Aleksy Klawek

Aleksy Klawek

Fragment tablicy pamiątkowej w Wonieściu (na kościele)
Państwo działania	PRL
Data i miejsce urodzenia	11 maja 1890 Rogoźno
Data i miejsce śmierci	22 listopada 1969 Katowice
Doktor habilitowany nauk teologicznych
Specjalność: biblistyka
Alma Mater	Uniwersytet Münsterski Uniwersytet Monachijski Uniwersytet Wrocławski Uniwersytet Paryski
Doktorat	1917 – teologia Uniwersytet Münsterski
Habilitacja	1923 Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie
Polska Akademia Umiejętności
Status	członek korespondent
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Seminarium Duchowe w Krakowie
Okres zatrudn.	1966–22 listopada 1969
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
Okres zatrudn.	1945–1966
Dziekan Wydziału Teologicznego
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
Okres spraw.	1949–1951
Wiceprzewodniczący Komisji Teologicznej
Instytucja	Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauki
Okres spraw.	1921–1923

Aleksy Klawek

Data urodzenia	11 maja 1890
Data śmierci	22 listopada 1969
Kapelan w obozie jenieckim w Rydzynie
Okres sprawowania	1918
Wyznanie	katolicyzm
Prezbiterat	15 lutego 1913

Tablica w Wonieściu

Aleksy Klawek (ur. 11 maja 1890 w Rogoźnie, zm. 22 listopada 1969 w Katowicach) – polski biblista, duchowny katolicki, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

Życiorys

Był synem Ignacego i Anny z Krupików. Uczęszczał do gimnazjum w Rogoźnie, studiował następnie w seminariach duchownych w Poznaniu i Gnieźnie (1909–1913); 15 lutego 1913 przyjął w Gnieźnie święcenia kapłańskie. W latach 1914–1917 odbył studia biblistyczne i orientalistyczne na uniwersytetach w Munster, Monachium i Wrocławiu, ponadto zgłębiał asyrologię na uniwersytecie w Paryżu (1922). Na uniwersytecie w Munster obronił w 1917 doktorat teologii (na podstawie pracy Das Gebet zu Jesus). W latach 1919–1922 prowadził wykłady z biblistyki Starego i Nowego Testamentu w gnieźnieńskim i poznańskim seminarium; w 1923 habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim (na podstawie pracy Noc Betlejemska. Historia czy legenda) i został profesorem nadzwyczajnym tej uczelni. Objął zarazem kierownictwo Katedry Starego Testamentu^[1]; pozostał na Uniwersytecie Lwowskim do 1939, w roku akademickim 1926/1927 pełniąc funkcję dziekana Wydziału Teologicznego, a 1933/1934 – prorektora. Od 1929 był profesorem zwyczajnym. W czasie wojny przez pewien czas był więziony przez Niemców, później ukrywał się na terenie diecezji tarnowskiej. W latach 1945–1966 wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim; kierował Katedrą Starego Testamentu (1945–1954) oraz był dziekanem Wydziału Teologicznego (1947–1951). Od 1966 (do końca życia) prowadził wykłady z biblistyki Starego Testamentu w Seminarium Duchownym w Krakowie. Zmarł w 1969 roku w Katowicach. Spoczywa na cmentarzu parafialnym w Rogoźnie.

Jako duchowny pracował w charakterze wikariusza w kilku parafiach archidiecezji poznańskiej, a w czasie studiów w Niemczech także w polskich parafiach emigracyjnych. W 1918 był kapelanem w obozie jenieckim w Rydzynie. Ubiegał się o kierowanie Katedrą Biblistyki Nowego Testamentu Uniwersytetu Poznańskiego w 1922, bez powodzenia – opóźniono otwarcie Wydziału Teologicznego tej uczelni. We Lwowie działał w Międzyuczelnianej Komisji Akademickiej dla szkół wyższych, w ramach tej instytucji przyczynił się do ukończenia budowy domu akademickiego, powstania trzech nowych kaplic oraz powołania organizacji pomocy finansowej dla studentów. Organizował I Zjazd Teologów Polskich we Lwowie (1928) oraz Zjazdy Polskiego Towarzystwa Teologicznego w Krakowie (1945, 1948) i Lublinie (1946). W 1948 został powołany na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności, od 1933 brał udział w pracach Komisji Orientalistycznej PAU. Działał ponadto w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk (1921 członek honorowy, 1921–1923 wiceprzewodniczący Komisji Teologicznej), Towarzystwie Naukowym we Lwowie, Polskim Towarzystwie Teologicznym (1924–1939 sekretarz), Polskim Towarzystwie Orientalistycznym (1929–1939 członek zarządu, 1968 członek honorowy). W latach 1924–1939 był redaktorem naczelnym pisma Collectanea Theologica, a w 1948 należał do założycieli pisma Ruch Biblijny i Liturgiczny i także został jego pierwszym redaktorem naczelnym (do 1954).

Po likwidacji Wydziału Teologicznego we Lwowie w listopadzie wyjechał z tego miasta^[2].

Dzieła

Jego zainteresowania naukowe obejmowały biblistykę Starego i Nowego Testamentu, orientalistykę, historię starożytną Bliskiego Wschodu, etymologię. Biblię traktował jak dzieło literackie i do badań jej tekstu wprowadził zasady nauk o tekstach religijnych. Zajmował się historią przekładów psalmów na język polski, między innymi dorobkiem Jana Kochanowskiego w tej dziedzinie; zbadał pochodzenie słowa psalm. Współpracował z pismami Przegląd Teologiczny, Ruch Teologiczny. W pracy naukowej był wysoko ceniony m.in. przez Karola Wojtyłę. Ogłosił przekłady Officium Parvum (1949), Officium Deffunctorum (1949) oraz ksiąg Nowego Testamentu, a także ponad 320 własnych prac, w tym:

• Princeps exegetarum. Ku czci Św. Hieronima (1920)
• Adres listu do Filipensów (1925)
• Imię Jezus w świetle filologii biblijnej (1925)
• Uwagi filologiczne do wiersza Phil 2,6 (1925)
• Znaczenie słowa „katylama” u Łukasza 2,7 (1925)
• Mapa Palestyny (1926, z Eugeniuszem Romerem)
• De pronunciatione vocis Jerusalem (1932)
• Imię hebrajskie Boga „Jahwe” i „Eluhim” (1932)
• Psałterz. Przekład na język polski (1938)
• Etymologia imienia Maria (1948)
• Pojęcie prawdy w literaturze biblijnej (1949)
• X. Jakub Wujek w opinii wieków (1950)
• Dekret Stolicy Apostolskiej w sprawie historyczności ksiąg świętych (1962)
• Konstytucja o Objawieniu (1966)
• Wyraz „biblia” i jego równoznaczniki (1967)
• Znalezienie przysięgi antymodernistycznej (1967).

Przypisy

Bibliografia

• Biogramy uczonych polskich. red. Andrzej Śródka i Paweł Szczawiński. T. I: Nauki społeczne, zesz. 2: K-O. Wrocław: Ossolineum, 1984.
• Z Rogoźna dla Polski – ks. Aleksy Klawek. [dostęp 2013-05-16].