Aleksiej Nawalny

Aleksiej Nawalny

Алексей Навальный

Aleksiej Nawalny
Data i miejsce urodzenia	4 czerwca 1976 Butyń
Zawód, zajęcie	prawnik, polityk
Partia	Jabłoko (2000–2007), Partia Postępu (2013–2018), Rosja Przyszłości (od 2019)
Strona internetowa

	Głos Aleksieja Nawalnego nagranie z sierpnia 2013 r.
Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

Aleksiej Anatoljewicz Nawalny (ros. Алексей Анатольевич Навальный; ur. 4 czerwca 1976 w Butyniu) – rosyjski prawnik, publicysta i działacz polityczny, opozycjonista i więzień polityczny.

Lider rosyjskiej opozycji. Autor dwóch kanałów na YouTube, na których zamieszcza filmy o szczegółach korupcji w administracji Putina: Алексей Навальный^[1] oraz Navalny Live^[2]; także autor jednego z najpopularniejszych w Rosji blogów. Osiągnął międzynarodową sławę, organizując antyrządowe demonstracje i ubiegając się o urząd w celu propagowania reform przeciwko korupcji w Rosji oraz prezydentowi Władimirowi Putinowi i jego rządowi. Był członkiem Rosyjskiej Rady Koordynacyjnej Opozycji. Jest liderem partii Rosja Przyszłości i założycielem Fundacji Antykorupcyjnej (FBK). Ma ponad sześć milionów subskrybentów YouTube i ponad dwa miliony obserwujących na Twitterze. Poprzez te kanały publikuje materiały na temat korupcji w Rosji, organizuje demonstracje polityczne i promuje swoje kampanie.

Życiorys

Ukończył dwa fakultety – prawo i finanse ze specjalizacją w operacjach giełdowych i papierach wartościowych. W swej działalności politycznej i społecznej początkowo związany z partią Jabłoko. Następnie zdecydował się na prowadzenie działań na własną rękę. Wykupywał niewielkie pakiety akcji koncernów państwowych w celu uzyskania możliwości domagania się szczegółowych raportów z działalności spółek. Odnajdowane przez siebie nieprawidłowości publikował w Internecie, wskazując na liczne przykłady malwersacji i korupcji. Po wyborach parlamentarnych w 2011 roku zaangażował się w protesty. W czasie jednej z pierwszych demonstracji został zatrzymany i na 15 dni trafił do aresztu^[3].

Gazeta Wiedomosti uznała go za polityka roku 2011 w Rosji^[4].

25 czerwca 2012 został wybrany do rady nadzorczej Aerofłotu^[5]. Miał zamiar walczyć z korupcją w przedsiębiorstwie, jednakże w kolejnych wyborach 24 czerwca 2013 nie wysunięto jego kandydatury, w związku z czym przestał być członkiem rady nadzorczej Aerofłotu.

18 lipca 2013 sąd w Kirowie skazał Nawalnego na pięć lat więzienia. Według sądu działalność polityka w państwowej spółce Kirowles przynosiła jej straty^[6]. Po ogłoszeniu wyroku na ulicach Moskwy i Petersburga odbyły się demonstracje wyrażające poparcie dla Nawalnego^[7]. W październiku sąd drugiej instancji podtrzymał wyrok, jednakże zawiesił wykonanie kary na okres pięciu lat^[8]. Po uprawomocnieniu wyroku, 4 grudnia Izba Adwokacka pozbawiła Nawalnego statusu adwokata^[9]. 23 lutego 2016 Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, że w toku postępowania przed rosyjskim sądem naruszono prawa Nawalnego oraz drugiego oskarżonego Petra Ofitserova do sprawiedliwego procesu^[10].

Wiec wyborczy Nawalnego na placu Błotnym w Moskwie, 9 września 2013 r.

(c) Туча z rosyjskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0

Procent Moskwian, którzy głosowali na Nawalnego w wyborach na mera Moskwy z 2013 r.

