Aleksander Tyszyński

Aleksander Tyszyński
Ilustracja
Aleksander Tyszyński, 1880 r.
Data i miejsce urodzenia1811
Petersburg
Data i miejsce śmierci1880
Miasota
Narodowośćpolska
Dziedzina sztukiliteratura piękna, historiografia, historia literatury
Ważne dzieła
  • Amerykanka w Polsce
  • Rys historyczny oświecenia Słowian
  • Rozbiory i krytyki
  • Wizerunki polskie

Aleksander Tyszyński herbu Gozdawa (ur. 1811 w Petersburgu, zm. 1880 w Miassocie) – pisarz, estetyk, krytyk i historyk. Autor głośnego romansu Amerykanka w Polsce (1837), a także licznych prac historycznych i literackich. Jeden z założycieli Biblioteki Warszawskiej, wykładowca Głównej Szkoły Warszawskiej.

Życiorys

Aleksander Tyszyński urodził się w Petersburgu, gdzie wówczas czasowo zamieszkiwali jego rodzice. Wychowywał się w rodzinnym majątku Miassota, w powiecie wilejskim. W Mołodecznie uczęszczał do szkoły powiatowej, a następnie przez trzy lata studiował prawo i administrację na Uniwersytecie Wileńskim. Po uzyskaniu stopnia kandydata oddziału nauk moralno-politycznych w wieku siedemnastu lat powrócił do Miassoty, gdzie oddał się studiom nad antyczną tragedią i Szekspirem.

W 1837 roku, zainspirowany dziełami Madame de Staël, wydał w Petersburgu Amerykankę w Polsce. Romans ten zwrócił na niego uwagę czytelników oraz krajowych krytyków i myślicieli. Tych ostatnich zainteresował zwłaszcza ustęp O szkołach poezyi polskiéj.

W roku 1838 przybył do Warszawy, gdzie został pracownikiem Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych. W tym czasie pisał także artykuły do wielu lokalnych czasopism naukowych. W trzy lata po przybyciu do stolicy został współzałożycielem Biblioteki Warszawskiej i od 1841 roku pisał również dla niej.

W późniejszym okresie przez kilka lat mieszkał na wsi – aż do roku 1866, kiedy objął katedrę literatury polskiej w Głównej Szkole Warszawskiej. Wykłady prowadził do roku 1869, kiedy to szkołę zamknięto w ramach represji popowstaniowych. Powrócił wówczas do rodzinnej Miassoty i oddał się pracy naukowej, której owocem było dwutomowe dzieło Pierwsze zasady krytyki powszechnej (1870).

Ważniejsze dzieła

  • Amerykanka w Polsce, Petersburg 1837.[1][2]
  • Rys historyczny oświecenia Słowian, Warszawa, 1841.[3]
  • Morena, czyli powieści blade, Warszawa, 1842.[4]
  • Rozbiory i krytyki, Petersburg, 1854.[5][6][7]
  • Pierwsze zasady krytyki powszechnej, Warszawa, 1870.[8][9]
  • Wizerunki polskie, Warszawa, 1875.[10]

Przypisy

  1. ↑ Aleksander Tyszyński, Amerykanka w Polsce : romans. Cz. 1, polona.pl [dostęp 2019-07-31].
  2. ↑ Aleksander Tyszyński, Amerykanka w Polsce : romans. Cz. 2, polona.pl [dostęp 2019-07-31].
  3. ↑ Aleksander Tyszyński, Rys historyczny oświecenia Słowian, polona.pl [dostęp 2019-07-31].
  4. ↑ Aleksander Tyszyński, Morena albo powieści blade, polona.pl [dostęp 2019-07-31].
  5. ↑ Aleksander Tyszyński, Rozbiory i krytyki. T. 1, polona.pl [dostęp 2019-07-31].
  6. ↑ Aleksander Tyszyński, Rozbiory i krytyki. T. 2, polona.pl [dostęp 2019-07-31].
  7. ↑ Aleksander Tyszyński, Rozbiory i krytyki. T. 3, polona.pl [dostęp 2019-07-31].
  8. ↑ Aleksander Tyszyński, Pierwsze zasady krytyki powszechnej. T. 1, polona.pl [dostęp 2019-07-31].
  9. ↑ Aleksander Tyszyński, Pierwsze zasady krytyki powszechnej. T. 2, polona.pl [dostęp 2019-07-31].
  10. ↑ Aleksander Tyszyński, Wizerunki polskie : zbiór szkiców literackich, polona.pl [dostęp 2019-07-31].

Bibliografia

  • Aleksander Tyszyński, Wizerunki Polskie, wyd. S. Lewentala, Warszawa 1875.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie