Aleksander Moruzi

Aleksander Moruzi
hospodar Mołdawii
Okres	1792
Następca	Michał Suțu
hospodar Wołoszczyzny
Okres	od 1792 do 1796
Poprzednik	Michał Suțu
Następca	Aleksander Ipsilanti
hospodar Wołoszczyzny
Okres	od 1799 do 1701
Poprzednik	Konstantyn Hangerli
Następca	Michał Suțu
hospodar Mołdawii
Okres	od 1802 do 1806
Poprzednik	Aleksander Suţu
Następca	Scarlat Callimachi
hospodar Mołdawii
Okres	od 1806 do 1807
Poprzednik	Scarlat Callimachi
Następca	Aleksander Hangerli
Dane biograficzne
Ojciec	Konstantyn Moruzi

Aleksander Moruzi (rum. Alexandru Moruzi, gr. Αλέξανδρος Μουρούζης; zm. 1816) – hospodar Wołoszczyzny, w latach 1792–1796 i 1799–1801, oraz hospodar Mołdawii, w latach 1792, 1802–1806 i 1806–1807, z rodu Moruzi.

Biografia

Pochodził z możnej rodziny fanariockiej, był synem hospodara Konstantyna Moruziego. Kilkakrotnie obejmował trony hospodarskie w okresie wojen napoleońskich. Próbował wprowadzać niektóre idee oświeceniowe w życie w księstwach naddunajskich, próbując je unowocześnić, choć w ograniczonym zakresie. Jako jeden z pierwszych hospodarów zmierzył się z problemem robotniczym w Rumunii. W 1801 odparł łupieżczy najazd paszy Widynia na Wołoszczyznę. Miał szerokie kontakty w zachodniej Europie, m.in. w 1806 za sprawą Francji został ponownie wprowadzony na tron mołdawski (aby usunąć skłaniającego się ku Rosji Scarlata Callimachiego, co było jednym z powodów wybuchu w tym samym roku wojny rosyjsko-tureckiej.

Bibliografia

• J. Demel, Historia Rumunii, Wrocław 1970.