We wrześniu 2013 wziął udział w wyborach na mera Moskwy, w których zajął drugie miejsce zdobywając 27,24% głosów^[11]. Polityk nie uznał wyników wyborów i żądał przeprowadzenia II tury. Cztery dni po wyborach złożył wniosek w moskiewskim sądzie miejskim o unieważnienie wyborów^[12]. We wniosku skarżył się na nierówny dostęp kandydatów do mediów oraz wykorzystywanie w nieprawidłowy sposób urzędu mera przez Siergieja Sobianina. 20 września sąd oddalił wniosek Nawalnego^[13].

W dniu 26 marca 2017 roku Nawalny wezwał Rosjan do wieców antykorupcyjnych. Na jego apel odpowiedzieli mieszkańcy 95 miast rosyjskich i czterech miast za granicą: Londynu, Pragi, Bazylei oraz Bonn^[14].

W dniu 27 kwietnia 2017 roku przed biurem Fundacji Walki z Korupcją Nawalnego zaatakowali nieznani sprawcy, którzy polali mu twarz zielenią brylantową zapewne z domieszką innych składników (tzw. atak zeljonką). W wyniku tego zdarzenia, opozycjonista miał utracić w 80 procentach zdolność widzenia w prawym oku^[15][16]. O zlecenie napaści Nawalny oskarżył Kreml^[17][18].

Śledztwa korupcyjne

Najpopularniejsze śledztwa korupcyjne przeprowadzone przez Aleksieja Nawalnego:

• o korupcji Dmitrija Miedwiediewa, którego wyniki zostały przedstawione w On wam nie Dimon^[19][20]
• o korupcji Prokuratora Generalnego Jurija Czajki^[21]
• o korupcji Władimira Putina^[20]
• o korupcji Dmitrija Pieskowa, rzecznika prasowego Putina^[22]
• o korupcji ochroniarza Putina generała Wiktora Zołotowa^[23]
• o korupcji głównego propagandysty Putina Władimira Sołowjowa^[24]
• o korupcji nowego premiera Michaiła Miszustina^[25]

Otrucie

20 sierpnia 2020 podczas lotu z Tomska do Moskwy Aleksiej Nawalny doznał nagłego i głębokiego pogorszenia stanu zdrowia, z powodu którego trafił do szpitala w Omsku, gdzie samolot wykonał awaryjne lądowanie^[26][27]. Wstępna diagnoza lekarska stwierdziła „zatrucie niezidentyfikowanym środkiem psychodysleptycznym”. Współpracownicy Nawalnego przypuszczali, że mógł on zostać otruty^[28].

Pobyt w Niemczech

22 sierpnia 2020 Nawalny został w stanie śpiączki przewieziony drogą lotniczą na leczenie z Omska do Berlina^[29]. 2 września rząd Niemiec poinformował, że przeprowadzone przez niemieckie laboratorium wojskowe badania próbek pobranych od Nawalnego, wykazały obecność bojowego środka trującego z grupy nowiczoków^[30].

