Aleksander II (król Kachetii)

Aleksander II
— król Kachetii —
król Kachetii
Okres	od 1574 do 1601
Poprzednik	Lewan
Następca	Dawid I
król Kachetii
Okres	od 1602 do 1605
Poprzednik	Dawid I
Następca	Konstantyn I
Dane biograficzne
Data urodzenia	1527
Data śmierci	12 marca 1605
Przyczyna śmierci	zabójstwo
Miejsce spoczynku	monaster Alawerdi
Ojciec	Lewan
Matka	Tinatin gurijska
Małżeństwo	Tinatin Amilachwari
Dzieci	Herakliusz, Dawid, Jerzy, Konstantyn, Nestan-Daredżan, Tinatin

Aleksander II (ur. 1527, zm. 12 marca 1605) – król Kachetii w latach 1574-1605.

Życiorys

Był synem króla Kachetii Lewana i jego pierwszej żony, księżniczki gurijskiej Tinatin. Po śmierci ojca w 1574 w rywalizacji o władzę pokonał dwóch młodszych braci przyrodnich, El-Mirzę i Dawida, przede wszystkim dzięki natychmiastowemu złożeniu przysięgi wierności szachowi Persji Tahmaspowi. Podobnie jak ojciec, oparł politykę zagraniczną Kachetii na balansowaniu między Persją, Imperium Osmańskim, szamchalem tarkowskim i próbach kontaktu z Rosją^[1]. Mimo deklarowanej lojalności wobec szacha musiał skierować najstarszego syna Jesego do Kazwinu jako zakładnika^[1].

W 1578, gdy szachem Persji był już Mohammad Chodabande, Aleksander II wypowiedział Persji posłuszeństwo i przywitał wkraczające na Kaukaz wojska Mustafy Lali Paszy, ogłaszając się lennikiem Osmanów i zobowiązując się do płacenia trybutu w wysokości 30 bel jedwabiu, 10 sokołów, 10 jastrzębi i 20 młodych kobiet i mężczyzn rocznie. W nagrodę Aleksander II otrzymał tytuł bejlerbeja, a jego syn Herakliusz został gubernatorem Şəki^[1]. W odwecie szach Mohammad Chodabande uwięził księcia kachetyńskiego Jesego; zmarł on w 1580 nie odzyskawszy wolności^[1].

W 1582, gdy działania wojenne między Turcją i Persją znalazły się w impasie, szach Persji zmusił Aleksandra II do powtórnej deklaracji lojalności. Uwięził w Kazwinie jego kolejnego syna, Konstantyna (który w niewoli przeszedł na islam i całkowicie wyrzekł się gruzińskiego pochodzenia^[2]), i zażądał wysokiego trybutu za każdy rok, w którym był tureckim wasalem. Aleksander II musiał przysiąc na Ewangelię, że będzie współpracował z Persami, a także z królem Kartlii Szymonem I^[3]. Pod rządami Aleksandra II Kachetia przeżywała okres rozkwitu. Liczba mieszkańców szybko wzrastała, rozwijało się rolnictwo, budowane były nowe monastery i cerkwie^[4]. Próbując wyzwolić się spod dominacji perskiej, Aleksander II nawiązał kontakty z Rosją, licząc na jej protekcję^[4]. W 1585 wysłał posłów do Moskwy, dwa lata później do Kachetii przybyli posłowie rosyjscy, przywożąc pisemną przysięgę lojalności wobec cara, którą król podpisał. Liczył, że w rewanżu Rosjanie zbudują stały fort nad Terekiem, a także wypowiedzą wojnę szamchalowi terkowskiemu; w tej drugiej sprawie jego nadzieje pozostały płonne. Rosjanie nie zgodzili się również przekazać Gruzinom nowoczesnej artylerii^[5].

Postępowanie Aleksandra II wzbudziło nieufność szacha Persji Abbasa, tym bardziej, że w tym samym czasie król Kachetii nie oddał mu za żonę swojej córki Nestan-Daredżan^[5]. Abbas zażądał oddania na dwór perski kolejnego zakładnika - wnuka Konstantyna^[5].

W 1601 Aleksander II nagle zachorował. Jego syn Dawid ogłosił się nowym królem Kachetii. Gdy Aleksander II wyzdrowiał, nowy król odmówił złożenia władzy i zmusił ojca do wstąpienia do monasteru. Dawid stoczył walkę o władzę z młodszym bratem Jerzym; gdy osobiście zabił jednego z jego zwolenników, który usiłował schronić się w cerkwi, Aleksander II przeklął starszego syna. W 1602 Dawid zmarł, a Aleksander II wrócił na tron^[6].

W 1603 szach Abbas wezwał Aleksandra II i króla Kartlii Jerzego X na wojnę z Turcją. Władca Persji nie ufał królowi Kachetii, który nieustannie utrzymywał kontakty z Rosją; kachetyńska szlachta była podzielona co do tego, czy kraj powinien być lojalny wobec Persji, czy postawić na sojusz z Rosją. Aleksander II uczynił gest pod adresem szacha, wysyłając na jego dwór swoich wnuków, dzieci Dawida: Tejmuraza i Helenę. Abbas nie ufał już jednak królowi Kachetii. Polecił jego synowi Konstantynowi zabić ojca, gdyby ten okazał się nielojalny wobec szacha. Nakazał również, by obydwaj wyruszyli na wojnę z Turcją i zaatakowali Szyrwan. W marcu 1605 między synem i ojcem doszło do kłótni o dalszy sposób prowadzenia kampanii wojennej. Konstantyn zaatakował i zabił najpierw swojego brata Jerzego; następnie jego ludzie zamordowali Aleksandra II oraz pięciu obecnych na naradzie możnowładców, biskupa Rustawi i jego brata. Konstantyn ogłosił się nowym królem Kachetii, a głowy ojca i brata wysłał na dwór perski jako dowód lojalności. Ciała natomiast polecił pochować w monasterze Alawerdi^[6].

Rodzina

Aleksander II był żonaty z kobietą z rodu Amilachwari^[1]. Ze związku tego przyszły na świat następujące dzieci:

• Herakliusz^[1]
• Dawid, król Kachetii w 1602^[6]
• Konstantyn, król Kachetii w 1605^[2]
• Anna, małżonka króla Kartlii Bagrata VII^[7]
• Nestan-Daredżan, małżonka króla Megrelii Manuczara Dadianiego^[6]
• Tinatin, małżonka Hamzy Mirzy, syna szacha Mohammada Chodabande^[8].

Przypisy

Bibliografia

• Mikaberidze A., Historical Dictionary of Georgia, Rowman & Littlefield, Blue Ridge Summit 2015, ​ISBN 978-1-4422-4146-6​.
• DonaldD. Rayfield DonaldD., Edge of Empires: A History of Georgia, London: Reaktion Books, 2012, ISBN 1-78023-030-3, OCLC 829059436 .