Aleksander Boruszczak

Aleksander Boruszczak
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

22 lutego 1868
Karlovac

Data i miejsce śmierci

5 lutego 1948
Bad Bibra

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Jednostki

2 Dywizja Litewsko-Białoruska

Stanowiska

dowódca dywizji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920-1941) Krzyż Zasługi Wojskowej z Mieczami Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie pokoju) Krzyż Wojskowy Karola Odznaka za 25-letnią Służbę Wojskową (Austro-Węgry) Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii 1898 (Austro-Węgry) Krzyż Jubileuszowy Wojskowy Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913 Medal Rannych – dwukrotnie ranny (Austro-Węgry)

Aleksander Boruszczak (ur. 22 lutego 1868 w Karlovacu, zm. 5 lutego 1948 w Bad Bibra w Saksonii-Anhalt) – generał brygady Wojska Polskiego II RP.

Życiorys

Urodził się 22 lutego 1868 w Karlovacu (niem. Karlstadt), w Chorwacji[1]. Był starszym bratem Teodora (ur. 1874), pułkownika uzbrojenia Wojska Polskiego.

Ukończył pięć klas gimnazjum w Przemyślu[2]. 1 września 1883 wstąpił do Szkoły Kadetów Piechoty w Łobzowie[2]. 18 sierpnia 1886 rozpoczął zawodową służbę wojskową w cesarskiej i królewskiej armii[2][3]. Został przydzielony do Galicyjskiego Pułku Piechoty Nr 55 we Lwowie, w stopniu kadeta-zastępcy oficera ze starszeństwem z 1 września 1886[4]. W 1897 został przeniesiony do Węgierskiego Pułku Piechoty Nr 66 w Koszycach[5]. W 1899 przez sześć miesięcy kształcił się w szkole korpuśnej w Sarajewie w Bośni i Hercegowinie. W 1904 służył w Morawskim Pułku Piechoty Nr 3 w Mostarze, a później w Cieszynie. W 1913 został przeniesiony do Morawskiego Pułku Piechoty Nr 8 w Brnie na stanowisko komendanta 2. batalionu. Na początku I wojny światowej dowodził batalionem, a we wrześniu objął dowództwo tego pułku. Walczył w obronie Twierdzy Przemyśl. 17 września 1915 dostał się do niewoli rosyjskiej. Był przetrzymywany na Kaukazie, uciekł z niewoli 24 kwietnia 1918. Do macierzystego pułku wrócił 19 maja 1918. W czasie służby w c. i k. Armii awansował na kolejne stopnie:

  • porucznika (niem. Leutnant) – 1 maja 1890,
  • nadporucznika (niem. Oberleutnant) – 1 listopada 1894,
  • kapitana II klasy (niem. Hauptmann II kl.) – 1 maja 1902,
  • kapitana I klasy (niem. Hauptmann I kl.) – 1906 ze starszeństwem z 1 maja 1902,
  • majora (niem. Major) – 1 listopada 1913,
  • podpułkownika (niem. Oberstleutnant) – 1 września 1915,
  • pułkownika (niem. Oberst) – 11 listopada 1918 ze starszeństwem z 1 maja 1918[2].

1 listopada 1918 w Krakowie, w randze pułkownika, przyjęty został do Wojska Polskiego[6]. Od 5 grudnia 1918 do 29 marca 1919 dowodził 16 pułkiem piechoty Ziemi Tarnowskiej[7]. 22 marca 1919 został mianowany dowódcą III Brygady w Dywizji Litewsko-Białoruskiej[8]. 26 października 1919 objął dowództwo 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. 1 maja 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu generała podporucznika, w grupie oficerów byłej armii austriacko-węgierskiej[9]. 7 lipca 1920 została mu powierzona obrona Wilna. 18 lipca, po poddaniu miasta wojskom sowieckim, został zwolniony ze stanowiska dowódcy dywizji[10].