Internetowi detektywi z Bellingcatu pomogli Nawalnemu wykryć wydział FSB, który odpowiedzialny był za próbę otrucia. Wyniki śledztwa opublikowane zostały 14 grudnia jednocześnie na stronie Bellingcatu^[31], niezależnej gazety rosyjskiej „The Insider”, a także przez CNN, niemiecki tygodnik Der Spiegel^[32], a także Fundację Walki z Korupcją Nawalnego na jego prywatnym kanale na YouTubie^[33]. Z przedstawionych wyników śledztwa wynika, że w dniu zatrucia opozycjonisty nowiczokiem niedaleko miejsca jego pobytu w Tomsku znajdowali się funkcjonariusze wydziału FSB specjalizującego się w środkach chemicznych. Informacje ujawnione przez Bellingcat i Nawalnego dotyczą nie tylko okoliczności związanych z trucicielskim zamachem na jego życie w Tomsku, ale także lat wcześniejszych. Jak wynika z przedstawionych materiałów, program potajemnego śledzenia Nawalnego przez funkcjonariuszy komórki FSB d.s. środków chemicznych zaczął się w 2017 roku, a konkretnie wraz z ogłoszeniem przez niego zamiaru startowania w wyborach prezydenckich^[33]. Funkcjonariusze odwiedzali te same miejsca podczas jego podróży poza Moskwę, co on, latali za nim 40 razy^[34] i kilka razy podejmowali próby otrucia lub podtrucia go w celu wysondowania odpowiedniej dawki środka chemicznego. Jak wynika z przedstawionych materiałów, próba taka została podjęta w 2020 roku podczas pobytu małżonków Nawalnych w Kaliningradzie. Wtedy jednak to jego żona miała symptomy zbliżone do objawów Nawalnego po otruciu nowiczokiem w Tomsku, tylko lżejszego rodzaju. Nawalny uważa, że funkcjonariusze FSB w rzeczywistości chcieli zatruć jego i trucizna tylko przez pomyłkę dostała się do organizmu jego żony^[35]. Ujawnione zostały nazwiska funkcjonariuszy bezpośrednio zamieszanych w otrucie i kaliningradzką próbę otrucia^[36].

W dniu 14 grudnia Nawalny, podając się za fikcyjnego pomocnika dyrektora FSB Nikołaja Petruszewa, Maksima Ustinowa, dzwonił o godzinie 7 rano czasu moskiewskiego do pracowników FSB, którzy uczestniczyli w jego otruciu. Większość z nich się nie odzywała i rozłączała, jeden z nich, Oleg Demidow, powiedział, że jest chory na koronawirusa i nie może rozmawiać. Aż w końcu na liście obdzwanianych funkcjonariuszy był Konstantin Kudrjawcew, który dał się wciągnąć w 49-minutową konwersację^[37]. Kudriawcew jest jednym z tych funkcjonariuszy FSB, którzy po lądowaniu samolotu z Nawalnym w Omsku i hospitalizacji ofiary zamachu polecieli do Omska w celu zatarcia śladów, czyli zlikwidowania z odzieży Nawalnego pozostałości trucizny. W rozmowie jako milczący świadkowie i pomocnicy towarzyszyły mu dwie osoby: bułgarski dziennikarz śledczy Bellingcatu Christo Grozjew (ang.: Christo Grozev), który wcześniej zasłużył się w wykryciu winnych otrucia Sergieja Skripala i jego córki nowiczokiem w brytyjskim Salisbury oraz współpracownica Nawalnego w Fundacji Walki z Korupcją Marija Piewczich. Christo Grozjew dbał o sprawy techniczne i podsunął kilka razy Nawalnemu pytania do zadania, Marija Piewczich zaczęła filmować rozmowę swoim telefonem komórkowym od momentu, kiedy się okazało, że Kudriawcew dał się w nią wciągnąć i także raz podsunęła Nawalnemu pytanie. Poza komórką Mariji Piewczich cała rozmowa i reakcje Nawalnego, Grozewa i Piewczich były filmowane z frontu przez czwartą osobę.

Tydzień po rozmowie, 21 grudnia 2020 roku, zamieścił nagrania z rozmowy na dwóch kanałach na YouTubie: całość w wersji audio na kanale Навальный LIVE^[38] oraz nieco skrócony w wersji wideo (wideo – 33 min., sama rozmowa telefoniczna z Kudriawcewem – około 25 minut) na swoim prywatnym kanale^[39][37].

W dniu 31 grudnia 2020 dziennikarz Bellingcatu Christo Grozjew udostępnił na Google Docs dane o wyjazdach funkcjonariuszy podejrzewanych o to, że są zamieszani w otrucie Nawalnego^[40]. Grozjew zachęcał rosyjskojęzycznych dziennikarzy śledczych do analizowania zamieszczonych danych pod kątem ich zbieżności z innymi przypadkami otruć znanych i mało znanych osób. Tym samym otrucie Nawalnego stało się katalizatorem do rozleglejszego śledztwa na temat trucicielskiej aktywności pracowników rosyjskich służb bezpieczeństwa.

