Aleksander Medyński

Aleksander Medyński
„M.”, „A.M.”
Data i miejsce urodzenia30 kwietnia 1880
Dobromil
Data śmierci1940
Zawód, zajęcieprofesor gimnazjalny
Narodowośćpolska
EdukacjaC. K. Gimnazjum w Złoczowie
Alma MaterUniwersytet Lwowski
Odznaczenia
Kawaler Orderu Świętego Sawy Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych

Aleksander Medyński (ur. 30 kwietnia 1880 w Dobromilu, zm. 1940) – polski nauczyciel, historyk, dziennikarz.

Życiorys

Aleksander Medyński[1] urodził się 30 kwietnia 1880 w Dobromilu[2][3][4][5]. Był wyznania rzymskokatolickiego[2]. W 1891 ukończył I klasę w C. K. Gimnazjum w Drohobyczu[6]. Potem kształcił się w C. K. Gimnazjum w Złoczowie, gdzie w 1895 ukończył V klasę[7], a w 1898 ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości[8][9]. Studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego[4]. Specjalizował się w historii oraz w geografii[4]. 16 listopada 1901 został wybrany bibliotekarzem wydziału Akademickiego Kółka Historycznego we Lwowie[10].

Został nauczycielem przedmiotów głównych historii i geografii[2][4] Jako kandydat stanu nauczycielskiego 30 sierpnia 1902 został mianowany zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, gdzie podjął pracę 2 września 1902[11][2][4]. Uczył tam historii, geografii, języka polskiego oraz historii kraju rodzinnego[12]. Egzamin nauczycielski złożył 3 czerwca 1903[2][4]. 24 sierpnia 1903 został przeniesiony do C. K. I Gimnazjum w Tarnopolu[13][14][4]. 9 września 1903 został mianowany nauczycielem rzeczywistym[2]. W tarnopolskim gimnazjum uczył języka polskiego, geografii, historii powszechnej, języka niemieckiego oraz jako przedmiotu nadobowiązkowego historii kraju rodzinnego (wzgl. dziejów ojczystych), był też zawiadowcą biblioteki nauczycielskiej[15][16][17][18][19][20][21][22]. Został zatwierdzony w zawodzie nauczycielskim i otrzymał tytuł c. k. profesora od 1 lipca 1906[2][4]. 5 maja 1906 został mianowany pomocnikiem kancelaryjnym dyrektora, Maurycego Maciszewskiego, na okres dwóch lat od 1 maja 1906 do 30 kwietnia 1908[23], potem pełnił tę funkcję nadal, 5 października 1910 ponownie mianowany na dwa lata[24]. W zakresie wychowania fizycznego gimnazjalistów prowadził wycieczki krajoznawcze[25][26] oraz przewodniczył klubowi sportowemu „Kresy[27], w którym ćwiczono lekkoatletykę, a 90 zawodników trenowało piłkę nożną, zaś pierwsza drużyna rozgrywała mecze z zespołami z innych miast[28][29]. Kierował też drużyną kolarską[30]. Był delegowany z zakładu do komisji skautowej w Tarnopolu[31][32]. Był kuratorem kółka historycznego dla klas wyższych[33].

