicji Obywatelskiej w Kartuzach. Od maja 1945 r. pracował w referacie samorządowym Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku. Andrzej Gąsiorowski w książce „Jan Kaszubowski i służby specjalne. Gestapo, Smiersz, UB.” pisze, że Arendt został w 1945 r. tajnym współpracownikiem UB. Wyraża także wątpliwość, czy A. Arendt w czasie okupacji nie podjął współpracy z Niemcami^[1].

W 1946 roku Arendt został wicestarostą powiatu gdańskiego, a w 1947 roku – starostą kościerskim. Od 1948 roku pracował w Wojewódzkim Zarządzie Dróg Publicznych w Gdańsku. Jednocześnie zaangażował się w działalność społeczną. Od 1956 roku był współorganizatorem i pierwszym prezesem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. W grudniu 1959 roku został jego wiceprezesem. Był odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Partyzanckim, Medalem Rodła.

Przypisy

Bibliografia

• Krzysztof Komorowski, Konspiracja pomorska 1939-1947, Gdańsk 1993.