Aleksander Pragłowski

Aleksander Pragłowski

pułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia	10 lutego 1895 Paszowa, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	15 marca 1974 Londyn, Wielka Brytania
Przebieg służby
Lata służby	1917–1948
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	4 Pułk Ułanów Cesarza Armia „Łódź” Armia „Warszawa”
Stanowiska	szef sztabu armii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Aleksander Pragłowski z Pucharem Prezydenta RP (1931)

Aleksander Tadeusz Pragłowski (Radwan Pragłowski) (ur. 10 lutego 1895 w Paszowej, zm. 15 marca 1974 w Londynie) – oficer kawalerii armii austro-węgierskiej, pułkownik Wojska Polskiego. Naczelny Wódz Władysław Anders awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1964.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Roberta Pragłowskiego h. Radwan, właściciela majątku ziemskiego w Ropience w powiecie liskim, i Marii z Balów h. Gozdawa. W latach 1905–1912 uczył się kolejno w niższej szkole realnej w Fisachu i wyższej szkole realnej w Hranicach^[1]. Po ukończeniu tej ostatniej w 1912 roku wstąpił do Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt, gdzie w latach 1912–1914 studiował na wydziale kawalerii^[2]. Po ukończeniu szkoły został przydzielony do austriackiego 4 Pułku Ułanów Cesarza^[3] w Żółkwi (wraz z nim służył wówczas rtm Gwido Poten)^[4]. Wraz z tym pułkiem w okresie od grudnia 1914 roku do października 1918 roku brał udział w walkach frontowych nad Dniestrem, w Karpatach i w Alpach, pełniąc kolejno funkcje dowódcy plutonu, szwadronu i grupy szturmowej. Awansował na porucznika w 1916 roku^[5].

3 listopada 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego początkowo jako dowódca kompanii, a następnie batalionu w Grupie Sanockiej. W grudniu 1918 został zastępcą szefa sztabu Grupy Operacyjnej gen. Henryka Minkiewicza, od 19 lutego 1919 w stopniu porucznika był referentem amunicji i broni i spraw personalnych Grupy gen. Minkiewicza^[6], a następnie od marca 1919 był zastępcą szefa sztabu 3 Dywizji Piechoty. Następnie pełnił funkcje szefa I, a później III oddziału Frontu Galicyjsko-Wołyńskiego (w Dowództwie FGW był oficerem do zleceń^[7]), funkcję tę pełnił do marca 1920 roku, kiedy został szefem sekcji „Wschód” III oddziału Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej w lipcu 1920 roku pełnił obowiązki oficera sztabu Naczelnego Dowództwa^[5], szefa sztabu 1 Dywizji Jazdy, a następnie Korpusu Jazdy gen. Juliusza Rómmla i brał udział w walkach. Po zakończeniu działań w styczniu 1921 roku został skierowany do Szkoły Sztabu Generalnego, którą ukończył z drugą lokatą i został asystentem w katedrze taktyki ogólnej, pełnił tę funkcję do listopada 1924 roku. 1 lipca 1923 roku awansowany na majora^[5]. W październiku 1925^[5] wyjechał do Francji, gdzie odbył staż liniowy i ukończył kurs dowódców pułku.

Po powrocie do Polski we wrześniu 1926 roku pełnił kolejno funkcje: zastępcy dowódcy 2 pułku szwoleżerów^[5]. Z dniem 31 października 1926 roku został przeniesiony do kadry oficerów kawalerii z równoczesnym przydziałem do Wyższej Szkoły Wojennej na stanowisko wykładowcy^[8]. W czerwcu 1927 roku został przydzielony do Oddziału III Sztabu Generalnego na stanowisko szefa wydziału „Wschód”^[9][10]. W listopadzie tego roku powrócił do WSWoj. na stanowisko wykładowcy^[11]. 26 stycznia 1928 roku został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku i 14. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[12]. W marcu 1929 roku został przeniesiony do 17 pułku ułanów w Lesznie na stanowisko dowódcy pułku^[13]. 10 listopada 1930 roku został mianowany pułkownikiem ze starszeństwem z 1 stycznia 1931 roku i 7. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[14]. W styczniu 1936 roku został przeniesiony do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych na stanowisko I oficera sztabu Inspektora Armii gen. dyw. Juliusza Rómmla. Na tym stanowisku pozostał do września 1939 roku^[10].

