Alfred Biedermann

Alfred Biedermann

dr Alfred Biedermann, ok. 1932 r.
Data i miejsce urodzenia	14 lipca 1866 Łódź
Data i miejsce śmierci	29 sierpnia 1936 Bad Nauheim, Niemcy (Hesja)
Miejsce spoczynku	Stary Cmentarz w Łodzi, część ewangelicka (kw. 41/K2, plac 45)
Zawód, zajęcie	fabrykant (przemysł włókienniczy)
Edukacja	inżynier-chemik (Uniwersytet w Zurichu), dr nauk filozoficznych (Uniwersytet w Getyndze)
Odznaczenia

Alfred Biedermann (ur. 14 lipca 1866 w Łodzi, zm. 29 sierpnia 1936 w Bad Nauheim) – łódzki fabrykant (przemysł włókienniczy), działacz gospodarczy w skali ogólnopolskiej w zakresie przemysłu włókienniczego i górniczego, jeden z głównych współtwórców łódzkiej komunikacji tramwajowej miejskiej i podmiejskiej (1898–1901), członek Rady Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów w 1920 roku^[1], wieloletni prezes Związku Przemysłu Włókienniczego w Państwie Polskim (1919–1931), długoletni członek Rady Zarządzającej kopalni „Saturn” w Czeladzi.

Życiorys

Był synem Roberta Ludwika Biedermanna, łódzkiego przemysłowca (właściciela zakładów włókienniczych przy obecnej ul. Jana Kilińskiego 1/3 i 2) i Adelmy z d. Braun^[2]. Jednym z jego braci był Bruno Biedermann.

W Łodzi zdobył wykształcenie na poziomie średnim w Wyższej Szkole Realnej przy ówczesnym Rynku Nowego Miasta (ob. pl. Wolności). Kontynuował naukę, najpierw na kierunku chemicznym na Uniwersytecie w Zurichu (1882–1885), a następnie studiował filozofię na Uniwersytecie w Getyndze, którą zakończył dyplomem doktora nauk filozoficznych (1885–1886)^[2] i ten tytuł nierozerwalnie związał się z jego nazwiskiem^[3].

Po odbyciu jednorocznej służby wojskowej w charakterze ochotnika^[a], w latach 1887–1889, odbył kilka zawodowych podróży edukacyjnych do fabryk włókienniczych w Niemczech, Francji, Danii i Anglii. Po tym etapie nauki zawodu rozpoczął pracę jako jeden z dyrektorów w zakładach ojca, którymi po jego śmierci w 1899 roku zarządzał.

W czerwcu 1890 roku reaktywował, po kilku latach przerwy, działalność łódzkiej stacji meteorologicznej, założonej we wrześniu 1886 roku staraniem łódzkiego oddziału Towarzystwa Popierania Przemysłu i Handlu^[4].

Był jednym z inicjatorów, wraz z Juliuszem Kunitzerem i kilku innymi łódzkimi fabrykantami, uruchomienia w Łodzi miejskiej (grudzień 1898) i podmiejskiej komunikacji tramwajowej (styczeń 1901). Był długoletnim, nieprzerwanie do śmierci, członkiem zarządów najpierw Konsorcjum, a następnie Towarzystwa Kolei Elektrycznej Łódzkiej (tramwaje miejskie) oraz również najpierw Konsorcjum, a następnie Towarzystwa Łódzkich Wąskotorowych Elektrycznych Kolei Dojazdowych (tramwaje podmiejskie).

W 1899 roku wziął aktywny udział w ciekawej inicjatywie grupy łódzkich fabrykantów (Scheibler, Heinzel, Kunitzer), którzy dla uniezależnienia się od wahań cen śląskiego węgla i obniżenia kosztów produkcji swoich zakładów postanowili kupić tam kopalnię. Wyborem lub okazją stała się kopalnia „Saturn” w Czeladzi w Zagłębiu Dąbrowskim. W tym celu utworzyli Konsorcjum „Saturn”, które po rocznej działalności przekształciło się w Towarzystwo Akcyjne Górniczo-Przemysłowe „Saturn” (statut zatwierdzony przez cara Mikołaja II 3 lipca 1900, zebranie założycielskie 29 września 1900 roku). W tymże Towarzystwie wszedł w skład Rady Zarządzającej, a w niej powierzono mu funkcję wiceprezesa. Z pierwszej puli akcji Towarzystwa (5 mln, podzielonych na 10 tys. akcji po 500 rb), na nazwisko drugiej żony (być może z jej wiana), nabył jego akcje za 517 tys. rubli, a na swoje nazwisko za 30 tys. rubli^[5], czyli nieco ponad 1/10 ich liczby.

