Aleksander Skrzyński
Pełne imię i nazwisko | Aleksander Józef Skrzyński |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | 19 marca 1882 |
Data i miejsce śmierci | 25 września 1931 |
Prezes Rady Ministrów | |
Okres | od 20 listopada 1925 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Minister spraw zagranicznych | |
Okres | od 27 lipca 1924 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Minister spraw zagranicznych | |
Okres | od 16 grudnia 1922 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Aleksander Józef Skrzyński herbu Zaremba (ur. 19 marca 1882 w Zagórzanach, zm. 25 września 1931 pod Ostrowem Wielkopolskim) – polski prawnik, polityk, hrabia, premier II RP.
Życiorys
Syn Adama i Oktawii z Tarnowskich[1].
Ukończył III Gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie. Studiował prawo, w latach 1900–1904 na Uniwersytecie Wiedeńskim, a w okresie 1904–1906 na Uniwersytecie Jagiellońskim. 6 lutego 1906 uzyskał stopień doktora praw. Po studiach pracował we Lwowie, następnie w starostwie w Gorlicach. Od 1908 pracował w służbie administracyjnej przy namiestnictwie galicyjskim, po czym wstąpił do austriackiej służby dyplomatycznej w ramach ministerstwa spraw zagranicznych. W 1912 został mianowany szambelanem na dworze cesarza Franciszka Józefa i przeniesiony do poselstwa w Hadze. Był attaché poselstwa w Watykanie, od 1912 pełnił funkcję sekretarza przy poselstwie w Berlinie i Paryżu. W 1914 został mianowany na stanowisko dyplomatyczne w Waszyngtonie, lecz po wybuchu I wojny światowej nie przyjął nominacji i został na własną prośbę urlopowany.
Podczas wojny służył w wojsku, awansował od stopnia szeregowca do podporucznika. Służył u boku generała Tadeusza Rozwadowskiego. W 1916 przeniesiony do rezerwy.
Zaangażował się w polskie życie polityczne w ramach konserwatywnego Stronnictwa Prawicy Narodowej. W czerwcu 1919 otrzymał nominację na posła w Bukareszcie. W rządzie Władysława Sikorskiego (1923) objął ministerstwo spraw zagranicznych. Po upadku rządu przebywał w Londynie. 27 lipca 1924 został ponownie powołany na urząd ministra spraw zagranicznych w rządzie Władysława Grabskiego. Na tym stanowisku podpisał 2 października 1924 w Genewie Protokół w sprawie pokojowego regulowania sporów międzynarodowych mający zapobiegać agresji. W kolejnym rządzie objął 20 listopada 1925 urząd premiera, który sprawował do 5 maja 1926. Po zamachu majowym Piłsudskiego odbył pojedynek z generałem Stanisławem Szeptyckim, który zarzucał mu współudział w przygotowaniu zamachu.
Po zakończeniu działalności dyplomatycznej i politycznej zajął się biznesem (przemysł drzewny). Zginął 25 września 1931 w wypadku samochodowym na szosie, 8 km od Ostrowa Wielkopolskiego. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na terenie swojej posiadłości w Zagórzanach[2].
Odznaczenia
- Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[3][4]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)[5][4]
- Wielka Wstęga Orderu Legii Honorowej (Francja)[4]
- Wielka Złota Odznaka Honorowa na Wstędze (Austria)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Korony (Włochy)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Piusa IX (Watykan)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Białej Róży (Finlandia)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Polarnej (Szwecja)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Słońca (Peru)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy (Rumunia, 14–16 września 1922)[6][4]
- Wielka Wstęga Orderu Korony (Rumunia)[4]
- Order Krzyża Wolności I klasy III kategorii (Estonia, 1925)[7][4]
- Krzyż Wielki Orderu Sokoła (Islandia, 1924)[8]
- Srebrny Medal Zasługi Wojskowej – wojenny (Austro-Węgry)[9]
- Srebrny Medal Waleczności I klasy (Austro-Węgry)[9]
- Krzyż Jubileuszowy Wojskowy (Austro-Węgry)[9]
Przypisy
- ↑ Korczyk 1998 ↓, s. 453–460.
- ↑ Łukasz Cichy , Były Premier RP zginął pod Krotoszynem, naszemiasto.pl, 19 września 2017 [dostęp 2018-03-03] .
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 15. [dostęp 2016-07-25].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Henryk Korczyk: Aleksander Józef Skrzyński. [w:] ipsb.nina.gov.pl [on-line]. Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVIII. [dostęp 2021-03-29].
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 20. [dostęp 2016-07-25].
- ↑ Izabela Prokopczuk-Runowska. Kurtuazja orderowa jako element stosunków polsko-rumuńskich w okresie międzywojennym. „Muzealnictwo Wojskowe”. Tom 11, s. 143, 2021. Muzeum Wojska Polskiego. ISSN 0541-475X.
- ↑ Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-12-15]. (est.).
- ↑ Fálkaorðuhafar (1924). forseti.is. [dostęp 2016-03-25]. (isl.).
- ↑ a b c Hof- und Staats-Handbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie. Wiedeń: 1918, s. 381
Bibliografia
- Henryk Korczyk: Skrzyński Aleksander Józef (1882–1931). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVIII. Polska Akademia Nauk, 1998.
- Życiorysy nowych ministrów. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 270 z 22 listopada 1925.
Linki zewnętrzne
- Hrabia Aleksander Józef Zaremba Skrzyński. zagorzany.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-19)].
- Publikacje Aleksandra Skrzyńskiego w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
Baretka Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii 2. Klasy
Autor: EricSerge, Licencja: CC BY-SA 3.0
Estonian Cross of Liberty for Civilian Service ribbon bar
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 3.0
Krzyż Jubileuszowy 1908 (Austro-Węgry)
Godło Rzeczypospolitej Polskiej ustalone Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980)
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Słońca Peru
Baretka Signum laudis
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Sokoła Islandzkiego
Aleksander Skrzyński Polish diplomat, Minister of Foreign Affairs in 1925,Prime Minister in 1925/1926, a signatory to a Treaty of Locarno, died 1931
Baretka: Order Piusa IX – Kawaler Kollany – Watykan / Stolica Apostolska.
Władysław Grabski
Autor: Zalasem1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica upamiętniająca hrabiego Aleksandra Skrzyńskiego w Gorlicach. Tablicę odsłonięto w 2011 r. na ścianie narożnej budynku u zbiegu ulic 3 maja i Jagiełły