Aleksander Sawiuk

Aleksander Sawiuk
Ilustracja
Aleksander Sawiuk (przed 1911)
Data urodzenia

ok. 1880

Data i miejsce śmierci

9 listopada 1925
Sanok

Zawód, zajęcie

adwokat

Tytuł naukowy

doktor

Aleksander Sawiuk (ur. ok. 1880, zm. 9 listopada 1925 w Sanoku) – doktor praw, adwokat, działacz polityczny i społeczny.

Życiorys

W 1900 zdał egzamin dojrzałości w seminarium męskim w Stanisławowie[1]. Ukończył studia prawnicze uzyskując stopień naukowy doktora. W okresie zaboru austriackiego w ramach autonomii galicyjskiej był adwokatem przy C. K. Sądzie Powiatowym w Sanoku od około 1907[2], własną kancelarię adwokacką otworzył w 1908[3]. Przed 1914 był członkiem rady dyscyplinarnej przemysko-samborskiej Izby Adwokatów[4]. Pracował w charakterze adwokata krajowego[5]. Na początku XX wieku był członkiem dyrekcji Towarzystwa Wzajemnego Kredytowego „Beskid” (Obszczestwo Wzaimnoho Kredytu „Beskid”) działającego w budynku przy ul. Tadeusza Kościuszki)[6]. Zamieszkiwał w Sanoku, a jego mieszkanie zostało okradzione na początku 1913[7].

W Sanoku był jednym z przywódców stronnictwa o charakterze moskalofilskim oraz działaczem organizacji pod nazwą Russkij Torhowyj Dom[8][9]. Po włączeniu gminy Posada Sanocka do Sanoka w 1910 był członkiem rady przybocznej[10][11]. Bez powodzenia ubiegał się o mandat posła Sejmu Krajowego Galicji we Lwowie startując w IV kurii (gminy wiejskie): 6 września 1910 jako kandydat środowiska staroruskiego w wyborach uzupełniających o mandat po dr. Jewhenie Ołesnyckim w IX kadencji w okręgu nr 33 Stryj zdobył 45 głosów i uległ kandydatowi ukraińskiemu Jewhenowi Petruszewyczowi z partii Trylowskiego (126 głosów)[a][12], w 1913 w wyborach do X kadencji w okręgu nr 24 Sanok zdobył 57 głosów i uległ Janowi Potockiemu (140 głosów)[13][14]. Od 1912 był członkiem Rady c. k. powiatu sanockiego, wybrany z grupy gmin wiejskich, pełnił funkcję zastępcy członka wydziału[15]. Został wybrany zastępcą sędziego przysięgłego przy C. K. Sądzie Obwodowym w Sanoku na rok 1914[16]. Podczas I wojny światowej i pierwszej okupacji Sanoka przez armię carską, był w grupie działaczy moskalofilskich prowadzących agitację prorosyjską[17]. Był sądzony w drugim procesie galicyjskich działaczy rusofilskich, po czym w gronie 16-stu z nich 24 lutego 1917 został skazany na karę śmierci przez powieszenie, po czym wszyscy zgłosili zażalenie nieważności[18][19]. U kresu wojny został przewodniczącym Powiatowej Ruskiej Rady w Sanoku, wchodzącej w skład proklamowanej w grudniu 1918 Ruskiej Ludowej Republiki Łemków[20][21].

Tabliczka nagrobna Marii Sawiuk

W okresie istnienia II Rzeczypospolitej w 1924 subskrybował akcje założonego wówczas Banku Polskiego[22]. Do końca życia był adwokatem w Sanoku w obrębie Przemyskiej Izby Adwokackiej w Przemyślu[23]. Zmarł 9 listopada 1925 w Sanoku[5][23]. Został pochowany na cmentarzu przy ulicy Rymanowskiej w Sanoku (jego nagrobek nie zachował się)[5]. Po śmierci A. Sawiuka jego substytutem został ustanowiony adwokat dr Andrzej Madeja[23]. Był żonaty[24] z Zofią[25][26]. Miał córki Marię Izydorę (ur. 1906 w Stryju), Joannę (ur. 1907 w Sanoku)[27]. Córka Maria Sawiuk, abiturientka gimnazjum, zmarła przeszło pół roku po nim w połowie maja 1926 w szpitalu w Sanoku i została pochowana w pobliżu grobu ojca (jej nagrobek zachował się)[28]. Zofia Sawiuk (ur. w Dorożowie) zmarła w Sanoku 17 grudnia 1943 w wieku 58 lat[26].

