Aleksander Wasilewski (epidemiolog)

Aleksander Wasilewski
Państwo działania Polska
Data i miejsce urodzenia1 marca 1878
Chrapanówka
Data i miejsce śmierci11 sierpnia 1924
Warszawa
Doktor nauk medycznych
Alma MaterUniwersytet Moskiewski
Doktorat1923 – epidemiologia
Uniwersytet Poznański
Praca zawodowa
InstytucjaStacja Antydżumowa w Czycie
StanowiskoKierownik Pracowni Laboratoryjnej
Okres zatrudn.1914–1920
InstytucjaMiejski Instytut Higieny
StanowiskoKierownik Pracowni Bakteriologicznej
Okres zatrudn.1921–1924
Grób epidemiologa Aleksandra Wasilewskiego na cmentarzu Powązkowskim

Aleksander Wasilewski (ur. 1 marca 1878 w Chrapanówce (majątek w powiecie iłłuksztańskim, zm. 11 sierpnia 1924 w Warszawie) – polski lekarz, bakteriolog oraz epidemiolog, brał udział w badaniu oraz zwalczaniu epidemii dżumy w Kraju Zabajkalskim, autor wielu prac naukowych.

Życiorys

Gimnazjum rozpoczął w Petersburgu, w którym naukę musiał przerwać z powodu braku środków materialnych. Następnie podczas pobytu w Dyneburgu brał udział w tajnym nauczaniu, został aresztowany i osadzony w więzieniu. Po odzyskaniu wolności podjął pracę również w tajnym nauczaniu Witebsku (1901–1905). Maturę zdał w Iłaćmie (gubernia tambowska) w 1905 roku, po otrzymaniu urzędowego „Zaświadczenia Lojalności”[1].

Studiował w Uniwersytecie Moskiewskim (1905–1911) na wydziale lekarskim. Po jego ukończeniu odbył sześciomiesięczny staż w Instytucie Bakteriologicznym im. Gieorgija Gabryczewskiego[a]. Następnie w latach 1911–1914, odbył obowiązkową wojskową służbę medyczną początkowo w pracowni bakteriologicznej Szpitala Ujazdowskiego w Warszawie, następnie od 1913 roku został prosektorem w Okręgowym Moskiewskim Szpitalu Psychiatrycznym[5]. Po zakończeniu służby wojskowej rozpoczął pracę w stacji pasteurowskiej w Mińsku. W 1914 roku otrzymał przeniesienie do Czyty na stanowisko zastępcy kierownika laboratorium bakteriologicznego, przy Stacji Antydżumowej na Syberii. Po częściowym zniszczeniu stacji, i śmierci poprzedniego kierownika po wybuchu rewolucji październikowej, w 1917 został jej kierownikiem[2]. W tym samym okresie został zmobilizowany po wybuchu I wojny światowej i pracował w szpitalu wojskowym i Stacji Antydżumowej, aż do 1920 roku[6].

W 1918 roku wstąpił do 5 Dywizji Strzelców Polskich, jako lekarz w pociągu wojskowym nr 9. Po rozbiciu dywizji pod stacją kolejową Klukwiennaja (7 stycznia 1920), wraz z częścią żołnierzy przedarł się do Harbina w Mandżuri. W Harbinie pod auspicjami założył stację pasteurowską z sześcioma działami naukowymi, działał w Polskim Czerwonym Krzyżu oraz prowadził praktykę lekarską. Przed wyjazdem do Polski w marcu 1921, przygotował szczepionki dla Warszawy, które zabrał z sobą[7].

W Polsce rozpoczął pracę w Miejskim Instytucie Higieny w Warszawie jako kierownik pracowni bakteriologicznej (1921). W kolejnych latach prowadził badania nad występowaniem zarodźca malarii w okolicach Warszawy. W 1923 roku otrzymał obywatelstwo polskie oraz doktorat za całokształt działalności naukowej w Uniwersytecie Poznańskim[8].

Zmarł w 11 sierpnia 1924 roku[9] w Warszawie na stanowisku pracy, w wyniku krwawienia w przebiegu choroby wrzodowej i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 99, rząd 2, miejsce 6)[10].

