Aleksander von Benckendorff

Aleksander von Benckendorff Александр Христофорович Бенкендорф
Portret Aleksandra von Benckendorffa pędzla Gearge'a Dave'a
generał kawalerii
Data i miejsce urodzenia	4 lipca 1783 Tallin
Data i miejsce śmierci	5 października 1844 Petersburg
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego
Jednostki	III Oddział Kancelarii Osobistej Jego Cesarskiej Mości
Stanowiska	szef rosyjskiej tajnej policji
Odznaczenia

Aleksander von Benckendorff (ros.: Александр Христофорович Бенкендорф; ur. 4 lipca 1783 w Tallinnie, Estonia, zm. 5 października 1844 w Petersburgu, Rosja) – generał kawalerii (ros. генерал от кавалерии^[a]) armii Imperium Rosyjskiego oraz szef carskiej tajnej policji, wolnomularz^[1]

Jako szef III Oddziału Kancelarii Osobistej Jego Cesarskiej Mości (tzn. rosyjskiej tajnej policji) rozwinął sieć szpiegów i środki represji w państwie. Powołanie przez cara Mikołaja I 6 lipca 1826 roku III Oddziału było jedną z odpowiedzi na powstanie dekabrystów. Tajna policja miała być „spoiwem” przemieniającym rządzących i rządzonych w monolit, w którym nie byłoby możliwe pojawienie się jakiejkolwiek niezależnej myśli politycznej^[2].

Organizacja, licząca początkowo zaledwie 16 funkcjonariuszy, rozrastała się w szybkim tempie, ale efekty jej działań były odwrotne od zamierzonych, prowadziły bowiem do ugruntowania w rządzących złudnego przekonania, że w Rosji panuje ład, co ich usypiało^[3]. W roku 1830, w swym dorocznym raporcie Benckendorff donosił Mikołajowi, że wbrew temu co działo się we Francji i w Belgii „żadne zgubne idee nie pojawiły się w cesarstwie”. Kilka dni później wybuchło powstanie listopadowe^[4].

Obok Mienszykowa, Kisielowa, Daszkowa i Nesselrode'a hrabia Benckendorff był członkiem ścisłego grona doradców i przyjaciół Mikołaja I. Był mu całkowicie oddany^[5].

Wiosną 1844 roku udał się w podróż do Niemiec i w drodze powrotnej (23 września 1844 st.stylu) nagle zmarł.

Jego brat Konstantin von Benckendorff również był rosyjskim generałem. Siostrą obu braci była znana w dyplomatycznym świecie księżna Dorothea von Lieven.

W 1830 odznaczony Orderem Orła Białego^[6].

Grób Aleksandra von Benckendorffa w Keila-Joa w Estonii

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Chusteczka imperatora. W: Wojciech Karpiński: Cień Metternicha: Szkice. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982. ISBN 83-06-00859-6.
• W. Bruce Lincoln: Mikołaj I. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988. ISBN 83-06-01610-6.