Władcy Wołoszczyzny Hospodarowie wołoscy do 1715 Basarab I (ok. 1310–1352) Mikołaj Aleksander (1352–1364) Władysław I Samoderżec (ok. 1364–1377) Radu I (ok. 1377–1383) Dan I (ok. 1383–1386) Mircza I Stary (1386–1394) Wład I Uzurpator (1394–1397) Mircza I Stary (1397–1418) Michał I (1418–1420) Dan II (1420–1421) Radu II Praznaglava (1421) Dan II (1421–1423) Radu II Praznaglava (1423) Dan II (1423–1424) Radu II Praznaglava (1424–1426) Dan II (1426–1427) Radu II Praznaglava (1427) Dan II (1427–1431) Aleksander I Aldea (1431–1436) Wład II Diabeł (1436–1442) Mircza II (1442) Basarab II (1442–1443) Wład II Diabeł (1443–1447) Władysław II Dan (1447–1448) Wład III Palownik (1448) Władysław II Dan (1448–1456) Wład III Palownik (1456–1462) Radu III Piękny (1462–1473) Basarab III Stary (1473) Radu III Piękny (1473–1474) Basarab III Stary (1474) Radu III Piękny (1474) Basarab III Stary (1474) Radu III Piękny (1474–1475) Basarab III Stary (1475–1476) Wład III Palownik (1476) Basarab III Stary (1476–1477) Basarab IV (1477–1481) Mircza (1481) Wład IV Mnich (1481) Basarab IV (1481–1482) Wład IV Mnich (1482–1495) Radu IV Wielki (1495–1508) Mihnea I Zły (1508–1509) Mircza III (1509–1510) Wład V Młody (1510–1512) Neagoe Basarab V (1512–1521) Teodozjusz (1521–1522) Radu V (1522–1523) Władysław III (1523) Radu VI Bădica (1523–1524) Radu V (1524) Władysław III (1524) Radu V (1524–1525) Władysław III (1525) Radu V (1525–1529) Basarab VI (1529) Mojżesz (1529–1530) Wład VI Topielec (1530–1532) Wład VII Vintila (1532–1535) Radu VII Paisie (1535–1545) Mircza Pastuch (1545–1552) Radu VIII Eliasz (1552–1553) Mircza Pastuch (1553–1554) Patrascu Dobry (1554–1558) Mircza Pastuch (1558–1559) Piotr Młody (1559–1568) Aleksander II Mircza (1568–1574) Vintila (1574) Aleksander II Mircza (1574–1577) Mihnea II Poturczeniec (1577–1583) Piotr II Kolczyk (1583–1585) Mihnea II Poturczeniec (1585–1591) Stefan I Głuchy (1591–1592) Aleksander III Zły (1592–1593) Michał II Waleczny (1593–1600) Szymon Mohyła (1600–1601) Radu IX Mihnea (1601–1602) Szymon Mohyła (1602) Radu X Șerban (1602–1610) Gabriel Batory (1611) Radu IX Mihnea (1611) Radu X Șerban (1611) Radu IX Mihnea (1611–1616) Gabriel Mohyła (1616 (Mohyłowie ) Aleksander IV Eliasz (1616–1618) Gabriel Mohyła (1618–1620) Radu IX Mihnea (1620–1623) Aleksander V Dziecię (1623–1627) Aleksander IV Eliasz (1627–1629) Leon Tomșa (1629–1632) Radu XI Eliasz (1632) Mateusz Basarab (1632–1654) Konstantyn I Șerban (1654–1658) Mihnea III (1658–1659) Jerzy I