Alexander von Minutoli

Aleksander von Minutoli
Alexander von Minutoli
Data i miejsce urodzenia

26 grudnia 1806
Berlin

Data i miejsce śmierci

17 grudnia 1887
Biedrzychowice

Zawód, zajęcie

prawnik, ekonomista

Aleksander von Minutoli (ur. 26 grudnia 1806 w Berlinie, zm. 17 grudnia 1887 w Biedrzychowicach) – niemiecki prawnik, ekonomista, artysta i kolekcjoner, założyciel pierwszego na świecie muzeum rzemiosła i sztuki użytkowej (1844).

Życiorys

Alexander von Minutoli urodził się jako trzeci syn barona Heinricha Menu von Minutoli, pruskiego oficera i archeologa. Matka Alexandra, Charlotte (1781–1863), pochodziła z brandenburskiej rodziny von Woldeck. Po ukończeniu klasycznego gimnazjum w Berlinie, Alexander rozpoczął studia: prawo, ekonomię i archeologię.

Minutoli był zapalonym kolekcjonerem i znawcą dzieł sztuki. Od czasu studiów, wolne chwile przeznaczał na piesze wycieczki po Niemczech, wykorzystując podczas nich swoje talenty artystyczne. Powstały wówczas liczne szkice architektoniczne. Być może wtedy, zainspirowany pięknymi i ciekawymi miejscami, zainteresował się kolekcjonerstwem oraz zabytkami sztuki, czemu dał później wyraz m.in. w kilku publikacjach[1].

W 1834 roku objął stanowisko urzędnicze w Legnicy, równocześnie rozpoczął kompletowanie zbioru rzemiosła artystycznego i dzieł sztuki. Angażował się też w życie regionu: brał udział w pracach archeologicznych na terenie Śląska, gromadząc przykłady lokalnej twórczości rzemieślniczej, zależało mu również na rozwoju śląskiej wytwórczości.

Kolekcja dzieł sztuki

Alexander von Minutoli stworzył ogromną kolekcję, obejmującą około 28 000 eksponatów, na którą złożyły się głównie dzieła rzemiosła artystycznego. W jego zamyśle miała ona być wzorem dla współczesnych rzemieślników, dlatego kolekcjoner zabiegał o jej publiczną prezentację. Dzięki poparciu króla Prus, Fryderyka Wilhelma IV, udostępniono mu sale w legnickim zamku.

W latach 1854-1855 Minutoli, przy pomocy fotografa Ludwiga Belitskiego, przygotował publikację Vorbilder für Fabrikanten und Handwerker (Wzory dla producentów i rzemieślników), prezentującą zgromadzony przez niego zbiór. Był to pierwszy na świecie katalog zbiorów sztuki w całości ilustrowany fotografiami. Do 1873 r. opracował dwa jego wydania, sukcesywnie powiększane o zdjęcia kolejnych przedmiotów tak, że w trzeciej edycji znalazło się już 4500 ich wizerunków.

W swoim czasie Alexander von Minutoli należał do największych śląskich kolekcjonerów. W 1845 roku jego zbiory miały liczyć 3687 pozycji, podczas gdy w 1872 roku już 6053. W kolekcji znajdowały się m.in. wyroby ceramiczne egipskie, rzymskie, etruskie, a także późniejsze z okresu średniowiecza i renesansu. Na uwagę zasługiwały także weneckie szkła szlifowane i malowane.

Na uwagę zasługiwały również zgromadzone przez Minutoliego przykłady malarstwa. Wśród dzieł mistrzów niemieckich były to obrazy m.in. Lucasa Cranacha, Albrechta Altdorfera, Matthiasa Grünewalda, Hansa Holbeina (młodszego). Malarstwo włoskie reprezentowały z kolei dzieła Pinturicchia, Andrea Mantegny, Guido Reniego, Paolo Veronesa i innych. Na malarstwo flamandzkie składały się dzieła obrazy Petera Paula Rubensa, Antona van Dycka i Fransa Halsa. Ozdobą zbiorów były prace mistrzów francuskich takich jak: Nicolas Poussin czy Antoine Pesne.

