Aleksander Konstanty Ihnatowicz-Świat

Aleksander Konstanty Ihnatowicz-Świat

Turbina, Słonka, Ataman

Aleksander Konstanty Ihnatowicz-Świat (1948)
major
Data i miejsce urodzenia	13 maja 1903 Nowogród Wielki
Data i miejsce śmierci	28 lutego 1991 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	1920 1924–1925 1940–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie (II RP) Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie Armia Brytyjska
Jednostki	2 Brygada Jazdy 2 Pułk Ułanów Grochowskich 14 Pułk Ułanów Jazłowieckich
Stanowiska	instruktor broni skoczek spadochronowy
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia

Aleksander Konstanty Ihnatowicz-Świat, ps. „Turbina”, „Słonka”, „Ataman” (ur. 13 maja 1903 w Nowogrodzie Wielkim, zm. 28 lutego 1991 w Londynie) – inżynier^[1], major kawalerii rezerwy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, major Armii Brytyjskiej, instruktor broni na kursach dla cichociemnych (kurs walki konspiracyjnej) w Audley End i Ostuni, spadochroniarz Akcji Kontynentalnej, czterokrotnie skakał na tereny Jugosławii i Włoch^[2]. 31 stycznia 1943 roku w Audley End został zaprzysiężony na rotę Armii Krajowej^[1].

Grupa instruktorów cichociemnych od lewej stoją: por. Mieczysław Różański, kpt. Maksymilian Kruczała, por. Eugeniusz Janczyszyn, ppor. Jerzy Zubrzycki, por. Aleksander Ihnatowicz, mjr Józef Hartman, Jan Kazimierski, por. Antoni Pospieszalski, ppłk Stefan Piotrowski

Życiorys

Młodość

Urodził się 13 maja 1903 roku w Nowogrodzie Wielkim. Był synem Konstantego, generała armii carskiej (a później Wojska Polskiego) i Marii z domu Wężyk-Widawska ^[3]. W 1918 roku wyjechał do Warszawy i został przyjęty do Gimnazjum im. Jana Zamojskiego. 1 sierpnia 1920 roku ochotniczo wstąpił do lotnego szwadronu 2 Brygady Jazdy WP, wraz z którym brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej od 28 sierpnia do 28 listopada roku 1920^[4]. Cztery lata później zdał egzamin dojrzałości w warszawskim Gimnazjum im. Kazimierza Kulwiecia. Od października 1924 do lipca 1925 roku służył jako poborowy w 2 Pułku Ułanów Grochowskich im. Generała Dwernickiego. 1 lipca 1925 roku mianowany podporucznikiem kawalerii rezerwy. W 1936 roku ukończył studia na Wydziale Inżynierii Politechniki Warszawskiej^[5].

Wojna obronna 1939 i ewakuacja

Od 1 kwietnia 1939 roku był zatrudniony w Kierownictwie Zaopatrzenia Lotnictwa, gdzie odpowiadał m.in. za stan gotowości bojowej podziemnych magazynów paliw lotniczych^[4]. 1 września przeprowadził inspekcję na lotnisku w Małaszewiczach. Pięć dni później został ewakuowany z Warszawy do Lwowa, natomiast 18 września przekroczył granicę polsko-węgierską na Przełęczy Tatarskiej i został internowany^[6]. Po ucieczce z obozu jenieckiego dostał się 7 grudnia 1939 roku do Francji^[5]. Od stycznia do czerwca następnego roku służył w Dowództwie Oddziałów Pancerno-Motorowych w Bollène. 23 czerwca po ewakuacji, przypłynął do Plymouth. Od sierpnia do października 1941 roku był oficerem w 14 pułku Ułanów Jazłowieckich, w składzie 10 Brygady Kawalerii Pancernej i 4 Brygady Kadrowej Strzelców^[6].

Instruktor broni cichociemnych

25 października 1941 roku przeszedł do dyspozycji Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza oraz został przeszkolony m.in. w 1941 na kursie dywersyjno - strzeleckim (STS 25, Inverlochy), kursach w 4 BKS oraz spadochronowym (Znak Spadochronowy nr 0524)^[1]. Został instruktorem broni na szkoleniach dla cichociemnych (kurs walki konspiracyjnej) w Audley End, a od 8 listopada 1943 roku w Ostuni^[6]. Był znawcą broni i doskonałym strzelcem, jednym z najpopularniejszych instruktorów^[7].

31 stycznia 1943 roku w Audley End złożył przysięgę na rotę Armii Krajowej, nie został jednak zrzucony do Polski, mimo wielokrotnie ponawianych raportów^[6]. Dwaj dowódcy ośrodków szkoleniowych cichociemnych: w Audley End (STS 43) oraz w Ostuni (OW nr 10) składali do szefa Oddziału Specjalnego wnioski o odwołanie go z funkcji instruktora z powodu zachowania.^[1]

Operacje spadochronowe

22 grudnia 1943 roku, na wniosek pułkownika Mariana Utnika, został „wypożyczony” Brytyjczykom. Od 1 października następnego roku, na własną prośbę, urlopowany na dwa lata z szeregów Wojska Polskiego. Za zgodą MON wstąpił do Armii Brytyjskiej w stopniu podporucznika^[1]. Został przydzielony do sekcji polskiej (Force 139) Special Forces No 1 z siedzibą w Kairze, (miała m.in. placówkę w Monopoli we Włoszech), m.in. przygotowywał zespoły, które zdobywały uzbrojenie niemieckie. Szkolił włoskich spadochroniarzy z 185 batalionu komandosów włoskich dowodzonych przez majora Angelo Massimino^[8].

