Alfa-fetoproteina

α-fetoproteina (AFP) – białko płodowe^[1][2], w warunkach fizjologicznych produkowane jedynie przez komórki płodowej wątroby oraz zarodkowego pęcherzyka żółtkowego. W życiu pozapłodowym alfa-fetoproteina pojawia się tylko w następujących sytuacjach:

• fizjologicznie w przebiegu ciąży
  • I trymestr wzrost do 100 μg/l
  • II trymestr wzrost do 300 μg/l
  • III trymestr wzrost do 500 μg/l
    • przekroczenie tych wartości może świadczyć o ciąży bliźniaczej, obumarciu ciąży, lub wadach cewy nerwowych płodu (bezmózgowie, rozszczep kręgosłupa)
    • obniżenie tych wartości może świadczyć o trisomii 21 u płodu

• w stanach patologicznych:
  • guz zarodkowy o typie nienasieniaka (nowotwór pęcherzyka żółtkowego, rak zarodkowy, mieszane nowotwory germinalne, potworniaki niedojrzałe^[3]
  • rak wątrobowokomórkowy
  • wątrobiak zarodkowy (hepatoblastoma)
  • raki przewodu pokarmowego z przerzutami do wątroby
  • pankreatoblastoma
  • marskość wątroby
  • zapalenie wątroby
  • polipowatość jelit
  • choroba Leśniowskiego-Crohna.

Gen alfa-fetoproteiny znajduje się na długim ramieniu czwartego chromosomu (4q11–q13)^[4]. Strukturalnie przypomina on gen dla albuminy. Przypuszcza się, że oba geny wyewoluowały przed 300–500 milionami lat wskutek duplikacji genu – wspólnego przodka. Również fizjologicznie alfa-fetoproteina pełni funkcję zbliżoną do albuminy, będąc podstawowym białkiem osoczowym u płodu. Po porodzie dochodzi do przełączenia produkcji z alfa-fetoproteiny na albuminę. Okres półtrwania AFP w surowicy wynosi 5–7 dni.

Stężenie AFP w surowicy oznacza się za pomocą testu ELISA lub RIA.

W warunkach fizjologicznych stężenie alfa-fetoproteiny nie przekracza 40 μg/l.

Przypisy