26 sierpnia 1920 został postawiony w stan oskarżenia przed Trybunałem Obrony Państwa za tchórzostwo w obliczu wroga i oddanie Wilna bez obrony. 11 października 1921 sprawa została przeniesiona do Sądu Wojskowego Dowództwa Okręgu Warszawskiego. Kilka miesięcy później postępowanie zostało umorzone wobec braku znamion czynu przestępnego, a on sam zrehabilitowany. Mimo tego z dniem 1 czerwca 1922 został przeniesiony w stan spoczynku, w stopniu generała podporucznika z prawem noszenia munduru[11]. W czerwcu 1922 nadano mu Krzyż Walecznych. 26 października 1923 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu generała brygady[12].

Osiadł w Kiekrzu niedaleko Poznania, później w Goli koło Jarocina. W kampanii wrześniowej 1939 udziału nie brał. Po wkroczeniu Niemców do Wielkopolski podpisał volkslistę. Wiosną 1945 opuścił Golę próbując przedostać się do Austrii. Zmarł na grypę 5 lutego 1948 w Bad Bibra (Saksonia).

Z pierwszego małżeństwa miał troje dzieci[13]. Po śmierci żony 18 września 1919 zawarł związek małżeński z Martą Albertyną z Anderseckow Stickarowską.

Ordery i odznaczenia

7 czerwca 1937 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek generała o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”[18].

Przypisy

  1. Encyklopedia Wojskowa 1931 ↓, s. 369.
  2. a b c d Kolekcja ↓, 4.
  3. Według Piotra Staweckiego początek wysługi liczył mu się od dnia 22 lutego 1885.
  4. Schematismus 1890 ↓, s. 283, 401.
  5. Schematismus 1898 ↓, s. 498.
  6. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 2 z 12 stycznia 1919, poz. 75, tu przyjęty z zatwierdzeniem posiadanego stopnia podpułkownika.
  7. Według Piotra Staweckiego dowództwo 16 pp objął w dniu 29 grudnia 1918.
  8. Według Piotra Staweckiego dowództwo III Brygady objął 5 kwietnia 1919.
  9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 15 maja 1920, s. 352.
  10. Kolekcja ↓, 48.
  11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 25 lutego 1922, s. 150.
  12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 70 z 7 listopada 1923, s. 738.
  13. Kolekcja ↓, 77.
  14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 10 czerwca 1922, s. 408.
  15. Kolekcja ↓, 63–64.
  16. a b c d e f g Ranglisten 1918 ↓, s. 465.
  17. a b Kolekcja ↓, 75.
  18. Kolekcja ↓, 67.

Bibliografia

  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1890. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1889. (niem.).
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1898. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1897. (niem.).
  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
  • Aleksander Boruszczak. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.53 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-08].
  • Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 1 A-Ł. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-87103-55-1.
  • Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
  • Encyklopedia Wojskowa. Otton Laskowski (red.). T. I: A.a – Custoza. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, 1931.
  • Marszałek P. K., Rada Obrony Państwa z 1920 roku. Studium prawnohistoryczne, Wrocław 1995, s. 138 i n
  • Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.

Media użyte na tej stronie

Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Ordine imperiale della corona di ferro, austria.png
nastrino Ordine imperiale della corona di ferro
AUT Karl-Truppenkreuz BAR.svg
Baretka Krzyża Wojskowego Karola – Austro-Węgry. (Karl-Truppenkreuz)
PL Epolet gen bryg.svg
Naramiennik generała brygady Wojska Polskiego (1919-39).
Signum Laudis (peace time).png
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 3.0
Baretka wstążki czasu pokoju austro-węgierskiego Medalu Zasługi Wojskowej "Signum Laudis"
AUT Franz Joseph 50 years of reign - Military Medal.svg
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 3.0
Military Medal for 50 years of reign of Emperor Franz Joseph (=Signum Memoriae)
AUT KuK Kriegsbande schwertern-gold BAR.svg
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) z okuciem złotych mieczy dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).
Med. Austria 1912-1913.JPG
Austrian mobilitation cross of 1912/1913's ribbon
AUT Jubiläumskreuz 1908.png
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 3.0
Krzyż Jubileuszowy 1908 (Austro-Węgry)
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
POL Krzyż Walecznych (1920) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Militärdienstzeichen-Silver.jpg
Autor: Skukifish, Licencja: CC BY-SA 3.0
Militärdienstzeichen austriaca con corona in argento per 25 anni di servizio attivo nell'esercito