Aleksandra Duńska

Aleksandra Duńska
Ilustracja
Królowa Aleksandra, sfotografowana w 1905 roku
Wizerunek herbu
Księżna Walii
Okres

od 1863
do 1901

Jako żona

Edwarda VII

Królowa Wielkiej Brytanii i cesarzowa Indii
Okres

od 1901
do 1910

Jako żona

Edwarda VII

Koronacja

9 sierpnia 1902

Poprzedniczka

Albert Koburg

Następczyni

Maria Teck

Dane biograficzne
Dynastia

Glücksburgowie

Data i miejsce urodzenia

1 grudnia 1844
Kopenhaga

Data i miejsce śmierci

20 listopada 1925
Sandringham House

Ojciec

Chrystian IX Duński

Matka

Luiza Hessen-Kassel

Mąż

Edward VII Koburg

Dzieci

Albert Wiktor, Jerzy, Ludwika, Wiktoria, Maud, Jan

Odznaczenia
Order Podwiązki (Wielka Brytania) Order Korony Indii Order Świętego Jana Jerozolimskiego (Wielka Brytania) Królewski Order Wiktorii i Alberta (Wielka Brytania) Królewski Order Rodzinny króla Edwarda VII (Wielka Brytania) Dama Orderu Królowej Marii Luizy (Hiszpania) Order Świętej Katarzyny Męczennicy – I klasa Order Aftab (Iran)

Aleksandra Duńska, właśc. Alexandra Caroline Marie Charlotte Louise Julia Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg zwana Alix (ur. 1 grudnia 1844 w Kopenhadze, zm. 20 listopada 1925 w Sandringham House) – księżniczka Danii, królowa Wielkiej Brytanii, żona Edwarda VII.

Życiorys

Aleksandra i jej siostra, Maria
Aleksandra na portrecie Franza Winterhaltera, 1864

Była córką króla Danii Chrystiana IX i Luizy z Hesji-Kassel; królami byli jej bracia – Fryderyk VIII w Danii, Jerzy I w Grecji, zaś siostra Dagmara jako „Maria Fiodorowna” została carycą Rosji i małżonką cara Aleksandra III. Aleksandra była uznawana za najpiękniejszą spośród trzech córek króla Danii. Niestety, podobnie jak jej matka, cierpiała na otosklerozę – chorobę uszu powodującą pogarszające się z wiekiem niedosłyszenie.

Chociaż Aleksandra pochodziła z królewskiej rodziny, prowadziła stosunkowo normalne życie i nie wychowywała się w wielkim bogactwie. Czasami ich dom odwiedzał Hans Christian Andersen, opowiadał dzieciom bajki przed snem. Przyszła królowa Anglii dzieliła pokój ze swoją siostrą, Marią. Była nauczana przez angielskiego kapelana, zachowała pobożność przez całe życie.

Gdy królowa Wiktoria i książę Albert zaczęli szukać żony dla swojego najstarszego syna, Aleksandra nie była pierwsza na ich liście kandydatek. W poszukiwaniach przyszłej królowej pomagała rodzicom Wiktoria, cesarzowa Niemiec. Duńczycy byli w stanie wojny z Prusami, a większość brytyjskiej rodziny królewskiej była spokrewniona z niemieckimi dynastiami. Ostatecznie z braku innych kandydatek Aleksandra stała się ich „jedną, jedyną do wyboru”.

24 września 1861 Wiktoria, przyszła cesarzowa Niemiec, poznała swojego brata Edwarda z księżniczką Aleksandrą w Spirze, lecz dopiero niemal rok później, 9 września 1862 (po romansie z Nellie Clifden i śmierci jego ojca) Edward oświadczył się Aleksandrze na Zamku Królewskim w Laeken, który był siedzibą jego wuja, Leopolda I, króla Belgów.

