Aleksander Boruszczak

Aleksander Boruszczak

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	22 lutego 1868 Karlovac
Data i miejsce śmierci	5 lutego 1948 Bad Bibra
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	2 Dywizja Litewsko-Białoruska
Stanowiska	dowódca dywizji
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Aleksander Boruszczak (ur. 22 lutego 1868 w Karlovacu, zm. 5 lutego 1948 w Bad Bibra w Saksonii-Anhalt) – generał brygady Wojska Polskiego II RP.

Życiorys

Urodził się 22 lutego 1868 w Karlovacu (niem. Karlstadt), w Chorwacji^[1]. Był starszym bratem Teodora (ur. 1874), pułkownika uzbrojenia Wojska Polskiego.

Ukończył pięć klas gimnazjum w Przemyślu^[2]. 1 września 1883 wstąpił do Szkoły Kadetów Piechoty w Łobzowie^[2]. 18 sierpnia 1886 rozpoczął zawodową służbę wojskową w cesarskiej i królewskiej armii^[2][3]. Został przydzielony do Galicyjskiego Pułku Piechoty Nr 55 we Lwowie, w stopniu kadeta-zastępcy oficera ze starszeństwem z 1 września 1886^[4]. W 1897 został przeniesiony do Węgierskiego Pułku Piechoty Nr 66 w Koszycach^[5]. W 1899 przez sześć miesięcy kształcił się w szkole korpuśnej w Sarajewie w Bośni i Hercegowinie. W 1904 służył w Morawskim Pułku Piechoty Nr 3 w Mostarze, a później w Cieszynie. W 1913 został przeniesiony do Morawskiego Pułku Piechoty Nr 8 w Brnie na stanowisko komendanta 2. batalionu. Na początku I wojny światowej dowodził batalionem, a we wrześniu objął dowództwo tego pułku. Walczył w obronie Twierdzy Przemyśl. 17 września 1915 dostał się do niewoli rosyjskiej. Był przetrzymywany na Kaukazie, uciekł z niewoli 24 kwietnia 1918. Do macierzystego pułku wrócił 19 maja 1918. W czasie służby w c. i k. Armii awansował na kolejne stopnie:

• porucznika (niem. Leutnant) – 1 maja 1890,
• nadporucznika (niem. Oberleutnant) – 1 listopada 1894,
• kapitana II klasy (niem. Hauptmann II kl.) – 1 maja 1902,
• kapitana I klasy (niem. Hauptmann I kl.) – 1906 ze starszeństwem z 1 maja 1902,
• majora (niem. Major) – 1 listopada 1913,
• podpułkownika (niem. Oberstleutnant) – 1 września 1915,
• pułkownika (niem. Oberst) – 11 listopada 1918 ze starszeństwem z 1 maja 1918^[2].

1 listopada 1918 w Krakowie, w randze pułkownika, przyjęty został do Wojska Polskiego^[6]. Od 5 grudnia 1918 do 29 marca 1919 dowodził 16 pułkiem piechoty Ziemi Tarnowskiej^[7]. 22 marca 1919 został mianowany dowódcą III Brygady w Dywizji Litewsko-Białoruskiej^[8]. 26 października 1919 objął dowództwo 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. 1 maja 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu generała podporucznika, w grupie oficerów byłej armii austriacko-węgierskiej^[9]. 7 lipca 1920 została mu powierzona obrona Wilna. 18 lipca, po poddaniu miasta wojskom sowieckim, został zwolniony ze stanowiska dowódcy dywizji^[10].

26 sierpnia 1920 został postawiony w stan oskarżenia przed Trybunałem Obrony Państwa za tchórzostwo w obliczu wroga i oddanie Wilna bez obrony. 11 października 1921 sprawa została przeniesiona do Sądu Wojskowego Dowództwa Okręgu Warszawskiego. Kilka miesięcy później postępowanie zostało umorzone wobec braku znamion czynu przestępnego, a on sam zrehabilitowany. Mimo tego z dniem 1 czerwca 1922 został przeniesiony w stan spoczynku, w stopniu generała podporucznika z prawem noszenia munduru^[11]. W czerwcu 1922 nadano mu Krzyż Walecznych. 26 października 1923 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu generała brygady^[12].

Osiadł w Kiekrzu niedaleko Poznania, później w Goli koło Jarocina. W kampanii wrześniowej 1939 udziału nie brał. Po wkroczeniu Niemców do Wielkopolski podpisał volkslistę. Wiosną 1945 opuścił Golę próbując przedostać się do Austrii. Zmarł na grypę 5 lutego 1948 w Bad Bibra (Saksonia).

Z pierwszego małżeństwa miał troje dzieci^[13]. Po śmierci żony 18 września 1919 zawarł związek małżeński z Martą Albertyną z Anderseckow Stickarowską.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych nr 38921 – 17 grudnia 1921 „w zamian za dyplom Fronu Litewsko-Białoruskiego «Za Waleczność»”^[14][15]
• Order Korony Żelaznej 3. klasy z dekoracją wojenną i mieczami^[16]
• Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną i mieczami^[16]
• Brązowy Medal Zasługi Wojskowej na czerwonej wstążce^[16]
• Krzyż Wojskowy Karola^[17]
• Krzyż za 25-letnią służbę wojskową dla oficerów^[16]
• Złoty Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii^[16]
• Krzyż Jubileuszowy Wojskowy^[16]
• Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913^[16]
• Medal Rannych z dwoma paskami^[17]

7 czerwca 1937 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek generała o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”^[18].

Przypisy

Bibliografia

• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1890. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1889. (niem.).
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1898. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1897. (niem.).
• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Aleksander Boruszczak. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.53 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-08].
• Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 1 A-Ł. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-87103-55-1.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Encyklopedia Wojskowa. Otton Laskowski (red.). T. I: A.a – Custoza. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, 1931.
• Marszałek P. K., Rada Obrony Państwa z 1920 roku. Studium prawnohistoryczne, Wrocław 1995, s. 138 i n
• Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.