Aleksander Petelewicz

Aleksander Petelewicz
Ilustracja
major administracji major administracji
Data i miejsce urodzenia

28 maja 1893
Łódź

Data i miejsce śmierci

10 stycznia 1932
Kraśnik

Przebieg służby
Lata służby

1915-1932

Siły zbrojne

Lesser Coat of Arms of Russian Empire.svg Armia Imperium Rosyjskiego
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Jednostki

79 baon piechoty rezerwy
180 widawski pułk piechoty
31 rezerwowy baon strzelców syberyjskich
50 pułk strzelców syberyjskich
3 Pułk Strzelców Polskich (WP na Wschodzie)
Oddział śmierci im. gen. Korniłowa
3 Pułk Strzelców Polskich (WP na Wschodzie)
Legia Rycerska
I Korpus Polski w Rosji
30 Pułk Strzelców Kaniowskich
29 Pułk Strzelców Kaniowskich
10 Pułk Piechoty (II RP)
Powiatowa Komenda Uzupełnień Biłgoraj
PKU Kraśnik

Stanowiska

komendant PKU

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
Bitwa pod Hostobożem i Jamnami
Bitwa pod Radzyminem (1920)

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Medal Zwycięstwa (międzyaliancki) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Order Świętej Anny II klasy (Imperium Rosyjskie)

Aleksander Petelewicz (ur. 28 maja 1893 w Łodzi, zm. 10 stycznia 1932 w Kraśniku) – major administracji Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, dowódca 1. kompanii 30 Pułku Strzelców Kaniowskich w czasie wojny polsko-bolszewickiej, dowódca akcji rozbrajania Niemców 11 listopada 1918 roku na dworcu kaliskim w Łowiczu, komendant PKU Kraśnik.

Życiorys

Urodził się 28 maja 1893 roku w Łodzi, w rodzinie Jana, mistrza garncarskiego, i Teofilii z Dominikiewiczów. Był prawnukiem powstańca listopadowego Andrzeja Petelewicza. Uczył się w Łowickiej Szkole Realnej. W 1915 roku został wcielony do Armii Imperium Rosyjskiego. Po ukończeniu szkoły oficerów rezerwy w Taszkiencie został przydzielony do 50 Syberyjskiego Pułku Strzelców. W następnym roku walczył na froncie zachodnim. Został ranny i zatruty gazami bojowymi. W 1917 roku wstąpił w szeregi 3 Pułku Strzelców Polskich[1]. 6 maja 1921 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu podporucznika, z równoczesnym zaliczeniem do rezerwy armii i powołaniem do służby czynnej, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej[2]. 1 czerwca 1921 roku pełnił służbę w 30 Pułku Piechoty[3]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 1177. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 30 Pułk Piechoty[4]. W 1923 roku pełnił służbę w 10 Pułk Piechoty w Łowiczu[5]. Następnie został przeniesiony do korpusu oficerów administracyjnych, dział kancelaryjny i odkomenderowany do Powiatowej Komendy Uzupełnień Łódź Miasto. W maju 1924 roku został przydzielony do PKU Biłgoraj na stanowisko II referenta[6][7]. 12 kwietnia 1927 roku został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 roku i 2. lokatą w korpusie oficerów administracyjnych, dział kancelaryjny[8]. W maju tego roku został przesunięty na stanowisko kierownika I referatu administracji rezerw i zastępcy komendanta[9]. W lipcu 1927 roku, w związku z likwidacją PKU Biłgoraj, został przeniesiony do PKU Kraśnik na stanowisko kierownika I referatu administracji rezerw i zastępcy komendanta[10][11]. W marcu 1929 roku został przesunięty na stanowisko czasowo pełniącego obowiązki komendanta PKU[12][13], a później został zatwierdzony na tym stanowisku[14]. Zmarł 10 stycznia 1932 roku w Kraśniku[15], od samobójczego postrzału z pistoletu w klatkę piersiową. Został pochowany na cmentarzu Emaus – cmentarzu parafialnym św. Ducha w Łowiczu[1].

Aleksander Petelewicz był żonaty z Antoniną z Kozłowskich (1894-1942). Miał troje dzieci: Halinę Barbarę Zaborowską (1920-1994), Irenę Natalię Lewandowską (1923-1989) i Antoniego Bohdana Petelewicza (1926-1981)[1].

Najważniejsze osiągnięcia wojskowe

11 listopada 1918 roku w Łowiczu z własnej woli podporządkował się rozkazom komendanta POW Stefana Cieślaka, choć był od niego wyższy stopniem. Przeprowadził akcję rozbrajania Niemców na dworcu kaliskim dowodząc ok. 50-osobowym oddziałem składającym się z bojowników POW i harcerzy (harcerzami dowodził Jan Bączkowski). Akcja zakończyła się sukcesem. W nocy, Niemcy oddali broń na skutek groźby spowodowania katastrofy kolejowej uniemożliwiającej im opuszczenie miasta oraz z powodu blefu, który skutecznie zmylił ich co do liczby przeciwników[16].

Aleksander Petelewicz podczas wojny polsko-bolszewickiej był dowódcą 1. kompanii 30. pułku Strzelców Kaniowskich. Odegrała ona decydującą rolę w zwycięstwie pod Hostobożem i Jamnami 9 czerwca 1920 roku, które było największym sukcesem pułku (odtąd 9 czerwca stał się dniem święta pułkowego)[17]. Petelewicz dowodził 1. kompanią także w ostatecznym odbiciu Radzymina 15 sierpnia 1920 roku.

Dnia 21 stycznia 1921 roku został uhonorowany Krzyżem Virtuti Militari V klasy. We wniosku o odznaczenie, dowódca A. Petelewicza opisał jego osiągnięcia wojenne z dnia 31 lipca 1920 roku: „Wykonując powyższy rozkaz d-ca 1-ej komp. por. Petelewicz odbija kilkakrotnie ataki nieprzyjaciela, zadając im szalone straty. W chwili, kiedy wydałem mu rozkaz cofnięcia się, okazało się, że powierzona mu kompania nie posiada absolutnie amunicji. Pomimo tego, por. Petelewicz odwagą swoją działa na żołnierzy tak, że kompania, mając jedynie bagnety do obrony, zatrzymuje się o kilkadziesiąt kroków i groźną swoją postawą wznieca strach wśród naciskających nieprzyjaciół, zmuszając ich do zatrzymywania się”.

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b c Gajzler 2015 ↓, s. III.
  2. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 21 maja 1921 roku, s. 953.
  3. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 109, 812, tu podano, że urodził się 24 maja 1893 roku.
  4. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 57, tu podano, że urodził się 16 maja 1893 roku.
  5. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 152, 415.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 15 maja 1924 roku, s. 276.
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1281, 1328.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 20 kwietnia 1927 roku, s. 121.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 maja 1927 roku, s. 155.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 224.
  11. ↑ a b Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 823.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 marca 1929 roku, s. 102.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 269.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 227.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 16 sierpnia 1932 roku, s. 373.
  16. ↑ Łowiczanin 1918 nr 45 ↓, s. 5-6.
  17. ↑ Makowski 1928 ↓, s. 18, 26.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 26 marca 1921 roku, s. 534.
  19. ↑ Makowski 1928 ↓, s. 30.
  20. ↑ Karta ewidencyjna 1924 ↓.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
RUS Order św. Anny (baretka).svg
Baretka Orderu św. Anny.
Mjr Aleksander Petelewicz.jpg
Autor: MKGajzler, Licencja: CC BY-SA 4.0
mjr Aleksander Petelewicz
PL Epolet mjr.svg
Naramiennik majora Wojska Polskiego (1919-39).