Ghica (1659–1660) Grzegorz I Jerzy Ghica (1660–1664) Radu XII Leon (1664–1669) Antoni Popescu (1669–1672) Grzegorz I Jerzy Ghica (1672–1673) Jerzy II Duca (1673–1678) Șerban Kantakuzen (1678–1688) Konstantyn II Brâncoveanu (1688–1714) Stefan II Kantakuzen (1714–1715) Rządy Fanariotów (1715–1821) Mikołaj Mavrocordat (1715–1716) okupacja habsburska (1716) Jan I Mavrocordat (1716–1719) Mikołaj Mavrocordat (1719–1730) Konstantyn III Mavrocordat (1730) Michał Racoviță (1730–1731) Konstantyn III Mavrocordat (1731–1733) Grzegorz II Ghica (1733–1735) Konstantyn Mavrocordat (1735–1741) Michał Racoviță (1741–1744) Konstantyn III Mavrocordat (1744–1748) 121 Grzegorz Ghica II (1748–1752) Mateusz Ghica (1752–1753) Konstantyn IV Racoviță (1753–1756) Konstantyn III Mavrocordat (1756–1758) Scarlat Ghica (1758–1761) Konstantyn III Mavrocordat (1761–1763) Konstantyn IV Racoviță (1763–1764) Stefan Racoviță (1764–1765) Scarlat Ghica (1765–1766) Aleksander Ghica (1766–1768) okupacja rosyjska (1768) Grzegorz III Aleksander Ghica (1768–1769) okupacja rosyjska (1769–1770) Emanuel Giani-Ruset (1770-1771) Aleksander Ipsilanti (1774–1782) Mikołaj Caradja (1782–1783) Michał Suțu (1783–1786) Mikołaj Mavrogheni (1786–1789) okupacja habsburska (1789–1790) Michał Suțu (1791–1793) Aleksander Moruzi (1793–1796) Aleksander Ipsilanti (1796–1797) Konstantyn Hangerli (1797–1799) Aleksander Moruzi (1799–1801) Michał Suțu (1801–1802) Aleksander Suțu (1802) Konstantyn Ipsilanti (1802-1806) okupacja rosyjska (1806–1812) Jan Caradja (1812–1818) kajmakam Grzegorz Brâncovenu (1818) Aleksander Suțu (1818–1821) kajmakam Grzegorz Brâncoveanu (1821) Tudor Vladimirescu (1821) Scarlat Callimachi (1821) Grzegorz Dymitr Ghica (1822–1828) okupacja rosyjska (1828–1834) Rząd statutu organicznego (1832–1856) Aleksander Dymitr Ghica (1834–1842) Jerzy Bibescu (1842–1848) rząd tymczasowy (1848) regencja trzech (1848) okupacja osmańska i rosyjska (1848–1851) kajmakam Konstantyn Kantakuzen (1848) Barbu Știrbei (1848–1853) okupacja rosyjska (1853–1854) okupacja osmańska (1854) okupacja austriacka (1854–1856) Barbu Știrbei (1854–1856) Protektorat (1856–1859) kajmakam Aleksander Dymitr Ghica (1856–1858) trzech kajmakamów: Ioan Manu, Emanoil Băleanu, Ioan Filipide (1858–1859) Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny (jedynie unia personalna) Aleksander Jan Cuza (1859–1862) 1862 – oficjalnie zjednoczenie Mołdawii i Wołoszczyzny w Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny (zobacz: władcy Rumunii).

