Aleksander Karczyński

Aleksander Karczyński
Data i miejsce urodzenia

20 lutego 1882
Pelplin

Data i miejsce śmierci

23 grudnia 1973
Pelplin

Instrumenty

organy

Zawód

kompozytor, organista, dyrygent

Aleksander Karczyński[1] (ur. 20 lutego 1882 w Pelplinie, zm. 23 grudnia 1973 tamże)[2] – polski organista, dyrygent i kompozytor, który całe swe twórcze życie spędził w USA.

Był synem Ignacego – pelplińskiego zegarmistrza, a zarazem organisty w pobliskiej Nowej Cerkwi. Wśród jego licznego rodzeństwa (Aleksander był szóstym z jedenaściorga rodzeństwa) było trzech księży – w tym Sługa Boży Cyryl Karczyński – i dwie zakonnice.

A. Karczyński był uczniem pelplińskiego Collegium Marianum, a następnie gimnazjum w Chełmnie[2], gdzie wstąpił w szeregi Filomatów Pomorskich i został za to skazany w procesie toruńskim we wrześniu 1901 r. na tydzień więzienia[3]. Później studiował w Królewskiej Akademii Muzycznej w Monachium, kończąc tę uczelnię w roku 1905[2].

Od 1907 roku przebywał w USA. Był tam organistą kościołów chicagowskich (św. Apostołów Piotra i Pawła, a następnie św. Młodzianków), a także brał czynny udział w życiu amerykańskiej Polonii, nie tylko jako muzyk (od 1927 roku był generalnym dyrygentem Związku Śpiewaków Polskich w Ameryce). Był współzałożycielem i sekretarzem polskiego Towarzystwa Naukowego im. św. Jadwigi. Redagował wydawany przez nie Polish-American Review (Przegląd Polsko-Amerykański) oraz miesięcznik „Lutnia”. Był członkiem Zarządu Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich w Ameryce. Wykładał śpiew i literaturę polską w chicagowskich kolegiach (Sacred Heart College i St. Ignatius College)[2].

W 1966[4] A. Karczyński przeszedł na emeryturę i wrócił do rodzinnego Pelplina[2], gdzie po śmierci został pochowany obok swych braci-księży.

Aleksander Karczyński jest kompozytorem między innymi trzyczęściowej Sonaty organowej b-moll op. 38, będącej jednym z przykładów polskiej późnoromantycznej muzyki organowej.

Przypisy

  1. ↑ Hasło opiera się na Piotr Szumiński: Życie i twórczość Aleksandra Karczyńskiego ze szczególnym uwzględnieniem twórczości organowej. Warszawa 1986, mps pracy magisterskiej.
  2. ↑ a b c d e [1].
  3. ↑ Poręba S., 1974: Cyryl Karczyński – zapomniany zbieracz pieśni ludowych. Literatura Ludowa, 2, strona 31.
  4. ↑ Poręba podaje rok 1963, Poręba S., 1974: Cyryl Karczyński – zapomniany zbieracz pieśni ludowych. Literatura Ludowa, 2, strona 30.