Ihnatowicz-Świat jako spadochroniarz Akcji Kontynentalnej, brał udział w następujących operacjach spadochronowych:

• 17/18 marca 1944 roku, skok bojowy w rejonie Zlatibor w Jugosławii (część opanowana przez czetników) z zadaniem zdobycia karabinu maszynowego FG42, opracowanego dla niemieckich spadochroniarzy. Zdobył 2 egzemplarze tej broni, likwidując w zasadzce niemiecki patrol i dostarczył je w rejon wsi Gruda (na południowy wschód od Dubrownika). Po 4,5 tygodniach wrócił łodzią podwodną do Brindisi^[5].
• 3/4 lipca 1944 roku, skok bojowy w północnych Włoszech, z trzema włoskimi spadochroniarzami w celu przygotowania zrzucenia 185 Batalionu Komandosów Włoskich (185 Reparto Paracadutisti Arditi). Zrzut batalionu się nie odbył z powodu dekonspiracji. Po zniszczeniu 3 czołgów niemieckich, został ewakuowany samolotem Lysander^[5].
• 5/6 października 1944 roku, skok bojowy na rejon zapasowy z zadaniem przeprowadzenia rozmów z jednym z atamanów kozackich w służbie niemieckiej, użytych do zwalczania partyzantów włoskich. Po wykonaniu tego zadania, szkolił grupy partyzanckie w zakresie posługiwania się bronią i materiałami wybuchowymi, wraz z którymi wysadził dwa mosty oraz trzy mniejsze przeprawy. W styczniu 1945 roku przekroczył front i powrócił do bazy^[8].
• 29/30 marca 1945 roku, skok bojowy w rejon Bielli na placówkę misji brytyjskiej „North Piedmonth”, zamiast kapitana Władysława Buryna, który uległ wypadkowi. Przejął polski oddział byłych jeńców Wehrmachtu i Organizacji Todta. Wysadził wraz z pirotechnikiem 7 czołgów Tygrys w dolinie Aosty. Na początku maja 1945 roku przekazał oddział porucznikowi Henrykowi Śreniawie-Saganowskiemu, a sam powrócił 24 lipca do Wielkiej Brytanii^[9].

Cztery skoki bojowe to rekord wśród polskich spadochroniarzy z okresu II wojny światowej^[9].

Po wojnie

Od 1 października 1945 roku do 3 października 1948 roku pracował w Ministry of Supply – Armaments Design Establishment (Ministerstwo Zaopatrzenia – Dostaw Uzbrojenia) jako Senior Design Officer. Później pełnił służbę jako inspektor broni (Inspector of Weapons under C.I.A as British Serving Officer) w Indiach, w Rawalpindi (obecnie Pakistan)^[10]. 1 lipca 1950 roku został zwolniony ze służby w silach brytyjskich w randze majora. Następnie pracował jako asystent ds. konserwacji broni, inżynier projektant oraz kreślarz konstrukcji stalowych. Dwa lata później, w konkursie strzelania ze sztucera „Dubletów do Jeleni” zdobył mistrzostwo Imperium Brytyjskiego i puchar przechodni, a w strzelaniu z pistoletu kal. 22 do sylwetek olimpijskich drugie miejsce^[5]. Od 25 kwietnia do 7 września 1961 roku, w trakcie wojny w Katandze, zatrudniony był jako ekspert wojskowy ds. broni i amunicji w Kwaterze Głównej Sztabu Generalnego Armii Katangi. 28 sierpnia 1961 roku aresztowano go w Elisabethville podczas operacji sił ONZ o kryptonimie „Rumpunch”. Ihnatowicz-Świat był przesłuchiwany przez personel ONZ. Nie ujawnił żadnych tajemnic i został umieszczony jako jeniec w bazie w Kaminie^[11]. 1 stycznia 1964 roku awansowany na rotmistrza, a potem majora PSZ na Zachodzie^[11]. Zmarł 28 lutego 1991 roku w Londynie.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari^[12]
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami^[12]
• Krzyż Walecznych^[12]
• Medal Wojska^[12]
• Order Imperium Brytyjskiego (Oficer orderu)^[9]
• King’s Medal for Courage in the Cause of Freedom (12 lutego 1948 roku)^[9]
• Military Cross^[12]

Uwagi

Spadochroniarze Akcji Kontynentalnej są niekiedy błędnie utożsamiani z cichociemnymi. Jak podkreśla Jan Librach, jeden z inicjatorów „Akcji” „nie było, poza ogólnymi założeniami walki z wrogiem, związku organizacyjnego pomiędzy Akcją Kontynentalną a kierowanymi z Londynu pracami krajowymi”, tj. organizowanymi przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza lotniczymi zrzutami cichociemnych, broni, sprzętu i pieniędzy dla Armii Krajowej^[13].

Przypisy

Bibliografia

• Drogi Cichociemnych. Opowiadania zebrane i opracowane przez Koło Spadochroniarzy Armii Krajowej. Londyn: Veritas, 1972.
• Anna Pawełczyńska: Koniec Kresowego Świata. Testament Prababki Na Cztery Wiatry. Lublin: Wydawnictwo Test, 2005. ISBN 83-7038-186-3.
• Krzysztof A. Tochman: Cichociemni na Bałkanach we Włoszech i Francji. Słownik biograficzny. Zwierzyniec-Rzeszów: Ostoja, 2016. ISBN 978-83-933857-4-4.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni i spadochroniarze 1941 - 1956. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2009. ISBN 978-83-7399-371-6.
• Jędrzej Tucholski: Spadochroniarze. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1991. ISBN 83-211-1057-6.