Alfréd Grósz

Alfréd Grósz

Data i miejsce urodzenia	26 sierpnia 1885 Kieżmark
Data i miejsce śmierci	1 marca 1973 Kieżmark
Zawód, zajęcie	nauczyciel, taternik, historyk, publicysta, pedagog, ratownik, fotograf

Alfréd Grósz lub Grosz^[1] (ur. 26 sierpnia 1885 w Kieżmarku, zm. 1 marca 1973 tamże) – spiski Niemiec, nauczyciel, taternik, historyk i publicysta. Aktywny działacz Towarzystwa Karpackiego i ratownik Tátrai Önkéntes Mentő Bizottság (niem. Freiwilliger Rettungsausschuss für die Hohe Tátra), węgierskiej organizacji ratownictwa górskiego. Propagator turystyki, narciarstwa i taternictwa wśród młodzieży^[2].

Życiorys

Ukończył w Budapeszcie studia z zakresu prawa i rolnictwa, a wykształcenie swoje uzupełnił dodatkowo dyplomem fakultetu wychowania fizycznego. Jako pedagog pracował w większości w słynnym liceum w Kieżmarku, jedynie trzy ostatnie lata przed przejściem na emeryturę uczył w gimnazjum w Nowej Wsi Spiskiej. Jeszcze w czasie studiów został członkiem Towarzystwa Karpackiego, a później również akademickiego klubu wspinaczkowego. W latach, w których pracował jako pedagog, cały swój wolny czas poświęcał turystyce górskiej, taternictwu i narciarstwu oraz pozaszkolnej pracy z młodzieżą. Na wycieczki i łatwiejsze drogi wspinaczkowe w Tatrach zwykle chodził ze swoimi wychowankami^[3].

W latach 1905–1945 dokonał ponad stu pierwszych wejść nowymi drogami w Tatrach, m.in. w masywach Gerlachu, Łomnicy i Kieżmarskiego Szczytu. Za najtrudniejszą uchodziła południowa ściana Lodowej Kopy pokonana w 1912 r. Zdobył jako pierwszy dziesięć szczytów i turni, wspinał się również zimą, wchodząc jako pierwszy m.in. na Ostry Szczyt (1911), Żabiego Konia (1913) i Rumanowy Szczyt (1914). Do jego najczęstszych partnerów wspinaczkowych należeli Lajos Rokfalusy i Tibold Kregczy – nazywano ich spiską trójką.

Grósz publikował na łamach czasopism niemieckich, węgierskich i polskich artykuły poświęcone wspinaczce, ratownictwu górskiemu i ochronie przyrody. M. in. od 1912 r. współpracował z „Taternikiem”^[2]. Wydał też opracowanie na temat spiskich baśni i legend, prace na temat nazewnictwa tatrzańskiego i biografie osób związanych z górami. Był cenionym fotografem i autorem wielu zdjęć wykorzystanych w przewodnikach i prasie tatrzańskiej, publikowały je m.in. polskie „Wierchy” i „Taternik”.

W czasie tatrzańskich wycieczek wraz ze swoimi 74 wychowankami zgromadził liczący ponad 900 kart zielnik, który po jego śmierci Muzeum Miejskie w Kieżmarku przekazało do Muzeum TANAP-u w Tatrzańskiej Łomnicy. Najstarszy egzemplarz rośliny pochodzi z 1914 r., najmłodszy z 1946 r. 183 karty z tego zielnika zostały włączone do podstawowego zielnika Muzeum^[3].

Po śmierci Alfréda Grósza jego prochy zostały rozsypane w Tatrach.

Jego nazwiskiem nazwano niektóre formacje skalne w Tatrach, np. Żleb Grosza w Grani Hrubego^[4], czy Żleb Grosza na Sławkowskim Szczycie.

Wybrane publikacje

• Das Freiwillige Rettungskomitee der Tátra, 1914,
• Über die Lawinenverhältnisse in der Hohen Tátr, 1916,
• Schafft einen Naturschutz für die Tatra, Karpathen-Post 1934, nr 12,
• Die Hohe Tatra. Geschichte des Karpatenvereins, Stuttgart 1961,
• Siedemdziesięciopięciolecie dra Gyuli Komarnickiego, Taternik 1960, nr 3-4,
• Sagen aus der Hohen Tatra, Monachium 1973.

Przypisy

Bibliografia

• Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
• Bolesław Chwaściński, Ostatni Spiszak. Taternik 1973, nr 3.

Linki zewnętrzne

• Biografia Alfréda Grósza. fsz.bme.hu. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-10)]. (węg.)