Aleksander Skrzyński
Pełne imię i nazwisko | Aleksander Józef Skrzyński |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | 19 marca 1882 |
Data i miejsce śmierci | 25 września 1931 |
Prezes Rady Ministrów | |
Okres | od 20 listopada 1925 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Minister spraw zagranicznych | |
Okres | od 27 lipca 1924 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Minister spraw zagranicznych | |
Okres | od 16 grudnia 1922 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Aleksander Józef Skrzyński herbu Zaremba (ur. 19 marca 1882 w Zagórzanach, zm. 25 września 1931 pod Ostrowem Wielkopolskim) – polski prawnik, polityk, hrabia, premier II RP.
Życiorys
Syn Adama i Oktawii z Tarnowskich[1].
Ukończył III Gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie. Studiował prawo, w latach 1900–1904 na Uniwersytecie Wiedeńskim, a w okresie 1904–1906 na Uniwersytecie Jagiellońskim. 6 lutego 1906 uzyskał stopień doktora praw. Po studiach pracował we Lwowie, następnie w starostwie w Gorlicach. Od 1908 pracował w służbie administracyjnej przy namiestnictwie galicyjskim, po czym wstąpił do austriackiej służby dyplomatycznej w ramach ministerstwa spraw zagranicznych. W 1912 został mianowany szambelanem na dworze cesarza Franciszka Józefa i przeniesiony do poselstwa w Hadze. Był attaché poselstwa w Watykanie, od 1912 pełnił funkcję sekretarza przy poselstwie w Berlinie i Paryżu. W 1914 został mianowany na stanowisko dyplomatyczne w Waszyngtonie, lecz po wybuchu I wojny światowej nie przyjął nominacji i został na własną prośbę urlopowany.
Podczas wojny służył w wojsku, awansował od stopnia szeregowca do podporucznika. Służył u boku generała Tadeusza Rozwadowskiego. W 1916 przeniesiony do rezerwy.
Zaangażował się w polskie życie polityczne w ramach konserwatywnego Stronnictwa Prawicy Narodowej. W czerwcu 1919 otrzymał nominację na posła w Bukareszcie. W rządzie Władysława Sikorskiego (1923) objął ministerstwo spraw zagranicznych. Po upadku rządu przebywał w Londynie. 27 lipca 1924 został ponownie powołany na urząd ministra spraw zagranicznych w rządzie Władysława Grabskiego. Na tym stanowisku podpisał 2 października 1924 w Genewie Protokół w sprawie pokojowego regulowania sporów międzynarodowych mający zapobiegać agresji. W kolejnym rządzie objął 20 listopada 1925 urząd premiera, który sprawował do 5 maja 1926. Po zamachu majowym Piłsudskiego odbył pojedynek z generałem Stanisławem Szeptyckim, który zarzucał mu współudział w przygotowaniu zamachu.
Po zakończeniu działalności dyplomatycznej i politycznej zajął się biznesem (przemysł drzewny). Zginął 25 września 1931 w wypadku samochodowym na szosie, 8 km od Ostrowa Wielkopolskiego. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na terenie swojej posiadłości w Zagórzanach[2].
Odznaczenia
- Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[3][4]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)[5][4]
- Wielka Wstęga Orderu Legii Honorowej (Francja)[4]
- Wielka Złota Odznaka Honorowa na Wstędze (Austria)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Korony (Włochy)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Piusa IX (Watykan)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Białej Róży (Finlandia)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Polarnej (Szwecja)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Słońca (Peru)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)[4]
- Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy (Rumunia, 14–16 września 1922)[6][4]
- Wielka Wstęga Orderu Korony (Rumunia)[4]
- Order Krzyża Wolności I klasy III kategorii (Estonia, 1925)[7][4]
- Krzyż Wielki Orderu Sokoła (Islandia, 1924)[8]
- Srebrny Medal Zasługi Wojskowej – wojenny (Austro-Węgry)[9]
- Srebrny Medal Waleczności I klasy (Austro-Węgry)[9]
- Krzyż Jubileuszowy Wojskowy (Austro-Węgry)[9]
Przypisy
- ↑ Korczyk 1998 ↓, s. 453–460.
- ↑ Łukasz Cichy , Były Premier RP zginął pod Krotoszynem, naszemiasto.pl, 19 września 2017 [dostęp 2018-03-03] .
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 15. [dostęp 2016-07-25].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Henryk Korczyk: Aleksander Józef Skrzyński. [w:] ipsb.nina.gov.pl [on-line]. Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVIII. [dostęp 2021-03-29].
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 20. [dostęp 2016-07-25].
- ↑ Izabela Prokopczuk-Runowska. Kurtuazja orderowa jako element stosunków polsko-rumuńskich w okresie międzywojennym. „Muzealnictwo Wojskowe”. Tom 11, s. 143, 2021. Muzeum Wojska Polskiego. ISSN 0541-475X.
- ↑ Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-12-15]. (est.).
- ↑ Fálkaorðuhafar (1924). forseti.is. [dostęp 2016-03-25]. (isl.).
- ↑ a b c Hof- und Staats-Handbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie. Wiedeń: 1918, s. 381
Bibliografia
- Henryk Korczyk: Skrzyński Aleksander Józef (1882–1931). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVIII. Polska Akademia Nauk, 1998.
- Życiorysy nowych ministrów. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 270 z 22 listopada 1925.
Linki zewnętrzne
- Hrabia Aleksander Józef Zaremba Skrzyński. zagorzany.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-19)].
- Publikacje Aleksandra Skrzyńskiego w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Słońca Peru
Baretka Signum laudis
Godło Rzeczypospolitej Polskiej ustalone Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980)
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Sokoła Islandzkiego
Aleksander Skrzyński Polish diplomat, Minister of Foreign Affairs in 1925,Prime Minister in 1925/1926, a signatory to a Treaty of Locarno, died 1931
Baretka: Order Piusa IX – Kawaler Kollany – Watykan / Stolica Apostolska.
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 3.0
Krzyż Jubileuszowy 1908 (Austro-Węgry)
Autor: EricSerge, Licencja: CC BY-SA 3.0
Estonian Cross of Liberty for Civilian Service ribbon bar
Władysław Grabski
Autor: Zalasem1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica upamiętniająca hrabiego Aleksandra Skrzyńskiego w Gorlicach. Tablicę odsłonięto w 2011 r. na ścianie narożnej budynku u zbiegu ulic 3 maja i Jagiełły
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).
Baretka Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii 2. Klasy