Kilka miesięcy później Aleksandra odbyła podróż z rodzinnej Danii do Wielkiej Brytanii na królewskim jachcie HMY „Victoria and Albert II”, aby poślubić księcia Walii. Do swojego nowego kraju przybyła 7 marca 1863, wylądowała w Gravesend, Kent.

10 marca 1863 wyszła za mąż za najstarszego syna królowej Wiktorii, księcia Walii Edwarda. Wybór Edwarda napotkał się początkowo z oporem królowej Wiktorii, sympatyzującej z Niemcami, ostatecznie jednak księżniczka Aleksandra została zaakceptowana.

Wybór miejsca ślubu, kaplicy św. Jerzego na zamku w Windsorze, był krytykowany, jest to bowiem niezbyt duże pomieszczenie, w dodatku poza Londynem i nie mogło być tłem spektaklu dla wielu ludzi, którzy chcieli zobaczyć uroczystość. Miejsce nie spodobało się także tym, którzy właśnie z powodu jego wielkości nie zostali zaproszeni, chociaż mogli się tego spodziewać. Królowa Wiktoria, która ciągle nie mogła pogodzić się ze stratą swego małżonka, pragnęła, by ślub był osnuty smutkiem. Dwór, jeszcze w żałobie po zmarłym księciu-małżonku, był zobowiązany do noszenia podczas uroczystości strojów szaroliliowych lub fiołkoworóżowych.

Aleksandra szczególnie nienawidziła Prus. Jej złe nastawienie do tego kraju było wynikiem wojny duńskiej z 1864, kiedy to Prusy odebrały Danii Holsztyn i Szlezwik. Przyszła królowa uważała tę wojnę za bezprawną napaść wojsk pruskich na małą i biedną wówczas Danię. W późniejszym czasie wpajała swojemu mężowi nienawiść do Prusaków, a gdy tylko miała okazję, czyniła afronty przedstawicielom Niemiec. Razem ze swoją siostrą, carową Marią, próbowały tworzyć koalicję antyniemiecką Anglii i Rosji, a podczas oficjalnych wizyt, gdy tylko pojawiały się publicznie, starały się ubierać zawsze tak samo, aby podkreślić związki brytyjskiego i rosyjskiego imperium. Ku wielkiej złości królowej Wiktorii i jej najstarszej córki, książę Edward popierał Duńczyków w ich wojnie z Prusakami.

Przypadł jej tytuł księżnej Walii, który nosiła przez 38 lat, najdłużej w historii. Małżeństwo nie było najszczęśliwsze, książę nie poświęcał żonie i dzieciom wiele uwagi, miał liczne kochanki (m.in. znaną z urody Jennie Jerome, matkę Winstona Churchilla). Niezależnie od tego z małżeństwa z Edwardem urodziło się sześcioro dzieci:

W pierwszych latach była znana z aktywności fizycznej, lubiła taniec i łyżwiarstwo. Wiele czasu poświęcała dzieciom, przeżywając wielkie załamanie psychiczne po śmierci najstarszego syna Alberta w 1892. Aktywność fizyczną ograniczyły w kolejnych latach bóle szyi, efekt urazu odniesionego w dzieciństwie. Publicznie Aleksandra była pełna godności i urocza, prywatnie wesoła i ciepła. Ku niezadowoleniu królowej Wiktorii księżna uwielbiała polowania, była świetną amazonką. Nienawiść przyszłej królowej do Niemców prowadziła do tarć między Wiktorią a jej synową. Wszystkie dzieci Aleksandry urodziły się przedwcześnie. Ponieważ nie chciała, aby teściowa była obecna przy ich narodzinach, celowo wprowadzała w błąd królową co do prawdopodobnej daty urodzin. Podczas narodzin jej trzeciego dziecka w 1867 istniało ryzyko śmierci Aleksandry, poród pozostawił ją na stałe osłabioną.