W początkach okupacji niemieckiej podczas I wojny światowej był przewodniczącym Rady Czternastu (od 1 sierpnia 1914 roku), przekształconej następnie w Komitet Obywatelski m. Łodzi (od 3 sierpnia 1914 roku), który z kolei został przekształcony w Główny Komitet Obywatelski m. Łodzi (od 10 sierpnia 1914 roku). Po zakończeniu jego działalności wyjechał, w maju 1915 roku, wraz z rodziną do Niemiec, skąd powrócił na początku maja 1918 roku^[6].

Po I wojnie światowej, w Polsce niepodległej, położył duże zasługi w odbudowie polskiego przemysłu włókienniczego, m.in. jako inicjator i wieloletni prezes (1919-1931) Związku Przemysłu Włókienniczego w Państwie Polskim^[3]. W latach 20. XX w. (i prawdopodobnie do śmierci w 1936 roku) wraz z Karolem Wilhelmem II Scheiblerem aktywnie pracował również na rzecz rozwoju polskiego górnictwa w Zagłębiu Dąbrowskim – i przy okazji kopalni „Saturn”, której był współudziałowcem^[7] i wieloletnim członkiem Rady Zarządzającej – za co zostali obaj uhonorowani Złotymi Krzyżami Zasługi w marcu 1930 roku^[8].

Grób Alfreda Biedermana, z pomnikiem ufundowanym przez Towarzystwo Akcyjne „Saturn”

Zmarł 29 sierpnia 1936 roku w Bad Nauheim (Niemcy). 12 września 1936 roku został pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi, w części ewangelickiej^[9] (kw. 41/K2, plac 45), w 2. rzędzie alei „dębowej”, pod jednym z nielicznych na łódzkich cmentarzach przykładem funeralnego modernizmu^[10]. Pomnik z fundacji Towarzystwa Górniczego „Saturn”^[11][12].

Rodzina

16 listopada 1892 roku ożenił się z jedyną córką łódzkiej rodziny fabrykanckiej Ludwika Meyera i Matyldy z Haentschlów – Zofią (Sophie) Malwiną (1870–1895)^[13][14]. Miał z nią dwóch synów: Rolfa Alfreda (ur. 1893) i Helmuta Hansa Ludwika (ur. 1895). Sophie zmarła w trzy tygodnie po drugim porodzie z powodu gorączki połogowej. Została pochowana na cmentarzu ewangelickim w Łodzi przy ul. Ogrodowej^[15].

Po raz drugi ożenił się pięć lat po śmierci pierwszej żony (w 1900 roku) z Martą Anną von Berens^[b], z którą miał troje dzieci: Margę Sofię (Ender) (1900–1992), Alfreda Roberta (1902–1964)^[c] i Roberta Arno (1909–1945).

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – „za zasługi w dziedzinie rozbudowy krajowego przemysłu” (1928),
• Złoty Krzyż Zasługi – „za zasługi dla rozwoju polskiego przemysłu węglowego oraz dla gospodarczego i kulturalnego rozwoju Zagłębia Dąbrowskiego” (7 marca 1930)^[8].

Zobacz też

• Pałac Alfreda Biedermanna
• Pomnik Sophie Biedermann

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Wanda Kużko: Biedermannowie. Dzieje rodziny i fortuny 1730–1945. Łódź: Literatura, 2000; s. 87–88. ISBN 83-88484-26-5.
• Budziarek Marek, „Filozof” przemysłowcem. Alfred Biedermann (1866-1936); [w:] Budziarek Marek, Łodzianie, Wyd. „Literatura”, Łódź 2000, s. 102–106.
• WojciechW. Źródlak WojciechW., JerzyJ. Wojtowicz JerzyJ., MarcinM. Kaczyński MarcinM., Łódzka podmiejska komunikacja tramwajowa 1901–2001, JanJ. Raczyński (red.), Łódź: Wyd. EMI-PRESS, 2001, ISBN 83-904079-8-1, OCLC 830247102 .
• Łódzkie tramwaje 1898–1998, WojciechW. Źródlak, JanJ. Raczyński (red.), TomaszT. Igielski (oprac.), Łódź: Wyd. EMI-PRESS, 1998, ISBN 83-904079-3-0, OCLC 830194061 .
• Jaskulski Mirosław, Władze administracyjne Łodzi do 1939. Łódź 2001, s. 85–97.
• Binek-Zajda Anna, Lazar Stefania i Szaleniec Iwona, Kopalnia i osiedle robotnicze „Saturn”. Historia, architektura, ludzie; Wyd. Towarzystwo Powszechne „Czeladź” i Muzeum „Saturn” w Czeladzi, Czeladź 2016.