Aleksander Tupalski
 | |||||||||||||||||
| Data i miejsce urodzenia | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||||||||||||||||
| Wzrost | 178 cm | ||||||||||||||||
| Pozycja | |||||||||||||||||
| Kariera seniorska | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Kariera reprezentacyjna | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Kariera trenerska | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Odznaczenia | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
Aleksander Tupalski (ur. 5 października 1900 w Gelsenkirchen, zm. 9 stycznia 1980 w Canberze) – polski piłkarz i hokeista, reprezentant kraju w obu tych dyscyplinach (strzelec pierwszego gola w historii hokejowej reprezentacji Polski[1]), olimpijczyk, działacz sportowy.
Życiorys
Urodził się w Gelsenkirchen. Był synem Aleksandra i Marii z Kozłowskich. Dzieciństwo i lata szkolne spędził w Petersburgu. W 1917 r. zdał maturę. W 1918 r. przybył do Polski studiować na Politechnice Warszawskiej. Z powodu wojny studia ukończył w 1927 r. W 1919 r. zgłosił się na ochotnika do wojska. Był żołnierzem 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po wybuchu II wojny światowej został ewakuowany do Lwowa[2]. W styczniu 1940 r. przedostał się do Francji. Przebywał tam do października 1941 r. Od listopada 1942 r. był inspektorem lotnictwa w stopniu majora. Za udział w Walce w Polskich Siłach Zbrojnych otrzymał odznaczenia polskie oraz angielskie. Po zakończeniu wojny do 1951 r. pracował w przemyśle lotniczym we Francji. W 1951 r. wyjechał do Australii, gdzie do emerytury w 1971 r. był mechanikiem w Sydney. Jego żoną była Jadwiga Matyjewicz. Zmarł 9 stycznia 1980 w Canberze[2].
Piłkarz
W piłkę nożną zaczął grać w szkolnej reprezentacji w Petersburgu. Pierwsze występy w Polsce miały miejsce w 1 Pułku Ułanów Krechowickich w Wolbromiu. Po zakończeniu wojny wstąpił do AZS Warszawa. W 1923 r. został powołany do reprezentacji Warszawy (grającej w tym czasie w Estonii)[3]. Po powrocie - z Włodzimierzem Krygierem - został zawodnikiem Polonii Warszawa[3]. W 1926 r. zdobył z tym zespołem wicemistrzostwo Polski. W reprezentacji debiutował 2 września 1925 w meczu z Estonią, ostatni raz zagrał rok później. Łącznie w „biało-czerwonych” barwach rozegrał 3 spotkania, strzelając jedną bramkę[3].
Hokeista
Jako hokeista występował w AZS Warszawa, uchodząc za jednego z najlepszych polskich zawodników tego okresu (jego bilans to 34 mecze i 29 goli). Grał zarówno w ataku, jak i w obronie[4]. 10 stycznia 1926[a], na Eissportstadion w Davos, wystąpił w debiutanckim międzypaństwowym spotkaniu reprezentacji narodowej przeciwko Austrii (przegranym 1:13). W drugiej połowie meczu, strzelił honorową i zarazem pierwszą w historii „biało-czerwonych” bramkę[1][5]. Wystąpił w trzech edycjach mistrzostw Europy, w tym premierowych z udziałem kadry Polski w 1926 r. Brał udział w igrzyskach w Sankt Moritz. W tym samym roku zdobył złoty medal z reprezentacją akademicką w Cortinie d’Ampezzo. W 1929 r. wywalczył z reprezentacją srebrny medal mistrzostw Europy w Budapeszcie, po porażce w finale z Czechosłowacją 1:2 (po dogrywce). Przez G. Damseya został zaliczony do najlepszych hokeistów tego turnieju. Dwa lata później podczas mistrzostw świata w Krynicy-Zdroju także zdobył srebrny medal[5]. Do 1937 r. grał w zespole AZS. Zajmował się również szkoleniem. W 1936 r. - razem z Lucjanem Kulejem - przygotowywał reprezentację narodową do startu w zimowych igrzyskach olimpijskich w Garmisch-Partenkirchen[5].
Działacz
Od listopada 1921 r. do końca 1922 r. pełnił funkcję wiceprezesa AZS Warszawa, a w latach 1930–1934 – kierownika sekcji hokejowej Geranii Gdańsk[2]. W latach 1935–1936 był członkiem Polskiego Związku Hokeja na Lodzie. Posiadał uprawnienia sędziowskie, podczas igrzysk olimpijskich sędziował 3 mecze hokeja na lodzie[5]. W lipcu 1935 r. został wybrany zastępcą sekretarza generalnego PKOL. Był także współpracownikiem Przeglądu Sportowego.
Ordery i odznaczenia
- Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1931)[6]
Wyróżnienia
W 1928 r. zajął 6. miejsce w Plebiscycie Przeglądu Sportowego na 10 najpopularniejszych sportowców (jako "najlepszy polski hokeista")[7].
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b Matches internationaux 1925/26, passionhockey.com [dostęp 2015-05-25] (fr.).
- ↑ a b c Wryk 2015 ↓, s. 597.
- ↑ a b c Wryk 2015 ↓, s. 595.
- ↑ Wryk 2015 ↓, s. 594.
- ↑ a b c d Wryk 2015 ↓, s. 596.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 104 „za zasługi na polu rozwoju sportu”.
- ↑ Konopacka najlepszym sportowcem w Polsce, „Przegląd Sportowy” (9), 23 lutego 1928, s. 3.
Bibliografia
- Andrzej Gowarzewski: MISTRZOSTWA POLSKI. LUDZIE (1918–1939). 100 lat prawdziwej historii (1), Wydawnictwo GiA, Katowice 2017.
- Ryszard Wryk: Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej. Poznań: Nauka i Innowacje, 2015, s. 594–597. ISBN 978-83-64864-22-3.
| Bramkarze | |
|---|---|
| Obrońcy | |
| Napastnicy | |
| Trener |
|
| Bramkarze | |
|---|---|
| Obrońcy | |
| Napastnicy | |
| Trener |
| Bramkarze | |
|---|---|
| Obrońcy | |
| Napastnicy |
|
| Trener |
|
Media użyte na tej stronie
Pictograms of Olympic sports - Football. This is unofficial sample picture. Images of official Olympic pictograms for 1948 Summer Olympics and all Summer Olympics since 1964 can be found in corresponding Official Reports.
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
.svg)
The Canadian Red Ensign used between 1921 and 1957.
This image has compared for accuracy (mainly colors) using an image from World Statesmen. The only change is making the maple leaves green from red. This image has compared for accuracy (mainly colors) using an image from World Statesmen. The most recent version of this image has changed the harp into one with a female figure; see [http://flagspot.net/flags/ca-1921.html FOTW
Kierownik obozu treningowego Lucjan Kulej i trener Aleksander Tupalski na lodowisku. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-S-262-2
Aleksander Tupalski (przy piłce) w roku 1926 podczas meczu Polonia - Varsowia 3:3