Aleksander Narbutt-Łuczyński

Aleksander Narbut-Łuczyński

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	28 lutego 1890 Skierniewice
Data i miejsce śmierci	25 lipca 1977 New Britain
Przebieg służby
Lata służby	1914–1946
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Polska Siła Zbrojna Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	Dowództwo Okręgu Korpusu Nr V
Stanowiska	dowódca okręgu korpusu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Manewry Wojska Polskiego we wrześniu 1938. – gen. bryg. Aleksander Narbutt-Łuczyński (trzyma mapę) w otoczeniu attaché wojskowych

Aleksander Jerzy Narbut-Łuczyński^[a] (ur. 28 lutego 1890 w Skierniewicach, zm. 25 lipca 1977 w New Britain) – generał brygady Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych. Odpowiedzialny za masakrę w Pińsku.

Życiorys

Urodził się w Skierniewicach, w ówczesnym mieście powiatowym guberni warszawskiej, w rodzinie Michała i Marii z Gajkowskich^[2]. W latach 1906–1911 uczył się w siedmioklasowej Szkole Realnej w Skierniewicach^[2]. Studiował filozofię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie skąd przeniósł się na wydział prawa w Liège. Działał w Polskich Drużynach Strzeleckich, od 1913 był komendantem II okręgu w Krakowie. Od sierpnia 1914 do lipca 1917 w Legionach Polskich, dowódca kompanii i batalionu w 5 i 6 pułku piechoty Legionów. 29 września 1914 został mianowany na stopień porucznika i 15 czerwca 1915 na stopień kapitana piechoty^[3]. Po kryzysie przysięgowym internowany w Beniaminowie. Sierpień – październik 1918 zastępca komendanta kursów oficerskich Polskiej Siły Zbrojnej. 1 listopada tego roku na czele oddziału 2 pułku piechoty przejął od Austriaków Twierdzę Dęblińską^[4].

Grudzień 1918 – lipiec 1920 organizator i dowódca 34 pułku piechoty. 22 maja 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu pułkownika piechoty, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich^[5].

5 kwietnia 1919 roku, w Pińsku, z jego rozkazu podlegli mu żołnierze rozstrzelali 35 osób narodowości żydowskiej^[6].

W okresie lipiec – sierpień 1920 dowódca XVIII Brygady Piechoty, sierpień 1920 – listopad 1921 dowódca Grupy Operacyjnej, a potem 9 Dywizji Piechoty. We wrześniu 1921 został dowódcą 2 Dywizji Piechoty Legionów w Kielcach. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 73. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[7]. 1 grudnia 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, gen. dyw. Władysława Sikorskiego awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 32. lokatą w korpusie generałów^[8]. 20 maja 1930 zwolniony został ze stanowiska dowódcy 2 DP Leg. i mianowany dowódcą Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie^[9].

Został osadnikiem wojskowym w kolonii Mikłaszowce, w powiecie grodzieńskim^[10].

W kampanii wrześniowej był dowódcą etapów Armii „Kraków”. Po kampanii wrześniowej internowany w Rumunii w obozie w Băile Herculane^[11]. Przedostał się do Francji. Styczeń – marzec 1940 generał do specjalnych poruczeń Ministra Spraw Wojskowych w Paryżu, marzec – czerwiec 1940 w rezerwie oficerskiej Naczelnego Wodza. W lipcu 1940, po ewakuacji do Anglii, został przydzielony do Stacji Zbornej Oficerów Rothesay. W lutym 1941 został członkiem Wojskowego Trybunału Orzekającego. Od czerwca 1942 do 1946 był przewodniczącym Centralnej Komisji Regulaminowej Polskich Sił Zbrojnych^[12].

Po demobilizacji osiadł w USA. Zmarł 25 lipca 1977 w New Britain, w stanie Connecticut^[13]. Został pochowany na cmentarzu przy Narodowym Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej w Doylestown^[13].

W okresie międzywojennym publikował na temat sztuki operacyjnej w „Bellonie”. Autor autobiograficznej książki wydanej w 1966 r. w Londynie U kresu wędrówki. Wspomnienia.

Od 1918 był mężem Natalii z Leskich h. Gończy (zm. 1982), z którą miał córkę Marię z męża Myszkowską (1921–2008) i syna Wojciecha (ur. 1924).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1921)^[14][15]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (16 marca 1934)^[16][17]
• Krzyż Niepodległości (20 stycznia 1931)^[18]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (27 grudnia 1924)^[19]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[14]
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 19 marca 1931^[20], 13 maja 1933^[21][22])
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[14]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[14]
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia^[23]
• Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża I stopnia (1935)^[24]
• Znak oficerski „Parasol”
• Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja)^[14]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 445–446. [dostęp 2021-06-20].
• Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 1 A–Ł. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-87103-55-1.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.