Uwagi

  1. 19 sierpnia 1910 po spotkaniu wyborczym w Hurniu Ukraińcy dokonali napadu na przedstawicieli moskalofilów, w związku z czym Sawiuk złożył zażalenie do sądu, zob. Kronika. Napad Ukraińców na Moskalofilów. „Nowa Reforma”. Nr 386, s. 2, 25 sierpnia 1910. 

Przypisy

  1. Kronika. „Słowo Polskie”. Nr 279, s. 2, 17 czerwca 1900. 
  2. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1908. Lwów: 1908, s. 124.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1909. Lwów: 1909, s. 137.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1910. Lwów: 1910, s. 137.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 141.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 139.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1913. Lwów: 1913, s. 142.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 143.
  3. Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 362.
  4. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 129.
  5. a b c Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1895 do 1952 r.. Sanok. s. poz. 3056.
  6. Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za rok 1909. Lwów: 1910, s. 95.
  7. Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 2, s. 3, 5 stycznia 1913. 
  8. Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 358.
  9. Alojzy Zielecki, Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku. Życie kulturalne. W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 463.
  10. Ze spraw miejskich. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 2, s. 3, 8 maja 1910. 
  11. Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 388.
  12. Kronika. Nowy wybór posła na Sejm. Kraj.. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 16, s. 3, 14 sierpnia 1910. 
    Kronika. Z kraju. Wybór posła sejmowego. „Nowa Reforma”. Nr 404, s. 2, 5 września 1910. 
    Kronika. Wybór posła sejmowego. „Kurjer Lwowski”. Nr 410, s. 2, 4 września 1910. 
    Kronika. Wybór uzupełniający do Sejmu. „Kurjer Lwowski”. Nr 414, s. 2, 7 września 1910. 
    Kronika. Z kraju. Wybór posła. „Nowa Reforma”. Nr 408, s. 2, 7 września 1910. 
    Kronika. Wybór posła. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 20, s. 3, 11 września 1910. 
  13. Wybory posłów na Sejm Krajowy z kuryi gmin wiejskich. „Gazeta Lwowska”. Nr 148, s. 4, 1 lipca 1913. 
  14. Wynik wyborów do Sejmu z okręgów wiejskich. „Przyjaciel Ludu”. Nr 28, s. 3, 6 lipca 1913. 
  15. W przededniu ukonstytuowania Rady powiatowej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 42, s. 1-2, 20 października 1912. 
    Ukonstytuowania Rady powiatowej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 44, s. 1-2, 3 listopada 1912. 
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1913. Lwów: 1913, s. 461.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 468-469.
    Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 356.
  16. Lista sędziów przysięgłych. „Dziennik Urzędowy c.k. Starostwa i c.k. Rady szkolnej okręgowej w Sanoku”. Nr 8, s. 4, 15 kwietnia 1914. 
  17. Alojzy Zielecki, Miasto w latach Wielkiej Wojny 1914-1918, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 485–486.
  18. 16-cie wyroków śmierci. „Przegląd Wieczorny”. Nr 56, s. 2, 26 lutego 1917. 
  19. Przegląd polityczny. Wyrok w procesie Rusinów. „Głos Stolicy”. Nr 58, s. 2, 27 lutego 1917. 
  20. Tadeusz A. Olszański. Ruska Ludowa Republika Łemków. Nowe spojrzenie w przededniu osiemdziesiątej rocznicy. „Magury. Rocznik Krajoznawczy Poświęcony Beskidowi Niskiemu”, s. 29, 1998. Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich. ISSN 1505-4993. 
  21. Sławek Zagórski: Republika Łemków. Niespełniony sen o wolności. facet.interia.pl, 2013-12-05. [dostęp 2016-11-11].
  22. Ostatnie zapisy na Bank Polski. „Ziemia Przemyska”. Nr 15, s. 2, 12 kwietnia 1924. 
  23. a b c Adwokatura. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”. Nr 24, s. 435, 15 grudnia 1925. 
  24. Kronika. Poświęcenie sztandaru. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 20, s. 2, 11 września 1910. 
  25. Propaganda rusofilska w Galicji. „Kurjer Lwowski”. Nr 116, s. 1, 25 marca 1914. 
  26. a b Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1926 do 1956 r.. Sanok. s. 108 (poz. 1602).
  27. Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Katalog główny, rok 1923/24 (zespół 7, sygn. 87). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 563, 564.
  28. Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1895 do 1952 r.. Sanok. s. 212 (poz. 3144).

Media użyte na tej stronie

Aleksander Sawiuk.jpg
Aleksander Sawiuk, adwokat C. K. Obwodowego w Sanoku (około 1910)
Grave of Maria Sawiuk in Sanok.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
tabliczka nagrobka Marii Sawiuk w Sanoku.