Po śmierci królowej Wiktorii (22 stycznia 1901) Edward odziedziczył tron Anglii (oraz tytuł cesarza Indii). 9 sierpnia 1902 para królewska została uroczyście koronowana w opactwie Westminster. Gdy w 1910 zmarł mąż Aleksandry, szczerze go opłakiwała, mimo że ją zdradzał, a przed śmiercią Edwarda sprowadziła nawet jego kochankę.

Jako królowa-małżonka, a następnie królowa-matka (po śmierci Edwarda w maju 1910) była jedną z popularniejszych postaci brytyjskiej rodziny królewskiej. Działała w wielu organizacjach charytatywnych. W okresie wojny burskiej stworzyła Korpus Pielęgniarski Królowej Aleksandry, którym w późniejszym okresie tradycyjnie dowodziły członkinie rodziny królewskiej. Była m.in. damą Orderu Podwiązki.

Nie uczestniczyła w koronacji swojego syna w 1911, ponieważ nie było to w zwyczaju. Kontynuowała jednak swoje życie publiczne, uczestnicząc między innymi w akcjach charytatywnych. Aleksandra zachowała młody wygląd przez wiele lat, jednak podczas wojny znacznie się postarzała. Zaczęła nosić welony i mocny makijaż, za co była krytykowana. Pod koniec życia miała problemy z wzrokiem, mową i pamięcią.

Zmarła na zawał serca w prywatnej, wiejskiej rezydencji królewskiej w Sandringham House (którą wcześniej znacznie przebudowała).

Genealogia

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Fryderyk Karol Schleswig-Holstein-Sonderburg-Beck
 
 
 
 
 
 
 
Fryderyk Wilhelm
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Fryderyka Amalia Schlieben
 
 
 
 
 
 
 
Chrystian IX
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Karol Hessen-Kassel
 
 
 
 
 
 
 
Luiza Karolina Hessen-Kassel
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Luiza Oldenburg
 
 
 
 
 
 
 
Aleksandra Duńska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Fryderyk Heski
 
 
 
 
 
 
 
Wilhelm Heski
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Karolina Nassau-Usingen
 
 
 
 
 
 
 
Luiza Hessen-Kassel
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Fryderyk Oldenburg
 
 
 
 
 
 
 
Luiza Charlotta Oldenburg
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Zofia Mecklenburg-Schwerin
 
 
 
 
 
 

Media użyte na tej stronie

Order of St John (UK) ribbon.png
Venerable Order of Saint John (UK) ribbon. New image uploaded over old version, to include miniature cross worn on ribbon. For example, see here
Royal Order of Victoria and Albert - ribbon bar.gif
Autor: McOleo, Licencja: CC0
Ribbon bar of the Royal Order of Victoria and Albert
UK Order of the Crown of India ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 4.0
Imperial Order of the Crown of India ribbon bar. United Kingdom.
Queen Alexandra (1844-1925).png
Bust-length formal portrait photograph of Queen Alexandra wearing King George IV's Diamond Circlet, Royal Family Orders, crown and other pieces of jewellery
Order Saint Catherine.png
Autor: Alexeinikolayevichromanov, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ribbon bar of the Imperial Order of Saint Catherine, Russia
Coat of Arms of Alexandra of Denmark.svg
Autor: Sodacan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Coat of Arms of Alexandra of Denmark, Queen of the United Kingdom
Order of Queen Maria Luisa (Spain) - ribbon bar.png
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the Royal Order of Noble Ladies of Queen Maria Luisa (Spain)
Alexandra and Dagmar of Denmark by Bergamasco 1875.jpg
Alexandra and Dagmar of Denmark, the future Queen of the United Kingdom and Empress of Russia, 1875
Order of the Garter UK ribbon.png
Autor: Image sourced from 'Medals of the World' website: http://www.medals.org.uk/index.htm, Licencja: CC BY-SA 2.5
Ribbon of the Order of the Garter
BAR Order of Aftab.jpg
Autor: Jakubkaja, Licencja: CC BY-SA 4.0
Order Aftab
Ord.fam.EdwardVII.JPG
Royal Familiar Order of King Edward VII - Ribbon