Władcy Mołdawii Hospodarstwo Mołdawskie Bogdan I (1359–1365/1363–1367) Latco (1365–1373/1367–1375/1365-1375) Costea (1373–1375) / Żurż (1375–1377) / Piotr I (1375–1391) Piotr I (1375–1391/1377–1391) / Costea (1386–1392) Roman I (1391–1394) Stefan I (1394–1399) Juga (1399–1400) Aleksander I Dobry (1400–1432) Bogdan (1400–1407, koregent) Eliasz I (1432–1434) Stefan II (1434–1435) Eliasz I (1435–1442) Stefan II (1442–1444) Piotr II (1444–1445) Stefan II (1445–1447) Piotr II (1447) Roman II (1447–1448) Piotr II (1448–1449) Ciubăr (1449) Aleksander II (1449–1449) Bogdan II (1449–1451) Piotr III Aron (1451–1452) Aleksander II (1452–1454) Piotr III Aron (1454–1455) Aleksander II (1455) Piotr III Aron (1455–1457) Stefan III Wielki (1457–1504) Bogdan III Ślepy (1504–1517) Stefan IV Młody (1517–1527) Piotr IV Rareș (1527–1538) Stefan V Szarańcza (1538–1540) Aleksander III Cornea (1540–1541) Piotr IV Rareș (1541–1546) Eliasz II (1546–1551) Stefan VI (1551–1552) Jan I Joldea (1552) Aleksander IV Lăpușneanu (1552–1561) Jan II Jakub Heraklid Despot (1561–1563) Stefan Tomșa I (1563–1564) Aleksander IV Lăpușneanu (1564–1568) Bogdan IV Lăpușneanu (1568–1572) Jan III Srogi (1572–1574) Piotr V Kulawy (1574–1577) Jan IV Podkowa (1577) Piotr V Kulawy (1578–1579) Jan V Sas (1579–1582) Piotr V Kulawy (1582–1591) Aron Tyran (1591–1592) Aleksander V Zły (1592) Piotr VI Kozak (1592) Aron Tyran (1592–1595) Stefan VIII Răzvan (1595) Jeremi Mohyła (1595–1600) Michał I Waleczny (1600) Jeremi Mohyła (1600–1606) Konstantyn I Mohyła (1606) Szymon Mohyła (1606–1607) Michał II Mohyła (1607) Konstantyn I Mohyła (1607–1611) Stefan Tomșa II (1611–1615) Aleksander VI Mohyła (1615–1616) Radu Mihnea (1616–1619) Kacper Grazziani (1619–1620) Aleksander VII Eliasz (1620–1621) Stefan Tomșa II (1621–1623) Radu Mihnea (1623–1626) Miron Barnowski-Mohyła (1626–1629) Aleksander VIII Dziecię (1629–1630) Mojżesz Mohyła (1630–1632) Aleksander VII Eliasz (1631–1633) Miron Barnowski-Mohyła (1633) Mojżesz Mohyła (1633–1634) Bazyli I Lupu (1634–1653) Jerzy I Stefan (1653–1658) Jerzy II Ghica (1658–1659) Stefan X Lupu (1659–1661) Istrate Dabija (1661–1665) Jerzy III Duca (1665–1666) Eliasz III Aleksander (1666–1668) Jerzy III Duca (1668–1672) Stefan XI Petriceicu (1672–1674) Dymitr I Cantacuzino (1674–1675) Antoni Ruset (1675–1678) Jerzy III Duca (1678–1683) Stefan XI Patriceicu (1684) Dymitr I Cantacuzino (1684–1685) Konstantyn II Kantemir (1685–1693) Dymitr II Kantemir (1693) Konstantyn III Duca (1693–1695) Antioch Kantemir (1695–1700) Konstantyn III Duca (1700–1703) Michał III Racoviță (1703–1705) Antioch Kantemir (1705–1707) Michał III Racoviță (1707–1709) Mikołaj I Mavrocordat (1709–1710) Dymitr II Kantemir (1710–1711) Mikołaj I Mavrocordat (1711–1716) Michał III Racoviță (1716–1726) Grzegorz Ghica II (1726–1733) Konstantyn IV Mavrocordat (1733–1735) Grzegorz Ghica II (1735–1739) okupacja rosyjska (1739) Grzegorz Ghica II (1739–1741) Konstantyn IV Mavrocordat(1741–1743) Jan VI Mavrocordat (1743–1747) Grzegorz Ghica II (1747–1748) Konstantyn IV Mavrocordat (1748–1749) Konstantyn V Racoviță (1749–1753) Mateusz Ghica (1753–1756) Konstantyn V Racoviță (1756–1757) Scarlat Ghica (1757–1758) Jan VII Teodor Callimachi (1758–1761) Grzegorz Callimachi (1761–1764) Grzegorz Aleksander Ghica III (1764–1767) Grzegorz Callimachi (1767–1769) Konstantyn IV Mavrocordat (1769) okupacja rosyjska (1769–1774) Grzegorz Aleksander Ghica III (1774–1777) Konstantyn VI Moruzi (1777–1782) Aleksander Mavrocordat I (1782–1785) Aleksander Mavrocordat II (1785–1786) Aleksander Ipsilanti (1786–1788) Emanuel Giani-Ruset (1788–1789) okupacja rosyjsko-austriacka (1789–1792) Aleksander XI Moruzi (1792) Michał IV Suțu (1792–1795) Aleksander XII Callimachi (1795–1799) Konstantyn VII Ipsilanti (1799–1801) Aleksander XIII Suțu (1801–1802) Aleksander XI Moruzi (1802–1806) Scarlat Callimachi (1806) Aleksander XI Moruzi (1806–1807) Aleksander XIV Hangerli (1807) Scarlat Callimachi (1807–1810) okupacja rosyjska (1810–1812) Scarlat Callimachi (1812–1819) Michał V Grzegorz Suțu (1819–1821) Aleksander Ipsilanti (1821) Stefan Vogoride (kajmakam, 1821–1822) Jan VIII Sturdza (1822–1828) okupacja rosyjska (1828–1834) Michał VI Sturdza (1834–1849) Grzegorz Aleksander Ghica (1849–1853) okupacja rosyjska (1853–1854) Grzegorz Aleksander Ghica (1854–1856) Teodor Balș (kajmakam, 1856–1857) Mikołaj Vogoride (kajmakam, 1857–1858) Anastazy Panu, Bazyli Sturdza i Stefan Catargiu (zastąpiony przez Jana Cantacuzino) (kajmakami, 1858–1859) Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny (jedynie unia personalna) Aleksander Jan Cuza (1859–1862) 1862 – oficjalnie zjednoczenie Mołdawii i Wołoszczyzny w Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny (zobacz: władcy Rumunii).