Aleksandr Kutiepow

Aleksandr Kutiepow

Александр Павлович Кутепов

ok. 1918
generał piechoty
Data i miejsce urodzenia	28 września 1882 Czerepowiec, gubernia nowogrodzka, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	po 26 stycznia 1930 Paryż, Francja lub Moskwa, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1904–1924
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Armia Ochotnicza Rosyjski Związek Ogólnowojskowy
Jednostki	85 Wyborski Pułk Piechoty, Lejb-Gwardyjski Preobrażeński Pułk, Armia Ochotnicza, 1 Dywizja Piechoty, 1 Korpus Armijny
Główne wojny i bitwy	wojna rosyjsko-japońska, I wojna światowa, wojna domowa w Rosji
Późniejsza praca	działacz emigracyjny
Odznaczenia

Aleksander Pawłowicz Kutiepow (ur. 16 września^?/ 28 września 1882 w Czerepowcu, zm. po 26 stycznia 1930^[1]) – generał piechoty armii Imperium Rosyjskiego z 1920 r., uczestnik wojny z Japonią 1904–1905, uczestnik I wojny światowej, uczestnik walk z bolszewikami.

Życiorys

Pochodził z rodziny szlacheckiej. Zakończył gimnazjum klasyczne w Archangielsku i Szkołę Oficerską junkrów w Petersburgu. Oficer z 1904 r. Po mianowaniu na stopień oficerski służył w 85 Wyborskim Pułku Piechoty, w którym walczył w wojnie rosyjsko-japońskiej. Od 1907 r. oficer w Preobrażeńskim Pułku Gwardii Cesarskiej. W I wojnie światowej kapitan - dowódca kompanii, batalionu w tymże pułku. Od sierpnia 1917 dowódca Preobrażeńskiego Pułku Gwardii Cesarskiej. Siłami pułku w końcu 1917 r. próbował rozbroić żołnierzy Wołyńskiego i Litewskiego Pułków Gwardii Cesarskiej, stany osobowe których opowiedziały się po stronie bolszewików. 2 grudnia 1917 rozformował Preobrażenski Pułk Piechoty. W czasie I wojny trzykrotnie ranny.

24 grudnia 1917 wstąpił do powstającej Armii Ochotniczej. Walczył po stronie białych jako dowódca kompanii i batalionu w pułku Korniłowa. W końcu stycznia 1917 r. zdołał powstrzymać marsz czerwonych pod dowództwem Rudolfa Siwersa nad Don w bitwie pod Matwiejowym Kurganem, musiał jednak wycofać się do Taganrogu, gdzie wybuchło powstanie robotnicze. 2 lutego biali stracili kontrolę nad miastem^[2].

Razem z Armią Ochotniczą wycofał się, wobec przewagi czerwonych, znad Donu na Kubań. Od 15-30 marca 1918 r. pomocnik dowódcy 1 pułku oficerskiego, a od 30 marca - 12 czerwca 1918 dowódca tego pułku. W czerwcu 1918 brał udział z pułkiem w drugim marszu kubańskim. Od 12 czerwca 1918 dowódca 1 Dywizji Piechoty z którą walczył pod Tichoriecką na kierunku Kuszczewskim. Od 15 lipca 1918 dowódca 1 Brygady w 1 Dywizji. Po zajęciu Nowoczerkaska przez białych gen. Anton Denikin mianował go generał-gubernatorem czarnomorskim, z siedzibą w Noworosyjsku^[3], które to stanowisko piastował od 13 sierpnia 1918 do grudnia 1918. Od 26 stycznia 1919 do kwietnia 1920 dowódca 1 Korpusu Armijnego. Odniósł jedne z ostatnich zwycięstw białych w wojnie domowej, w końcu lutego 1920 r. na krótko powstrzymując marsz czerwonych na południe (operacja dońsko-manycka, operacja tichoriecka) i odbijając Rostów nad Donem. Musiał jednak wycofać się z miasta, zagrożony okrążeniem^[4].

W marcu 1920, wobec niemożliwości utrzymania się białych na Północnym Kaukazie^[5], ewakuowany razem z większością sił Denikina na Krym. Od 4 września 1920 dowódca 1 Armii Sił Zbrojnych Południa Rosji, po rozdzieleniu Armii Wrangla na 1 i 2 Armię. W listopadzie 1920 ewakuowany z pozostałościami Armii z Krymu do Turcji. i dowódcę 1 korpusu Armijnego w Turcji, w skład której wchodziły wszystkie jednostki armii rosyjskiej oprócz jednostek kozackich. 20 listopada 1920 mianowany generałem piechoty. Po ewakuacji z Krymu w listopadzie 1920 wyznaczony na pomocnika Naczelnego Dowódcy gdzie przebywał na emigracji. W grudniu 1921 r. razem z jednostkami Korpusu armijnego przybył do Bułgarii. 8 listopada 1922 zastępca Naczelnego Dowódcy armii rosyjskiej. W 1923 r. przeniósł się do Serbii. W marcu 1924 r. zwolniony ze wszystkich obowiązków i stanowisk wojskowych w związku z wyjazdem do Paryża do dyspozycji wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza.

Po przybyciu do Francji kierował tajnymi pracami na Rosję i był członkiem Rosyjskiego Związku Ogólnowojskowego (ROWS). Po śmierci generała Piotra Wrangla 29 kwietnia 1928 Mikołaj Mikołajewicz wyznaczył go przewodniczącym tej organizacji.

W styczniu 1930 roku został porwany w Paryżu przez grupę OGPU Jakowa Sieriebrianskiego wraz z rezydentami francuskimi. Organizatorem porwania był późniejszy attaché Rosji Sowieckiej generał hrabia Aleksiej A. Ignatiew. Z Paryża został przetransportowany do Hawru na statek rosyjski "Nieftiesyndykat". Według jednego źródła statek ten przywiózł go do Leningradu 3 maja 1930 nieprzytomnego pod wpływem środków odurzających, a 5 maja dostarczono go do więzienia NKWD w Moskwie, gdzie zmarł nie odzyskawszy przytomności. Według innego źródła transportowany statkiem zmarł na Morzu Czarnym w pobliżu Noworosyjska.

Nagrodzony Bronią św. Jerzego, Orderem Świętego Włodzimierza IV stopnia z mieczami i kokardą, orderem św. Jerzego IV stopnia, Orderem św. Mikołaja Cudotwórcy II stopnia, Orderem Świętej Anny IV stopnia, Orderem Świętego Stanisława II i III stopnia, Złotym Medalem "Za Odwagę", Medalem Dla Upamiętnienia 300-lecia Panowania Domu Romanowów, Orderem Korony Prus, Orderem Korony Rumunii i wieloma odznakami.

Przypisy

Bibliografia

• K. A. Zalesskij Prawitieli i wojennaczalniki, wyd. WECZE Moskwa 2000