Powrót do Rosji

Demonstracja KOD Mazowsze przed ambasadą Rosji w sprawie uwolnienia Nawalnego, 30 stycznia 2021.

17 stycznia 2021 Nawalny powrócił do Rosji na pokładzie lotu DP936, lądując w Porcie lotniczym Moskwa-Szeremietiewo, po tym jak lot ten został przekierowany z lotniska docelowego – Portu lotniczego Moskwa-Wnukowo. Podczas kontroli paszportowej został aresztowany. Tego samego dnia FSIN potwierdziło aresztowanie Nawalnego i oznajmiło, że pozostanie on w areszcie do czasu rozprawy sądowej^[41]. Amnesty International określiło Nawalnego więźniem sumienia i zaapelowało o jego uwolnienie^[42].

18 stycznia 2021 decyzją sądu jego areszt został przedłużony do 15 lutego. Następna rozprawa, mająca na celu ustalić czy jego wyrok w zawieszeniu powinien zostać zamieniony na wyrok pozbawienia wolności, została zaplanowana na 29 stycznia^[43]. Nawalny określił cały proceder mianem „ostatecznego bezprawia” i nawoływał swoich popleczników do wyjścia na ulice^[44].

Według nieoficjalnych doniesień prasowych Nawalny został 28 lutego 2021 przewieziony do kolonii karnej w Pokrowie^[45].

W październiku 2021 władze rosyjskie uznały go za „terrorystę” i „ekstremistę”^[46].

22 marca 2022 został ukarany grzywną w wysokości 1,2 mln rubli^[47] oraz skazany na 9 lat pobytu w kolonii karnej o zaostrzonym rygorze za oszustwo oraz obrazę sądu^[48][49]. Nawalny nie przyznał się do zarzutów, a sam proces uznał za motywowany politycznie^[47][50]. Zwolennicy Nawalnego określili proces jako pokazowy^[48].

Poglądy

Nawalny jest ostrym krytykiem prezydenta Władimira Putina (oznajmił, że za jego rządów Putin będzie w więzieniu^[51]) i partii Jedna Rosja, jednak pomimo początkowego potępienia^[51] zaakceptował aneksję Krymu przez Rosję^[52] i oświadczył, że jako prezydent nie zwróciłby Krymu Ukrainie^[53]. Opowiada się za koniecznością zdecydowanej walki z korupcją i nadużyciami władzy. Określa siebie jako nacjonalistę^[54]. Uważa również, że należy podjąć działania na rzecz ograniczenia imigracji z Kaukazu^[55], nawet poprzez deportacje^[54]. Jest zwolennikiem dostępu do broni dla obywateli w celach obronnych^[54].

Po powrocie Nawalnego do Rosji w styczniu 2021 opublikowano na stronie internetowej historię budowy pałacu dla Putina w Gelendżyku^[56].

Nagrody i wyróżnienia

Wielu norweskich członków parlamentu wysunęło kandydaturę Nawalnego do Pokojowej Nagrody Nobla^[57][58].

Ponad 42 tysiące osób (stan na 2 marca 2021 r.) podpisało internetową petycję do Komitetu Noblowskiego z poparciem jego kandydatury^[59][60].

W dniu 27 lutego 2021 Fundacja Borisa Niemcowa na rzecz Wolności przyznała Nawalnemu Nagrodę Borisa Niemcowa za Odwagę^[61].

20 października 2021 roku został laureatem Nagrody Sacharowa^[62].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Алексей Навальный, livejournal.com [dostęp 2012-08-20]  (ros.).
• О Навальном, livejournal.com [dostęp 2012-08-20]  (ros.).
• PiotrP. Skwieciński PiotrP., Wróg Kremla numer jeden, rp.pl, 27 grudnia 2011 [dostęp 2012-08-21] .