Aleksander Ken

Paul Bernard Labrosse-Luuyt, fotografia z zakładu Aleksandra Kena
Charles-Gabriel Le Bègue de Germiny, fotografia z zakładu Aleksandra Kena

Aleksander (Alexander, Alexandre) Ken (ur. 1828, 1831 lub 1835[1], zm. 9 lutego 1874[2]) – polski fotograf działający w latach 60. XIX wieku w Paryżu.

Biografia Kena jest słabo rozpoznana. Był synem Szymona Kena i Marii Medelsohn[3]. Jak podają historycy fotografii, Ken przyjechał do Paryża w 1864 lub 1865 roku, jednak przeczy temu paryski Bottin de commerce[4] (rodzaj książki adresowej), który wymienił atelier Kena przy Boulevard Montmartre 10 już w roku 1859. Niemożliwe jest więc, aby Ken – jak podaje Ignacy Płażewski – zaczął swoją karierę w zakładzie „Walery” Stanisława Ostroroga, gdyż działało ono dopiero od lat 70. XIX w.[5]

W 1859 r. Ken wystawiał swoje zdjęcia na ekspozycji Société française de photographie, a rok później został członkiem tego towarzystwa. W 1860 r. opatentował urządzenie będące rodzajem przysłony, przy pomocy której wykonał zdjęcia prezentowane na wystawie z 1859 r. W 1861 r. wynajął jedno piętro budynku przy rue Montmartre 10-12 z dwoma mieszkaniami, z których jedno służyło za atelier[6].

W 1864 roku Ken opublikował Dissertations historiques, artistiques et scientifiques sur la photographie (Rozważania historyczne, artystyczne i naukowe o fotografii) – jedną z pierwszych w historii publikację poświęconą estetyce fotografii[7]. W opracowaniu tym Ken m.in. wyraził pogląd, że każda praca, która wyraża i wywołuje uczucia, jest dziełem sztuki, bez względu na to, jakimi narzędziami została stworzona. Także fotografia może zatem być sztuką[8].

Dzięki zachowanym do dziś fotografiom wiadomo, że oprócz fotografii portretowej Ken zajmował się także wykonywaniem zdjęć (czasami niekonwencjonalnych i odważnych) tancerek i aktorek wodewilowych. Fotografował również dzieła sztuki i wykonywał zdjęcia stereoskopowe[9].

W 1865 roku z nieznanego powodu Ken sprzedał zakład fotografowi Émilowi Lucienowi Bondonneau, który pod nazwą „Alexandre Ken” działał do 1878 roku. Prawdopodobnie już po sprzedaży, czyli za czasów Bondonneau, powstała filia atelier w Londynie przy 213 Regent Street. Ken przeprowadził się do mieszkania przy rue Faubourg-Saint-Honoré 111, gdzie w 1874 roku zmarł.

Przypisy

  1. ↑ Data 1828 podawana jest w literaturze, jednak Małgorzata Maria Grąbczewska odnalazła dokumenty poświadczające rok 1831 (akt zgonu) i 1835 (dokumenty sądowe). Za: Małgorzata Maria Grąbczewska, Polscy fotografowie w Paryżu w drugiej połowie XIX wieku – zarys problematyki, „Dagerotyp” 2008, nr 17, s. 12-13.
  2. ↑ Małgorzata Maria Grąbczewska, Polscy fotografowie w Paryżu w drugiej połowie XIX wieku – zarys problematyki, „Dagerotyp” 2008, nr 17, s. 13.
  3. ↑ Małgorzata Maria Grąbczewska, „Aby z odbitki uczynić dzieło sztuki”, czyli teoria fotografii Aleksandra Kena [w:] Wielkie i małe historie fotografii, red. Danuta Jackiewicz, Zofia Jurkowlaniec, Warszawa 2014, s. 5.
  4. ↑ Annuaire-Almanach du commerce, de l'industrie de la magistrature et de l'administration, Paris 1859, s. 294 (dostępne także na: Gallica).
  5. ↑ Małgorzata Maria Grąbczewska, „Aby z odbitki uczynić dzieło sztuki”, czyli teoria fotografii Aleksandra Kena [w:] Wielkie i małe historie fotografii, red. Danuta Jackiewicz, Zofia Jurkowlaniec, Warszawa 2014, s. 7. Zob. Ignacy Płażewski, Spojrzenie w przeszłość polskiej fotografii, Warszawa 1982, s. 84.
  6. ↑ Małgorzata Maria Grąbczewska, „Aby z odbitki uczynić dzieło sztuki”, czyli teoria fotografii Aleksandra Kena [w:] Wielkie i małe historie fotografii, red. Danuta Jackiewicz, Zofia Jurkowlaniec, Warszawa 2014, s. 7.
  7. ↑ Zbigniew Tomaszczuk, Aleksander Ken ur. 1928 – zm. ? [w:] Polska fotografia artystyczna. IV sympozjum historyczne. 150 lat fotografii 1869-1989. Szczecin 19, 20, 21 maja 1989, cz. 1, Szczecin [1989?], s. 55.
  8. ↑ Zbigniew Tomaszczuk, Aleksander Ken ur. 1928 – zm. ? [w:] Polska fotografia artystyczna. IV sympozjum historyczne. 150 lat fotografii 1869-1989. Szczecin 19, 20, 21 maja 1989, cz. 1, Szczecin [1989?], s. 58-59.
  9. ↑ Małgorzata Maria Grąbczewska, „Aby z odbitki uczynić dzieło sztuki”, czyli teoria fotografii Aleksandra Kena [w:] Wielkie i małe historie fotografii, red. Danuta Jackiewicz, Zofia Jurkowlaniec, Warszawa 2014, s. 8.

Bibliografia

  • Małgorzata Maria Grąbczewska, „Aby z odbitki uczynić dzieło sztuki”, czyli teoria fotografii Aleksandra Kena [w:] Wielkie i małe historie fotografii, red. Danuta Jackiewicz, Zofia Jurkowlaniec, Warszawa 2014, s. 5-15.
  • Małgorzata Maria Grąbczewska, Polscy fotografowie w Paryżu w drugiej połowie XIX wieku – zarys problematyki, „Dagerotyp” 2008, nr 17, s. 7-30.
  • Zbigniew Tomaszczuk, Aleksander Ken ur. 1928 – zm. ? [w:] Polska fotografia artystyczna. IV sympozjum historyczne. 150 lat fotografii 1869-1989. Szczecin 19, 20, 21 maja 1989, cz. 1, Szczecin [1989?], s. 55-61.
  • Aleksander Ken, Rozważania historyczne, artystyczne i naukowe o fotografii, tłumaczenie i opracowanie naukowe M. M. Grąbczewska, Warszawa 2017

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Charles Le Bègue de Germiny.jpg
Charles-Gabriel Le Bègue de Germiny