Aleksandrów (gmina w województwie lubelskim 1867–1954)

Aleksandrów
gmina wiejska
1867–1954[1]
Państwo

 PRL

Województwo

1919–39: lubelskie (II RP)
1945–54: lubelskie

Powiat

biłgorajski

Siedziba

(Aleksandrów)
Józefów

Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad

13

Położenie na mapie powiatu
Położenie na mapie powiatu
Położenie na mapie Polski w latach 1951–1975
Mapa konturowa Polski w latach 1951–1975, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Aleksandrów”
Ziemia50°29′N 23°03′E/50,483450 23,049989
Portal Polska

Aleksandrów – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1867–1954[2] w powiecie biłgorajskim kolejnych jednostek administracyjnych Lubelszczyzny. Siedzibą władz gminy był początkowo Aleksandrów, a następnie przez długi czas Józefów[3][4].

Gmina Aleksandrów została utworzona w carskiej reformie administracyjnej 1867 roku jako jedna z 14 gmin powiatu biłgorajskiego guberni lubelskiej Królestwa Polskiego[5][6]. 13 stycznia (1 stycznia według kalendarza juliańskiego) 1870 do gminy Aleksandrów przyłączono Józefów, pozbawiony praw miejskich w ramach represji po Powstaniu Styczniowym[7]. Po podziale powiatu biłgorajskiego w związku z utworzeniem guberni chełmskiej w 1912 gmina Aleksandrów została włączona do powiatu janowskiego. Poprzedni podział administracyjny przywróciły okupacyjne władze austriackie po zajęciu Lubelszczyzny przez Austro-Węgry w 1915. Gmina miała nietypowy, bardzo rozczłonkowany kształt z trzema eksklawami na terenie powiatu zamojskiego – dwiema na obszarze gminy Krasnobród i jedną na obszarze gminy Zwierzyniec. Gmina nie obejmowała natomiast lasów wsi Aleksandrów, które leżały w gminie Tereszpol powiatu zamojskiego.

W 1918 gmina weszła w skład powiatu biłgorajskiego woj. lubelskiego II Rzeczypospolitej. Według stanu na 30 września 1921 gmina Aleksandrów obejmowała miejscowości Aleksandrów, Brzeziny, Florianka, Górecko Kościelne, Górecko Stare, Józefów, Józefów Poduchowny, Józefów-Posiołek, Majdan Kasztelański, Pardysówka i Tarnowola. Gmina liczyła 6.607 mieszkańców[8]. 1 kwietnia 1923 do gminy Aleksandrów włączono wsie Długi Kąt, Hamernia, Izbica, Siedliska i Stanisławów z gminy Majdan Sopocki, której pozostałą część włączono do powiatu tomaszowskiego[9]. 1 kwietnia 1927 włączono do gminy Aleksandrów wieś Margole z gminy Sól[10].

Podczas okupacji gmina należała do dystryktu lubelskiego Generalnego Gubernatorstwa. Po wyzwoleniu powołano do życia Radę Narodową w Aleksandrowie na mocy statutu z dnia 1 stycznia 1944 roku[11][12].

1 lipca 1952 gmina Aleksandrów składała się z 13 gromad: Aleksandrów cz. I, Aleksandrów cz. II, Aleksandrów cz. III, Aleksandrów cz. IV, Brzeziny, Długi Kąt, Górecko Stare, Hamernia, Józefów, Majdan Kasztelański, Pardysówka, Stanisławów i Tarnowola[13][14].

Gmina Aleksandrów została zniesiona 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[15]. Z jej obszaru utworzono gromady Aleksandrów, Górecko Stare, Józefów i Stanisławów. W ramach tej samej reformy do powiatu biłgorajskiego przyłączono gromady Majdan Nepryski, Borowina-Morgi i Górniki oraz obszary leśne wsi Aleksandrów z powiatu zamojskiego. 1 lipca 1960 zniesiono gromady Borowina-Morgi, Górecko Stare, Górniki, Majdan Nepryski i Stanisławów, a ich obszary włączono do gromady Józefów[16]. 31 grudnia 1961 do gromady Józefów włączono wieś Szopowe i stację kolejową Krasnobród (dziś Józefów Roztoczański) z gromady Bondyrz w powiecie zamojskim[17].

Po reaktywowaniu gmin 1 stycznia 1973 gminy Aleksandrów nie przywrócono, lecz cały jej dawny obszar włączono w skład nowo utworzonej gminy Józefów[18]. Dopiero 1 stycznia 1992 z zachodniej części gminy Józefów utworzono odrębną gminę Aleksandrów z siedzibą w Aleksandrowie[19].

Przypisy

  1. ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. lubelskiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
  2. ↑ Do 28 września 1954
  3. ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  4. ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
  5. ↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)
  6. ↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)
  7. ↑ Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13) stycznia 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 465)
  8. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom IV. Województwo lubelskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924, s.5
  9. ↑ Dz.U. z 1923 r. nr 28, poz. 170
  10. ↑ Dz.U. z 1927 r. nr 31, poz. 280
  11. ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74
  12. ↑ Akta gminy Aleksandrów – Archiwum Państwowe w Lublinie Oddział w Kraśniku. [dostęp 2011-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
  13. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  14. ↑ Dz. Urz. WRN w Lublinie, Nr 3, poz. 7, 1953
  15. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  16. ↑ Podział administracyjny PRL (1960), Urząd Rady Ministrów, Biuro do Spraw Prezydiów Rad Narodowych
  17. ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 54, poz. 304
  18. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  19. ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 115, poz. 497
Powiat biłgorajski (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
  1. ↑ oprócz gmin Aleksandrów, Kocudza i Tarnogród, oraz części gmin Huta Krzeszowska, Puszcza Solska i Sól (pozostały w gub. lubelskiej)
  2. ↑ twór przejściowy, utworzony z części powiatu jarosławskiego

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Poland (1951–1975) location map.png
Autor: Lukasb1992, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Poland (1951 – 1975)

Equirectangular projection, N/S stretching 160 %. Geographic limits of the map:

  • N: 55.2° N
  • S: 48.7° N
  • W: 13.8° E
  • E: 24.5° E
POL Gmina Aleksandrów in Biłgoraj County 1933.png
Autor: Qqerim, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mapa dawnej gminy Aleksandrów (1933), powiat biłgorajski, województwo lubelskie