Aleksander von Benckendorff

Aleksander von Benckendorff
Александр Христофорович Бенкендорф
Ilustracja
Portret Aleksandra von Benckendorffa pędzla Gearge'a Dave'a
generał kawalerii
Data i miejsce urodzenia4 lipca 1783
Tallin
Data i miejsce śmierci5 października 1844
Petersburg
Przebieg służby
Siły zbrojneArmia Imperium Rosyjskiego
JednostkiIII Oddział Kancelarii Osobistej Jego Cesarskiej Mości
Stanowiskaszef rosyjskiej tajnej policji
Odznaczenia
Order św. Andrzeja (Imperium Rosyjskie) Order Orła Białego Order Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego III klasy (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego IV klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza I klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza II klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny I klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny II klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie) Order Czerwonego Orła Order Czarnego Orła (Prusy) Komandor Krzyża Wielkiego Orderu Miecza (Szwecja) Pour le Mérite Komandor Krzyża Wielkiego Orderu Gwiazdy Polarnej (Szwecja)

Aleksander von Benckendorff (ros.: Александр Христофорович Бенкендорф; ur. 4 lipca 1783 w Tallinnie, Estonia, zm. 5 października 1844 w Petersburgu, Rosja) – generał kawalerii (ros. генерал от кавалерии[a]) armii Imperium Rosyjskiego oraz szef carskiej tajnej policji, wolnomularz[1]

Jako szef III Oddziału Kancelarii Osobistej Jego Cesarskiej Mości (tzn. rosyjskiej tajnej policji) rozwinął sieć szpiegów i środki represji w państwie. Powołanie przez cara Mikołaja I 6 lipca 1826 roku III Oddziału było jedną z odpowiedzi na powstanie dekabrystów. Tajna policja miała być „spoiwem” przemieniającym rządzących i rządzonych w monolit, w którym nie byłoby możliwe pojawienie się jakiejkolwiek niezależnej myśli politycznej[2].

Organizacja, licząca początkowo zaledwie 16 funkcjonariuszy, rozrastała się w szybkim tempie, ale efekty jej działań były odwrotne od zamierzonych, prowadziły bowiem do ugruntowania w rządzących złudnego przekonania, że w Rosji panuje ład, co ich usypiało[3]. W roku 1830, w swym dorocznym raporcie Benckendorff donosił Mikołajowi, że wbrew temu co działo się we Francji i w Belgii „żadne zgubne idee nie pojawiły się w cesarstwie”. Kilka dni później wybuchło powstanie listopadowe[4].

Obok Mienszykowa, Kisielowa, Daszkowa i Nesselrode'a hrabia Benckendorff był członkiem ścisłego grona doradców i przyjaciół Mikołaja I. Był mu całkowicie oddany[5].

Wiosną 1844 roku udał się w podróż do Niemiec i w drodze powrotnej (23 września 1844 st.stylu) nagle zmarł.

Jego brat Konstantin von Benckendorff również był rosyjskim generałem. Siostrą obu braci była znana w dyplomatycznym świecie księżna Dorothea von Lieven.

W 1830 odznaczony Orderem Orła Białego[6].

Grób Aleksandra von Benckendorffa w Keila-Joa w Estonii

Uwagi

  1. Stopień odpowiadający generałowi broni.

Przypisy

  1. Ludwik Hass: Wolnomularstwo w Europie środkowo-wschodniej w XVIII i XIX wieku, Warszawa 1982, s.304.
  2. W. Karpiński, s.90.
  3. W. Karpiński, s.97.
  4. W.B. Lincoln, s.140-141.
  5. W.B. Lincoln, s.168.
  6. Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 292.

Bibliografia

  • Chusteczka imperatora. W: Wojciech Karpiński: Cień Metternicha: Szkice. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982. ISBN 83-06-00859-6.
  • W. Bruce Lincoln: Mikołaj I. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988. ISBN 83-06-01610-6.

Media użyte na tej stronie

RUS Order św. Włodzimierza (baretka).svg
Baretka Orderu św. Włodzimierza.
RUS Order św. Anny (baretka).svg
Baretka Orderu św. Anny.
RUS Order św. Jerzego (baretka).png
Baretka Orderu św. Jerzego
Ord.Aquilanera.png
Order of Black Eagle's ribbon - Prussia
PRU Roter Adlerorden BAR.svg
Baretka:Order Czerwonego Orła
RUS Order of St. Alexander Nevsky BAR.png
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
Order Świętego Aleksandra Newskiego
Order St. Andrew (Russia) ribbon.svg
Autor: Reliavech, Licencja: CC BY-SA 4.0
Barette de l'ordre de Saint-André (Russie impériale).
Alexander von Benckendorff.jpg
Portrait of Alexander von Benckendorff (1781/1783-1844) (1st), a Russian Lieutenant General
Alexander von Benkendorff - grave in Keila.jpg
Grave of Alexander von Benkendorff in Keila, Estonia
SWE Royal Order of the Sword - Commander Grand Cross BAR.png
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
areteka Komandora Krzyża Wielkiego Królewskiego Orderu Miecza