Aleksander Hauke-Nowak

Aleksander Hauke-Nowak

Data i miejsce urodzenia	24 lutego 1896 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	17 maja 1956 Rio de Janeiro, Brazylia
Wojewoda łódzki
Okres	od 31 stycznia 1933 do 13 kwietnia 1938
Poprzednik	Władysław Jaszczołt
Następca	Henryk Józewski
Wojewoda wołyński
Okres	od 13 kwietnia 1938 do 17 września 1939
Poprzednik	Henryk Józewski
Następca	okupacja ZSRR, funkcja zlikwidowana
Odznaczenia

Aleksander Hauke-Nowak vel Aleksander Nowak^[a] (ur. 24 lutego 1896 w Warszawie, zm. 17 maja 1956 w Rio de Janeiro) – major dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, działacz państwowy i społeczny II Rzeczypospolitej.

Życiorys

Syn Leona i Anieli z Rudnickich. W latach 1909–1914 uczęszczał w Warszawie do Szkoły Realnej Mariana Rychłowskiego^[2]. Od 1911 działał w skautingu i Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, od 1913 w Polskich Drużynach Strzeleckich^[3]. Żołnierz IV plutonu Pierwszej Kompanii Kadrowej. W 1917–1918 działał w Polskiej Organizacji Wojskowej w Wilnie, Ostrowie i Kielcach^[3]. W 1922 uzyskał maturę na kursach dokształcających organizowanych dla wojskowych przy Dowództwie Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie^[2]. Ukończył studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego oraz Wyższą Szkołę Wojskową^[3]. 3 maja 1922 zweryfikowany został w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1146 lokatą w korpusie oficerów piechoty. W 1923 zajmował stanowisko szefa Oddziału II Sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I, pozostając oficerem nadetatowym 42 pułku piechoty. W latach 1925–1927 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 28 października 1927, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do 36 pułku piechoty Legii Akademickiej w Warszawie. W kwietniu 1928 został wyznaczony w tym pułku na stanowisko dowódcy III batalionu^[4]. 2 kwietnia 1929 awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 23. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[5]. Z dniem 30 kwietnia tego roku został przydzielony do dyspozycji Ministra Spraw Wewnętrznych na okres sześciu miesięcy z równoczesnym przeniesieniem do kadry oficerów piechoty^[6]. Przydział ten był mu trzykrotnie przedłużany o kolejnych sześć miesięcy^[7][8][9]. 30 kwietnia 1931 został urlopowany bez prawa do poborów^[10], a z dniem 31 grudnia tego roku przeniesiony do rezerwy z równoczesnym przeniesieniem w rezerwie do 36 pp^[11].

W Ministerstwie Spraw Wewnętrznych był m.in. dyrektorem departamentu politycznego. Występował w tym charakterze jako świadek oskarżenia na procesie brzeskim. Od 31 stycznia 1933 do 13 kwietnia 1938 wojewoda łódzki^[12], a od 13 kwietnia 1938 następca Henryka Józewskiego na stanowisku wojewody wołyńskiego, w związku ze zmianą polityki wobec Ukraińców dokonaną przez obóz sanacyjny pod wpływem Edwarda Rydza-Śmigłego (utworzenie Obozu Zjednoczenia Narodowego i próba zbliżenia do środowisk i haseł endecji). Pełnił urząd do września 1939. Po wybuchu II wojny światowej, posiadając wiedzę o agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, miał nie poinformować o tym współpracowników (w tym wicewojewodę Ignacego Strzemińskiego) i opuścił Polskę przez granicę^[13]. Był prezesem Związku Ziem Południowo-Wschodnich. Opublikował książki Z pamiętników strzelca (Warszawa 1917) i Ze wspomnień skauta-legionisty (Warszawa 1935)^[3].

Był dwukrotnie żonaty. Po zmianie wyznania na kalwińskie i orzeczeniu rozwodu przez Jednotę Wileńską, poślubił 2 czerwca 1933 roku w kościele ewangelicko-reformowanym w Warszawie Krystynę z Pawłowiczów 1 voto Szambumiewiczową^[14][3]..

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari^[3] nr 7196
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[15]
• Krzyż Niepodległości (9 listopada 1931)^[16]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[3]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[3]
• Złoty Krzyż Zasługi (24 maja 1929)^[17]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[3]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[3]
• Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”^[18]
• Wielki Oficer Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)^[3]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, pod redakcją Jacka Majchrowskiego, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1994.
• „Łódź w Ilustracji”, 12 II 1933, nr 7, s. 3 (w gronie uczestników jego powitania jako nowego wojewody łódzkiego na dworcu Łódź–Fabryczna).