Aleksander Oskierka
 Aleksander Oskierka | |
| Data i miejsce urodzenia | 1830 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 11 stycznia 1911 |
| Miejsce spoczynku | Cmentarz na Rossie |
| Zawód, zajęcie | działacz narodowy i społeczny |
Aleksander Oskierka herbu Murdelio (ur. 1830 w Rudakowie, gubernia mińska, zm. 11 stycznia 1911 w Widzach, pow. jeziorski) – polski działacz narodowy i społeczny, powstaniec styczniowy, publicysta, ziemianin, zesłaniec.
Życiorys
Urodził się w 1830 roku w majątku Rudakowo[1] w guberni mińskiej. Syn podkomorzego rzeczyckiego Władysława i Jadwigi z Gieczewiczów[2]. Po ukończeniu nauki w Wilnie studiował w Petersburgu. Cztery lata służył w petersburskim pułku grenadierów. Uczestniczył w wojnie krymskiej i obronie brzegów Bałtyku. Służbę wojskową zakończył w randze porucznika. Osiadł w majątku Rajewszczyzna[2][3]. W latach 1858–1859 był członkiem komitetu włościańskiego guberni mińskiej i delegatem do Głównej Komisji Włościańskiej w Petersburgu a później członkiem urzędu gubernialnego do spraw włościańskich w Wilnie[4]. Dbał o polskie szkolnictwo, organizował wiejskie biblioteki, angażował się w działalność Wileńskiej Komisji Archeologicznej[2][5]. Publikował artykuły o tematyce ekonomicznej w Kurierze Litewskim[3]. Czynił starania o utworzenie Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego na Litwie[2]. Brał czynny udział w organizacji ziemiańskiej i działalności spiskowej. Był zwolennikiem pracy organicznej. Mimo negatywnego stosunku do zrywu zbrojnego przeciw zaborcy przystąpił do powstania[3]. W 1863 roku wszedł do komitetu „białych” na Litwie, następnie został powołany do Wydziału Zarządzającego Prowincjami Litwy (powstańczego rządu na Litwie), gdzie odpowiadał za sprawy wojskowe[2]. W skład Wydziału Zarządzającego Prowincjami Litwy wchodzili również: Jakub Gieysztor, Antoni Jeleński, Ignacy Łopaciński i Franciszek Dalewski[6][7]. W czasie powstania pełnił również funkcję powstańczego naczelnika miasta Wilna[2][8].
W czerwcu 1863 roku został skazany za działalność powstańczą na karę śmierci i konfiskatę majątku. W drodze łaski karę śmierci zamieniono na piętnaście lat zesłania. Karę odbywał w Usolu. Tam też ożenił się ze swoją kuzynką Teodozją Grabowską, która dobrowolnie przybyła na zesłanie do narzeczonego[9]. Wraz z żoną odegrał tam ogromną rolę w jednoczeniu Polaków na zesłaniu. Dom Oskierków był otwarty dla wszystkich polskich wygnańców. Oskierka został wybrany na starostę zesłańców. Z Usola zostali przeniesieni do Irkucka a później do Solikamska[2][3][6].
W 1875 roku otrzymał pozwolenie na powrót do kraju. Zamieszkał w Warszawie, gdzie był redaktorem pisma Ateneum[2][3]. W 1882 kupił na nazwisko żony plac w Nałęczowie i wybudował na nim drewnianą willę Podgórze, w której wynajmował pokoje gościom i spędzał okres letni z rodziną. Tam też zmarła jego żona Teodozja[5].
W 1882 roku wrócił na Litwę i zamieszkał w Wilnie, objął tam kierownictwo oddziału Warszawskiego Towarzystwa Ubezpieczeń od ognia[2][3]. Miał syna (który zmarł w Irkucku) i trzy córki: Jadwigę, Zofię i Marię, u której mieszkał w ostatnich latach życia[3].
Zmarł 11 stycznia 1911 roku w Widzach. Jego pogrzeb był patriotyczną manifestacją społeczeństwa polskiego w Wilnie[3][5][6]. Pochowany na cmentarzu na Rossie w Wilnie[10].
Przypisy
- ↑ K. Shastouski, Dwór Wańkowiczów | wieś Rudaków obwód homelski, www.radzima.org [dostęp 2019-03-22].
- ↑ a b c d e f g h i Aleksander Oskierka, www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2019-03-22] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Jakub Gieysztor, Pamiętniki Jakóba Gieysztora z lat 1857–1865, Tadeusz Korzon, t. 1, Wilno: nakł. Tow. Udz. „Kurjer Litewski”, 1913, s. 301.
- ↑ Dziennik Poznański nr 80, Poznań: Ludwik Merzbach, 5 kwietnia 1861, s. 1.
- ↑ a b c Jerzy Sołdek, Sybiracy w dziejach Nałęczowa, 10 stycznia 2008.
- ↑ a b c Słowo R.30 nr 59, Warszawa: J. Niemirycz, 28 lutego 1911, s. 2.
- ↑ Edward Maliszewski, Organizacja powstania styczniowego, Warszawa: Polska Skł. Pomocy Szkolnej, 1922, s. 23,71,97,117.
- ↑ W wirze walki, [w:] Przegląd Poranny R.10 nr 29, Warszawa: Marceli Palemon Magnuski, 2 września 1915.
- ↑ Maria Bruchnalska, Ciche bohaterki: udział kobiet w powstaniu styczniowym, t. 1, Miejsce Piastowe: Wyd. Tow. św. Michała Archanioła, 1933, s. 396.
- ↑ Społeczny Komitet Opieki Nad Starą Rossą, Aleksander Oskierko [dostęp 2019-03-22] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-22].
Bibliografia
- Jakób Gieysztor, Pamiętniki Jakóba Gieysztora z lat 1857–1865. T. 1 i T.2, Wilno 1913, nakł. Tow. Udz. „Kurjer Litewski”
|
Media użyte na tej stronie
Aleksander Oskierka
Herb z okresu powstania styczniowego (1863)