17 sierpnia 1913 został przeniesiony z C. K. I Gimnazjum w Tarnopolu do filii C. K. IV Gimnazjum we Lwowie[34][35][36]. W sierpniu 1913 otrzymał VIII rangę w zawodzie[37]. W filii IV Gimnazjum uczył historii, geografii, był kuratorem czytelni uczniowskiej i kółka historycznego[38]. Jednocześnie był profesorem seminarium nauczycielskiego przy Zakładach Naukowych Żeńskich Zofii Strzałkowskiej we Lwowie, gdzie uczył geografii i historii, był opiekunem kółek historycznych[39]. W Zakładach przewodził wycieczkom, w tym przebywał wraz z podopiecznymi na wycieczce we Włoszech w dniach od 2 do 25 kwietnia 1914 odbytej z uczennicami[40]. Podczas I wojny światowej w roku szkolnym 1914/1915 został przydzielony z filii IV Gimnazjum do C. K. Wyższej Szkoły Realnej w Żywcu[41][4]. W kolejnych latach wojny nadal pozostawał formalnie profesorem samodzielnej filii C. K. IV Gimnazjum[42][43][44][45]. 21 lipca 1918 został przydzielony do C. K. VI Gimnazjum we Lwowie[46]. W tej szkole uczył języka polskiego, historii, geografii[47][4].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i nastaniu II Rzeczypospolitej 23 października 1920 został mianowany członkiem komisji egzaminacyjnej dla nauczycieli szkół wydziałowych z językiem wykładowym polski, ruskim i niemieckim we Lwowie[48]. W latach 20. pozostawał profesorem filii IV Gimnazjum we Lwowie, przemianowanej na IX Państwowe Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego[49][50]. Jednocześnie był przydzielony do Zakładu Naukowego Żeńskiego im. Zofii Strzałkowskiej we Lwowie, gdzie uczył historii, geografii w gimnazjum Żeńskim oraz historii, geografii, nauki o Polsce współczesnej w Seminarium Nauczycielskim Żeńskim[51][52][53][54]. Finalnie został urlopowany z posady profesora w IX Gimnazjum celem objęcia stanowiska dyrektora, które sprawował od roku szkolnego 1923/1924 do roku szkolnego 1926/1927[55][56][57][50]. W zakładach od 1913 kierował kółkiem krajoznawczym, organizując wycieczki[58][59]. Ponadto w otwartych w Zakładach Naukowych od 1 października 1926 Seminarium Ochroniarsko-Gospodarczego uczył nauki o Polsce współczesnej, prawach i obowiązkach obywatelskich[60]. W 1926 w Gimnazjum Zofii Strzałkowskiej zdała egzamin dojrzałości Stanisława Medyńska (ur. 1905 we Lwowie)[61].

Na przełomie lat 20./30. nadal uczył historii i geografii w IX Gimnazjum[62]. Był kuratorem kółka historycznego, opiekunem orkiestry, jednym z kierowników wycieczek naukowych We wrześniu 1929 przebywał z uczniami na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu[63]. Z posady profesora IX Gimnazjum w pierwszym kwartale 1934 został przeniesiony w stan spoczynku[64].

Publikował prace historyczne[3]. Uchodził za badacza dziejów Lwowa, w 1936 wydał oczekiwany lokalnie przewodnik po mieście[65]. Był także krajoznawcą[3]. Używał pseudonimów „M.” i „A.M.”[3][66]. W II RP równolegle udzielał się jako dziennikarz i literat: publikował na łamach „Gazety Lwowskiej[67], „Słowa Polskiego[68], „Kurjera Lwowskiego” (1930-1934), „Dziennika Polskiego” – organie Związku Młodych Narodowców (od 1935)[69]. Należał do Syndykatu Dziennikarzy Polskich we Lwowie[70]. 16 maja 1925 został ponownie wybrany członkiem wydziału Towarzystwa Dziennikarzy Polskich we Lwowie[71]. Był jednym z inicjatorów stworzenia i współzałożycielem Towarzystwa Ligi Polsko-Jugosłowiańskiej we Lwowie pod koniec 1922, został członkiem wybranego 23 czerwca 1923 komitetu Ligi Polsko-Jugosłowiańskiej[72], której działalność propagował[69].

Po wybuchu II wojny światowej i nastaniu okupacji sowieckiej został aresztowany jesienią 1939 przez NKWD, a w 1940 poniósł śmierć w więzieniu sowieckim[3][69][73][74].

