Aleksander Dmytrak

Aleksander Józef Dmytrak

podpułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	5 września 1893 Monasterzyska, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	1940 Charków, USRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	Dowództwo 4 Armii Dowództwo 2 Armii 11 Pułk Piechoty 72 Pułk Piechoty Ministerstwo Spraw Wojskowych Centrum Wyszkolenia Piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Szef Gabinetu MSWojsk. mjr dypl. kaw. Adam Korwin-Sokołowski (trzeci od prawej), w imieniu marszałka Józefa Piłsudskiego, odbiera od płk Gwido Kawińskiego odznakę pamiątkową i historię 72 pp. Trzeci od lewej stoi mjr dypl. piech. Aleksander Dmytrak. Warszawa 1932.

Aleksander Józef Dmytrak (ur. 5 września 1893 w Monasterzyskach, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – inżynier, podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Był synem Sylwestra i Karoliny z Bartmannów. W latach 1909–1912 był uczniem Seminarium Nauczycielskiego w Stanisławowie, a w roku szkolnym 1912/1913 uczniem Seminarium Nauczycielskiego Męskiego w Samborze. 14 czerwca 1913 roku w Samborze złożył maturę i został uznany za „kandydata dojrzałego do pełnienia obowiązków tymczasowego nauczyciela młodszego lub tymczasowego nauczyciela w publicznych szkołach ludowych pospolitych z językiem wykładowym polskim i ruskim”. Ponieważ w trakcie nauki w seminarium otrzymywał stypendium z funduszu państwowego w wysokości 80 koron był zobowiązany do sześcioletniej służby w zawodzie nauczycielskim w Królestwie Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim^[1]. Nie wiadomo, czy zamierzał się wywiązać z tego obowiązku, a jeżeli tak to, kiedy i w jaki sposób, albowiem już 2 września 1913 roku zatrudnił się w Kopalni „Photogen” Towarzystwa Akcyjnego Rafinerii Olejów Mineralnych w Mraźnicy, w charakterze praktykanta-pomocnika szybowego przy wierceniu systemem kanadyjskim. Z treści świadectwa wystawionego 15 czerwca 1914 roku przez Kierownictwo Kopalni „Photogen” wynika, że ubiegał się o przyjęcie na kurs szkoły mierniczej w Borysławiu^[2].

Od jesieni 1909 roku do 4 września 1912 roku oraz od 2 lipca do 4 września 1913 roku działał w Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckim w Stanisławowie, natomiast w okresie od 10 września 1913 roku do 28 lipca 1914 roku brał czynny udział w pracach Związku Strzeleckiego w Borysławiu, w charakterze instruktora, sekcyjnego i plutonowego^[3].

Wybuch I wojny światowej przekreślił jego plany życiowe i przerwał działalność niepodległościową. 4 sierpnia 1914 roku został zmobilizowany do armii Austro-Węgier i wcielony do 95 pułku piechoty. 18 sierpnia 1914 roku został przydzielony do 2 pułku Cesarskich Strzelców Tyrolskich, a już 4 września 1914 roku skierowany na front galicyjski. Uczestniczył w potyczkach pod Tarnowem, Tuchowem, Pustkowem, Sokołowem, Kolbuszową, Leżajskiem i Starym Miastem. 24 września 1914 roku pod Starym Miastem został ranny w głowę i prawą nogę. Do 15 stycznia 1915 roku przebywał na leczeniu szpitalnym w Korneuburgu i Stockerau. W okresie od 15 stycznia do 1 marca 1915 roku był słuchaczem II kursu Szkoły Oficerów Rezerwy w Vahrn. W trakcie pobytu w szkole awansował na plutonowego, a po jej ukończeniu został przydzielony do 3 kompanii batalionu zapasowego 2 pułku Cesarskich Strzelców Tyrolskich w Brixen. 5 maja 1915 roku został ponownie skierowany na front, tym razem w Tyrolu. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 sierpnia 1916 roku w korpusie oficerów rezerwy piechoty^[4].

Od 1919 pełnił służbę w Wojsku Polskim jako oficer etapowy, najpierw dowódca Stacji Etapowej Aleksiniec Nowy, potem adiutant Dowództwa Powiatu Etapowego Mozyrz. 25 listopada 1920 został zatwierdzony w stopniu porucznika piechoty z dniem 1 kwietnia 1920, w „grupie byłej armii austro-węgierskiej”^[5]. 20 maja 1921 został przydzielony ewidencyjnie do 11 pułku piechoty z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku w Oddziale I Sztabu 4 Armii^[6][7].

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 514. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[8]. W październiku 1922, po likwidacji dowództwa 2 Armii został przydzielony do Inspektoratu Armii Nr I w Wilnie na stanowisko kierownika kancelarii^[9]. Inspektorem armii był wówczas gen. dyw. Edward Śmigły-Rydz. W 1923 w dalszym ciągu pełnił służbę w Inspektoracie Armii Nr I w Wilnie na stanowisku oficera sztabu zastępcy inspektora armii, gen. bryg. Leona Berbeckiego^[10]. 23 grudnia 1923 roku powrócił do macierzystego 11 pułku piechoty w Tarnowskich Górach^[11][12].

1 listopada 1925 został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza Kursu Normalnego. 1 października 1927 roku Minister Spraw Wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski na wniosek szefa Sztabu Generalnego nadał mu dyplom naukowy oficera Sztabu Generalnego^[13]. 28 października 1927, po ukończeniu kursu, został przydzielony do Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie^[14]. 27 stycznia 1930 został mianowany majorem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 4. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[15]. Z dniem 1 stycznia 1932 został przeniesiony do 72 pułku piechoty w Radomiu na stanowisko dowódcy batalionu^[16][17]. W listopadzie 1933 został przeniesiony do Biura Ogólno-Organizacyjnego Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie^[18], a w czerwcu 1934 do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie na stanowisko kierownika Komisji Doświadczalnej^[19]. 19 marca 1937 roku został awansowany do stopnia podpułkownika ze starszeństwem z dniem 19 marca 1937 roku i 46. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[20].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 po agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej. Wiosną 1940 został zamordowany przez NKWD w Charkowie.

Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został awansowany pośmiertnie do stopnia generała brygady^[21]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1931)^[22]
• Medal Niepodległości (10 grudnia 1931)^[23]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Krzyż Waleczności Armii gen. Bułak-Bałachowicza^[24]
• Srebrny Medal Waleczności 1 klasy (Austro-Węgry)^[25]
• Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry)^[25]

Zobacz też

• Generałowie i admirałowie II Rzeczypospolitej
• Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• Obozy NKWD dla jeńców polskich
• zbrodnia katyńska

Przypisy

Bibliografia

• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918.
• Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2018-05-08].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 r.), Sztab Główny WP, Warszawa 1931.
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Dodatek do Dziennika Personalnego M.S.Wojsk. Nr 37 z 24 września 1921 r.
• Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, opracowanie zespołowe pod kierunkiem Jędrzeja Tucholskiego, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2003, ISBN 83-916663-5-2.

Linki zewnętrzne

• Ppłk Aleksander Dmytrak. Katalog zasobów ikonograficznych i archiwalnych Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.