Po jego śmierci powstał „Komitet w celu uczczenia śp. dr. med. Aleksandra Wasilewskiego”, który w pierwszym okresie zajął się opieką nad jego rodziną, a następnie przygotowaniem wydania prac Aleksandra Wasilewskiego, pozostawionych przez niego w rękopisie. Zbiór prac pod redakcją prof. Roman Nitscha (z wyjątkiem trzech) wydano w streszczeniu[11].

Życie prywatne

Syn Ludwika Wasilewskiego i Józefy z domu Pieślak, w wieku 8 lat został sierotą[12]. Żonaty (1908) z Barbarą Kołaczyńską (zm. 1958)[10], miał czworo dzieci[13]. Syn Leon Witold (1910–1940), podporucznik WP, student matematyki, ofiara zbrodni katyńskiej[14], córka Halina (1911–1929), córka Wanda Maria (1913–1939), lekarz, ciężko ranna podczas wojny obronnej Polski, zmarła w szpitalu, córka Jadwiga Jantar (1918–2000), fizyk, nauczyciel w IV Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza, działaczka NSZZ „Solidarność”[5][6][13][10][15].

Publikacje

Autor ponad 68 publikacji[11]:

  • Endemiczne siedliska dżumy w kraju Zabajkalskim,
  • Bobaki a dżuma w Kraju Zabajkalskim,
  • O zimmnicy na Kresach Wschodnich (referat wygłoszony na II zjeździe lekarzy i działaczy sanitarnych miejskich w Łucku w 1924 roku),
  • Z życia komarów w związku z malarją w Polsce[16]

Uwagi

  1. ↑ W części źródeł podana jest informacja, że odbył staż pod kierunkiem prof. Gieorgija Gabryczewskiego[2][3], natomiast nie jest to możliwe gdyż prof J. Gabryczewski zmarł w 1907 roku[4]

Przypisy

  1. ↑ Lech 1993 ↓, s. 359–360.
  2. ↑ a b Lech 1993 ↓, s. 360.
  3. ↑ Lech 1991 ↓, s. 7.
  4. ↑ JD. Nelson, GI. Gabritschewsky. Gabritschewsky--the forgotten man of scarlet fever.. „Am J Dis Child”. 121 (3), s. 189–191, Mar 1971. PMID: 4928078. 
  5. ↑ a b Lech 1993 ↓, s. 361.
  6. ↑ a b Lech 1993 ↓, s. 367.
  7. ↑ Lech 1993 ↓, s. 368–369.
  8. ↑ Lech 1993 ↓, s. 370–372.
  9. ↑ Nekrolog dr med. Aleksandra Wasilewskiego. „Kurjer Warszawski: wydanie wieczorne”. 104 (29), 1924. 
  10. ↑ a b c Cmentarz Stare Powązki: ALEKSANDER WASILEWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-12-10].
  11. ↑ a b Prace Aleksandra Wasilewskiego. Poznań: Wydawnictwo Nowin Lekarskich staraniem Komitetu w celu uczczenia śp. dr. med. Aleksandra Wasilewskiego, 1927.
  12. ↑ Lech 1993 ↓, s. 359.
  13. ↑ a b Lech 1993 ↓, s. 373.
  14. ↑ Biogramy Ofiar Zbrodni Katyńskiej - Leon Witold Wasilewski (03044). Muzeum Katyńskie. [dostęp 2019-12-10].
  15. ↑ Słownik „Niezależni dla kultury 1976–89”. Stowarzyszenie Wolnego Słowa. [dostęp 2019-12-11].
  16. ↑ Aleksander Wasilewski, Z życia komarów w związku z malarją w Polsce, Warszawa 1923.

Bibliografia

  • Zofia Lech: Dr med. Aleksander Wasilewski (1878–1924). Ancy-Le-Libre: Mémoires Pharmaceutiques, 1991. ISBN 2-908446-05-7.
  • Zofia Lech. Dr med. Aleksander Wasilewski – bakteriolog (1878–1924). „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”. 56 (4), s. 359–374, 1993. PMID: 11638616. 

Linki zewnętrzne

  • Prace Aleksandra Wasilewskiego. Poznań: Wydawnictwo Nowin Lekarskich staraniem Komitetu w celu uczczenia śp. dr. med. Aleksandra Wasilewskiego, 1927.

Media użyte na tej stronie