Publikacje

Odznaczenia

Przypisy

  1. W ewidencji urzędników Austro-Węgier był określany w języku niemieckim jako „Alexander Medyński”.
  2. a b c d e f g Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 66.
  3. a b c d e K. Lewicki: Aleksander Medyński. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 20. 1975, s. 375-376.
  4. a b c d e f g h i j Puszka. Nauczyciele 1999 ↓, s. 315.
  5. Istnieją rozbieżności w źródłach co do daty rocznej urodzenia Aleksandra Medyńskiego. zarówno Henryk Kopia w 1909 podał rok 1880, jak też Zygmunt Zygmuntowicz w 1924 podawali rok 1880 (w 1926 Z. Zygmuntowicz podał rok 1887). We współczesnych opracowaniach (m.in. K. Lewicki, Alicja Puszka i źródła biblioteczne) dominuje rok 1882. Z uwagi na rok zdania egzaminu dojrzałości tj. 1898, należy przyjąć za poprawny rok urodzenia 1880.
  6. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum Realnego im. Franciszka Józefa w Drohobyczu za rok 1891. Lwów: 1891, s. 101.
  7. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Złoczowie za rok szkolny 1895. Złoczów: 1895, s. 77.
  8. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Złoczowie za rok szkolny 1898. Złoczów: 1898, s. 75.
  9. f) Alfabetyczny spis abituryentów, którzy w naszym zakładzie złożyli egzamin dojrzałości. W: Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Złoczowie za rok szkolny 1899. Złoczów: 1899, s. 67.
  10. Kronika. „Dziennik Polski”. Nr 479, s. 2, 19 listopada 1901. 
  11. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1903. Lwów: 1903, s. 82.
  12. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1903. Lwów: 1903, s. 79, 82.
  13. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1904. Lwów: 1904, s. 51.
  14. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Tarnopolu za rok szkolny 1904. Tarnopol: 1904, s. 34.
  15. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Tarnopolu za rok szkolny 1904. Tarnopol: 1904, s. 31, 33.
  16. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Tarnopolu za rok szkolny 1905. Tarnopol: 1905, s. 39, 40.
  17. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Tarnopolu za rok szkolny 1906. Tarnopol: 1906, s. 44, 45.
  18. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Tarnopolu za rok szkolny 1908. Tarnopol: 1908, s. 65.
  19. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1909. Tarnopol: 1909, s. 33, 50.
  20. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1911. Tarnopol: 1911, s. 77.
  21. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1912. Tarnopol: 1912, s. 27.
  22. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1913. Tarnopol: 1913, s. 15, 35.
  23. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Tarnopolu za rok szkolny 1906. Tarnopol: 1906, s. 48.
  24. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1911. Tarnopol: 1911, s. 81.
  25. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1909. Tarnopol: 1909, s. 490.
  26. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1912. Tarnopol: 1912, s. 51.
  27. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1911. Tarnopol: 1911, s. 95.
  28. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1912. Tarnopol: 1912, s. 50.
  29. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1913. Tarnopol: 1913, s. 46-47.
  30. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1913. Tarnopol: 1913, s. 48.
  31. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1912. Tarnopol: 1912, s. 48.
  32. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1913. Tarnopol: 1913, s. 49.
  33. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1913. Tarnopol: 1913, s. 51.
  34. Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi”. Nr 14, s. 310, 7 lipca 1913. 
  35. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1914. Tarnopol: 1914, s. 37.
  36. Sprawozdanie Kierownictwa Oddziału Równorzędnego C. K. IV Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1914. Lwów: 1914, s. 29.
  37. Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi”. Nr 18, s. 373, 25 sierpnia 1913. 
  38. Sprawozdanie Kierownictwa Oddziału Równorzędnego C. K. IV Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1914. Lwów: 1914, s. 26, 54-55.
  39. Sprawozdanie Zakładów Naukowych Żeńskich Zofii Strzałkowskiej we Lwowie za rok szkolny 1913/14. Lwów: 1911, s. 119, 123-124.
  40. Sprawozdanie Zakładów Naukowych Żeńskich Zofii Strzałkowskiej we Lwowie za rok szkolny 1913/14. Lwów: 1911, s. 1-10, 106, 107-108, 133-135.
  41. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższej Szkoły Realnej w Żywcu za rok szkolny 1914/15. Żywiec: 1914, s. 5.
  42. a b Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1915. Wiedeń: 1915, s. 977.
  43. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1916. Wiedeń: 1916, s. 929.