Uprawiał jeździectwo. W lutym 1931 zdobył Puchar Prezydenta Rzeczypospolitej podczas konkursów hippicznych w Zakopanem^[15].

We wrześniu 1939^[5] roku został szefem sztabu Armii „Łódź” organizowanej przez gen. Juliusza Rómmla i brał z tą armią udział w walkach. W dniu 7 września 1939 roku został szefem sztabu Armii „Warszawa”, która powstała z oddziałów broniących Warszawy i jednostek Armii „Łódź”, które dotarły do Warszawy. Funkcję tę pełnił do 27 września 1939 roku. Po kapitulacji Warszawy w niewoli niemieckiej, początkowo w oflagu IVB Königstein, a następnie w VIIA Murnau. W kwietniu 1945 roku uwolniony przez wojska amerykańskie wyjechał do Paryża i wstąpił do 1 Dywizji Pancernej. W styczniu 1946 roku został urlopowany i skierowany do domu wypoczynkowego dla starszych oficerów w Nicei.

W 1948 roku po demobilizacji wyjechał do Wielkiej Brytanii i zamieszkał w Londynie, gdzie pracował m.in. jako tłumacz i w administracji telefonów londyńskich. W trakcie pobytu w Londynie aktywnie działał w polskich organizacjach kombatanckich. Naczelny Wódz awansował go na generała brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1964 w korpusie generałów^[10]. W 1960 roku opublikował w Londynie broszurę Odpowiadam głosom o Wrześniu oraz w roku 1968 wydał swoje wspomnienia pod tytułem: Od Wiednia do Londynu. Zmarł 15 marca 1974 roku w Londynie i został pochowany na cmentarzu w Putney Vale^[10].

Był żonaty czterokrotnie - od 1921 z Janiną z Wojciechowskich (zm. 1923), od 1925 z Jadwigą z Gołębskich (małżeństwo zostało unieważnione w 1933), od 1937 z Franciszką z Żółtowskich h. Ogończyk (1903–1948)^[16], od 1950 z Barbarą z Brodnickich h. Łodzia (1923–1991). Z pierwszego małżeństwa miał syna Józefa (1922–2009), z drugiego córkę Zofię zamężną Łysuniak (ur. 1925), z czwartego dwie córki - Małgorzatę (ur. 1952) i Izabelę (ur. 1954)^[17], zamieszkałe w Anglii.

Awanse

• podporucznik – 1914
• porucznik – 1916
• rotmistrz – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów jazdy^[5]
• major – 31 marca 1924 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 13. lokatą w korpusie oficerów jazdy

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari nr 181^[18]
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (30 czerwca 1921)^[19]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)^[20]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie, po raz pierwszy w 1921)^[21][22]
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[23][21]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[21]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[21]
• Komandor Orderu Krzyża Orła (Estonia)^[21]
• Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja)^[21]
• Krzyż Zasługi Wojskowej III klasy z dekoracją wojenną i mieczami (Austro-Węgry, 1918)^[24]

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Mieczysław Cieplewicz, Aleksander Pragłowski (1895–1974) [w:] Polski Słownik Biograficzny t. XXVIII, Warszawa-Kraków-Wrocław Gdańsk 1984–1985 s. 347–348, wersja elektroniczna IPSB.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 809. ISBN 83-211-1096-7.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Lesław Kukawski, Cezary Leżeński: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 68. ISBN 83-04-03364-X.
• Daniel Koreś, Generał brygady Aleksander Radwan-Pragłowski (1895–1974). Studium biograficzne, Warszawa 2012, 544 s. (seria „Monografie”, t. 78) ISBN 978-83-7629-338-7.
• Daniel Koreś: ALEKSANDER PRAGŁOWSKI OD WIEDNIA DO LONDYNU. Warszawa-Kraków: Oficyna Wydawnicza Mireki, 2017. ISBN 978-83-64452-91-8.