Wśród rzeźb wyróżniały się z kolei, znajdujące się obecnie we wrocławskim Muzeum Narodowym, dwie gotyckie figury Piotra i Pawła z 1466 roku z ołtarza kościoła w Legnicy oraz liczne detale rzeźbiarskie i architektoniczne pozyskane przez Minutolego podczas podróży po Śląsku. Te ostatnie zostały wbudowane w ściany Zamku Rajsko, miejscowych budynków, Wieży Woldeckiej, portalu i zachodniej elewacji ogrodowej pałacu w Biedrzychowicach.

Osobną i całkiem liczną (580 egzemplarzy) grupę w kolekcji Minutoliego tworzyły pieczęcie m.in. księcia Bolka I i księżnej Agnieszki oraz niemieckich cesarzy, królów, biskupów, miejskie i kościelne.

Katalog z 1873 roku wymianie także 374 sztuki starożytnych monet oraz medale, liczne zegary, unikalne meble i spory zbiór białej broni.

Wspaniałe zbiory Alexandra von Minutoliego zostały częściowo sprzedane jeszcze za jego życia. Znaczną liczbę eksponatrów nabył rząd pruski, a wiele wystawiono w 1875 r. na aukcję w Kolonii. Niektóre zabytki kupiło wówczas wrocławskie Schlesisches Museum für Kunstgewerbeund Altertümer, w tym znany witraż z wędrującym pielgrzymem. Wiele zabytków nadal jednak pozostawało w Biedrzychowicach.

Zbiór Minutolego w latach 1845-1875 był eksponowany w legnickim zamku, jednak główną siedzibą i docelowym miejscem przechowywania kolekcji był zakupiony przez kolekcjonera w 1865 roku pałac w Biedrzychowicach. Obiekty artystyczne ze zbiorów Minutolego znajdowały się w Biedrzychowicach do drugiej wojny światowej, z wyjątkiem części zbioru malarstwa, która w 1899 roku została sprzedana na aukcji w salonie Rudolpha Lepkego w Berlinie.

Przypisy

  1. ↑ Na przykład: Denkmaeler mittelalterlicher Kunst in den Brandenburgischen Marken. 1. Denkmäler der Baukunst, vom 10t bis zur Mitte des 13t Jahrhunderts, Berlin, 1836 czy Der Dom zu Drontheim und die mittelalterliche christliche Baukunst der scandinavischen Normanne. Mit 12 lithogr. Taf., Berlin, Reimer, 1853

Bibliografia

  • Alexander von Minutoli - polityk i kolekcjoner, "Dwutygodnik Ziemia Lubańska" 2011, nr 12(419), dostęp: 23.05.2018;
  • Encyclopedia of nineteenth-century photography. Vol.1, A-I Index, ed. John Hannavy, New York, London, Routledge Taylor & Francis Group, 2008, ISBN 978-0-415-97235-2, 0-415-97235-3, s. 141-142;
  • Anna Masłowska, Fotografia dzieła sztuki w XIX wieku. Geneza, rozwój, funkcje [w:] Światłoczułe. Kolekcje fotografii w Muzeum Narodowym w Warszawie. Wystawa w 170-lecie ogłoszenia wynalazku fotografii, red. nauk. Danuta Jackiewicz, Anna Masłowska, Warszawa, Muzeum Narodowe, 2009;
  • Palica Magdalena, Alexander von Minutoli (1806-1887) [w:] Śląskie kolekcje sztuki. slaskiekolekcje.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-22)]., dostęp: 23.05.2018;
  • Sammter, Ascher, Das Minutoli'sche Institut der Vorbildersammlung zur Beförderung der Gewerbe und Künste [zu Liegnitz]. [Teil 1-2], Leignitz, Selbsverlag der Verfassers, 1851, 1866.
  • Starzewska Maria, Ziomecka Anna, [nota biograficzna w:] Kolekcjonerzy i miłośnicy, red. Maria Starzewska, Wrocław, Muzeum Narodowe, 1988, s. 34-35.

Linki zewnętrzne