  44. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1917. Wiedeń: 1917, s. 963.
  45. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 1018.
  46. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum VI. we Lwowie za rok szkolny 1918/19. Lwów: 1919, s. 14.
  47. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum VI. we Lwowie za rok szkolny 1918/19. Lwów: 1919, s. 11.
  48. Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie”. Nr 17, s. 442, 10 grudnia 1920. 
  49. Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 310.
  50. a b Władysław Kucharski: Spis nauczycieli Gimnazjum IV. W: Władysław Kucharski (red.): Księga pamiątkowa 50-lecia Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie. Lwów: 1928, s. 66.
  51. Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 316, 383.
  52. Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 147, 370.
  53. Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1925/6. Lwów: 1926, s. 98.
  54. Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1926/7. Lwów: 1927, s. 39, 53.
  55. Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 140, 147.
  56. Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1925/6. Lwów: 1926, s. 62.
  57. Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1926/7. Lwów: 1927, s. 39.
  58. Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1925/6. Lwów: 1926, s. 72, 102, 106.
  59. Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1926/7. Lwów: 1927, s. 13, 17, 20.
  60. Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1926/7. Lwów: 1927, s. 70.
  61. Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1925/6. Lwów: 1926, s. 89, 93.
  62. Sprawozdanie dyrekcji za rok szkolny 1929/30. Państwowe Gimnazjum IX im. Jana Kochanowskiego we Lwowie. Lwów: 1930, s. 14.
  63. Sprawozdanie dyrekcji za rok szkolny 1929/30. Państwowe Gimnazjum IX im. Jana Kochanowskiego we Lwowie. Lwów: 1930, s. 19, 29, 31, 35.
  64. Ruch służbowy. Spensjonowani. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. Nr 3, s. 178, 25 marca 1934. 
  65. Wreszcie już mamy dobry Przewodnik po Lwowie. „Wschód”. Nr 21, s. 4, 20 sierpnia 1936. 
  66. A-J. W: Edmund Jankowski (red.): Słownik pseudonimów pisarzy polskich XV w. – 1970 r.. T. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1994, s. 43.
  67. Aleksander Medyński. Rozwadowscy w Powstaniu Styczniowem. „Gazeta Lwowska”. Nr 18, s. 1, 23 stycznia 1919. 
  68. Ogłoszenie. „Słowo Polskie”. Nr 7, s. 2, 8 stycznia 1922. 
  69. a b c d Puszka. Nauczyciele 1999 ↓, s. 244.
  70. Puszka. Nauczyciele 1999 ↓, s. 2445.
  71. Z Tow. Dziennikarzy Polskich. „Gazeta Lwowska”. Nr 114, 19 maja 1925. 
  72. Z działalności Ligi Pol-Jugosł. we Lwowie. „Rocznik Polsko-Jugosłowiański”. R. 1, s. 40, 1 marca 1932. 
  73. Jurij Smirnow: O przewodnikach po Lwowie. Część 2. kuriergalicyjski.com/, 2014-11-28. [dostęp 2020-05-13].
  74. Ł. O. Zaszkilniak: Мединський Александр (ukr.). esu.com.ua, 2018. [dostęp 2020-05-13].
  75. a b c XII. Opracowania biograficzne. W: Andrzej Meissner (red.): Bibliografia dziejów oświaty i wychowania w Galicji 1772–1918. Część I: Opracowania do 1990. Lublin: Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie, 2015, s. 35. ISBN 978-83-64527-26-5.
  76. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1911. Tarnopol: 1911, s. 1-75.
  77. XII. Opracowania biograficzne. W: Andrzej Meissner (red.): Bibliografia dziejów oświaty i wychowania w Galicji 1772–1918. Część I: Opracowania do 1990. Lublin: Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie, 2015, s. 139. ISBN 978-83-64527-26-5.
  78. Sprawozdanie Zakładów Naukowych Żeńskich Zofii Strzałkowskiej we Lwowie za rok szkolny 1913/14. Lwów: 1911, s. 1-10.
  79. Społem i zgodą : karta z powstania styczniowego. worldcat.org. [dostęp 2020-05-12].
  80. Ze wspomnień krwawych walk. worldcat.org. [dostęp 2020-05-12].
  81. Aleksander Medyński. Z teki żałobnej. Dr. Maurycy Maciszewski. „Muzeum”. Z. 5, s. 467–473, 1917. 
  82. Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1925/6. Lwów: 1926, s. 3-14.
  83. Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1926/7. Lwów: 1927, s. 3-13.

Bibliografia

  • Alicja Puszka: Nauczyciele historii i geografii państwowych szkół średnich w Galicji w okresie autonomii (1868-1914). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1999. ISBN 83-87703-59-1.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

AUT KuK Friedensbande BAR.png
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka: wstążka dla części odznaczeń cywilnych oraz niektórych odznaczeń wojskowych nadawanych w czasie pokoju (Friedensbande) dla odznaczeń austro-węgierskich:
SRB-SHS-YUG Orden Svetog Save Kavalir BAR.svg
Baretka: Order Świętego Sawy – Kawaler – Królestwo Serbii / Królestwo SHS / Królestwo Jugosławii.