Aleksy I Komnen

Aleksy I Komnen
Basileus tōn Romaiōn
Cesarz Rzymian
Ilustracja
Aleksy I (ze starogreckiego manuskryptu)
Cesarz bizantyński
Okres

od 4 kwietnia 1081
do 15 sierpnia 1118

Poprzednik

Nicefor III Botaniates

Następca

Jan II Komnen

Dane biograficzne
Dynastia

Komnenowie

Data urodzenia

ok.1048

Data śmierci

15 sierpnia 1118

Moneta
moneta
(c) Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC-BY-SA-3.0

Histamenon Aleksego I

Aleksy I Komnen (ur. 1048, zm. 15 sierpnia 1118) – cesarz bizantyjski od 4 kwietnia 1081, syn Jana Komnena i Anny Dalasseny.

Pochodził z arystokratycznego rodu Komnenów z Azji Mniejszej, który miał na dworze wpływy już za czasów dynastii Dukasów. Zasiadł na tronie w drodze zamachu stanu dzięki poparciu braci (Izaaka i Adriana) oraz spowinowaconych z nim Dukasów (dzięki zawartemu w 1077 małżeństwu z Ireną Dukainą). Ojciec m.in. Anny Komneny i Jana II Komnena.

Cesarstwo Bizantyńskie w roku 1081.

W momencie wstąpienia na tron sytuacja Cesarstwa była bardzo poważna – zagrożenie najazdami Połowców i Kumanów od północy (zza Dunaju), Słowian Południowych z północnego zachodu, Normanów z południowej Italii i Turków seldżuckich ze wschodu (którzy w wyniku miażdżącego zwycięstwa w bitwie pod Manzikertem, 19 sierpnia 1071 podbili niemal całą bizantyńską Azję Mniejszą). Słabość Cesarstwa zwiększały również wewnętrzne rozłamy i niepokoje związane z działalnością sekt (manichejczycy, paulicjanie, bogomili) oraz groźną opozycją wewnętrzną (spiski wojskowe i senatorskie).

Aleksy, w pełni świadomy zagrożenia i słabości państwa, zręcznie walczył z wrogami zewnętrznymi i wewnętrznymi przy pomocy środków zarówno militarnych, jak i dyplomatycznych. Zawarłszy układ pokojowy z Turkami (w 1081 r.), skoncentrował swoje szczupłe siły na prowadzonej z wielkim trudem i zmiennym szczęściem walce z Normanami (10811085). Podczas bitwy pod Dyrrachion, 18 października 1081 dzięki osobistemu męstwu cudem uniknął śmierci lub niewoli. Mimo grożących niebezpieczeństw, Aleksy, jako doświadczony wódz i odważny żołnierz, osobiście prowadził wiele kampanii.

Aleksy I przyjmuje Gotfryda z Bouillon i towarzyszących mu krzyżowców

Po wyparciu Normanów, w latach 10851090 bez wyraźnych sukcesów próbował odeprzeć najazdy Połowców i Kumanów (z północy), Serbów (z zachodu) i Turków (ze wschodu). W roku 1086 Cesarstwu Bizantyjskiemu zagrozili sprzymierzeni z Bułgarami Pieczyngowie, którzy w roku 1090 usiłowali zdobyć Konstantynopol. 29 kwietnia 1091 roku u podnóża góry Lebunion w Tracji Aleksy I Komnen zadał Pieczyngom druzgocącą klęskę, usuwając niebezpieczeństwo dalszych najazdów z ich strony. Przywróciwszy chwilowo potęgę Cesarstwa, poprosił Zachód o dostarczenie wojsk zaciężnych, których w Bizancjum brakowało. Apel został inaczej odebrany – w 1095 papież Urban II wystąpił z projektem krucjaty przeciw Turkom, która miała służyć nie tyle pomocy Cesarstwu, co wyparciu muzułmanów z Ziemi Świętej. W 1096 Aleksy wymusił na krzyżowcach złożenie hołdu lennego i obietnicę, że odebrane ziemie zostaną zwrócone Bizancjum. Sam dostarczył floty na przewiezienie krzyżowców przez Bosfor.

Pod koniec życia Aleksy szczególnie aktywnie dążył do pokojowego ograniczenia wpływów sekt chrześcijańskich (głównie paulicjan i bogomiłów). Powodem mogło być zwłaszcza szybkie rozprzestrzenianie się wyznawców tych odłamów chrześcijaństwa na obszarze cesarstwa w II poł. XI wieku. Zapewne w latach 11011104 odbyła się pod jego przewodnictwem debata duchowieństwa bizantyńskiego z bogomiłami. Natomiast w 1114 cesarz spotkał się z paulicjanami i bogomiłami w mieście Filipopol w Tracji. W jego wyniku miało dojść do apostazji kilku tysięcy zwolenników tych sekt, których osadził w nowym mieście niedaleko Filipopola – Aleksjopol (Neokastron)[1]. Jednak przynajmniej bogomilizm był już tak mocno zakorzeniony, że nie udało się go poważniej osłabić.

Przypisy

  1. Anna Komnena, Aleksjada, XIV 9,4, przeł. i oprac. Oktawiusz Jurewicz, t. I–II, Wrocław 1969–1972

Media użyte na tej stronie

Double-headed eagle of the Greek Orthodox Church.svg
coat of arms of the Palaiologos dynasty, the last rulers of the Byzantine Empire.
Alexius I.jpg
Painting of Alexius I, from a Greek manuscript in the Vatican library
Español: Retrat de Alejo I Comneno procedente de un manuscrito griego de la biblioteca del Vaticano
Histamenon nomisma-Alexius I-sb1776.jpg
(c) Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC-BY-SA-3.0
Alexius I Comnenus. 1081-1118. EL Histamenon Nomisma (4.48 gm, 6h). Thessalonica mint. Struck 1081-1082.
+KE RO ALEZ', IC XC across field, facing bust of Christ, nimbate, raising hand in benediction, holding Gospels
[DIMITI] to left, D EC PO TH T to right, Saint Demetrius, nimbate, standing right, presenting labarum to Alexius, wearing crown and loros, standing facing, each grasping labarum.

DOC IV 4; SB 1904.

According to DOC, this issue was the very brief first coinage of the Thessalonica mint, which Alexius opened as he passed through in September 1081 on his way to confront the invading Normans under Robert Guiscard. Hendy presumes this type was discontinued in 1082, when the significantly debased type with patriarchal cross replacing the labarum was introduced. However, since DOC IV was written numerous examples of this previously extremely rare type have come out of the Balkans, in fineness ranging from gold-colored electrum to nearly pure silver. Hendy notes an alternate chronology, with the labarum issue being struck during the entire span of the Norman incursion into Greece, through 1084, but dismisses this longer time span based on the sequence of types at Constantinople. Perhaps when the total number of extant specimens is tallied the militant labarum bearing type could be re-dated to the period of the Norman war, 1081-1084.

Coin from CNG coins, through Wildwinds.
Byzantium 1081 c AD.jpg
Territories of the Byzantine empire, ca. 1081