Alfred Dreyfus

Alfred Dreyfus

Alfred Dreyfus w mundurze kapitana (ok. 1894)
podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	9 października 1859 Miluza (Francja)
Data i miejsce śmierci	12 lipca 1935 Paryż
Przebieg służby
Lata służby	1880–1918
Siły zbrojne	Francuskie Siły Zbrojne
Jednostki	Francuskie Wojska Lądowe
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa Bitwa pod Verdun Bitwa pod Aisne
Odznaczenia

Alfred Dreyfus (ur. 9 października 1859, zm. 12 lipca 1935) – francuski oficer żydowskiego pochodzenia, którego niesłusznie obwiniono i skazano za zdradę państwa. Tak zwana afera Dreyfusa, spór o niesprawiedliwy wyrok i rehabilitację, przez 10 lat targała emocjami i sumieniami społeczeństwa francuskiego.

Karykatura Dreyfusa

Życiorys

Młodość i służba w armii

Urodzony w Miluzie w Alzacji był najmłodszym z dziewięciorga dzieci Jeannette (z domu Libmann) i Raphaëla Dreyfusa, zamożnego żydowskiego producenta tkanin. Gdy Alfred miał 10 lat wybuchła wojna francusko-pruska, a po aneksji Alzacji i Lotaryngii przez Niemcy po wojnie jego rodzina przeniosła się do Paryża. To doświadczenie skłoniło Dreyfusa do podjęcia decyzji o karierze wojskowej.

W październiku 1877 r. w wieku 18 lat rozpoczął naukę w elitarnej szkole wojskowej École polytechnique w Paryżu, gdzie odbył szkolenie wojskowe i zdobył wykształcenie w dziedzinie nauk ścisłych. Studia ukończył w 1880 r. i rozpoczął służbę jako podporucznik we francuskiej armii. Od 1880 do 1882 r. uczęszczał do szkoły artyleryjskiej w Fontainebleau, gdzie zdobył specjalistyczne wykształcenie jako oficer artylerii, a po ukończeniu studiów został przydzielony do 31. pułku artylerii w garnizonie w Le Mans. W 1885 r. został przeniesiony do baterii artyleryjskiej przy 1. Dywizji Kawalerii w Paryżu i awansowany do stopnia porucznika. W 1889 r. został adiutantem dyrektora arsenału rządowego Établissement de Bourges i awansowany na kapitana^[1][2].

18 kwietnia 1891 roku poślubił 20-letnią Lucie Eugénie Hadamard (1870–1945). Mieli dwoje dzieci, Pierre’a (1891–1946) i Jeanne (1893–1981). Trzy dni po ślubie Dreyfus został przyjęty do École spéciale militaire de Saint-Cyr, wiodącej francuskiej szkoły wojskowej, którą ukończył dwa lata później z dziewiątą lokatą i wyróżnieniem. Po tym został wyznaczony na stażystę w sztabie Sztabu Generalnego Armii Francuskiej, gdzie był jedynym żydowskim oficerem. Podczas egzaminu Kolegium Wojennego w 1892 r. jeden z członków panelu, generał Bonnefond, nisko ocenił Dreyfussa, uważając, że Żydzi nie są pożądani w sztabie. Podobnie został oceniony inny żydowski oficer, porucznik Picard. Obaj oficerowie złożyli protest do dyrektora szkoły, generała Lebelinem de Dionne, który wyraził żal, ale nie podjął żadnych działań w tej sprawie. Mimo to, armia francuska nie była uprzedzona w materii pochodzenia, w armii ówcześnie służyło ok. 300 żydowskich oficerów, z czego dziesięciu było generałami^[3].

Oskarżenie o szpiegostwo

„Zdrajca: degradacja Alfreda Dreyfusa, degradacja w Sądzie Morland Szkoły Wojskowej w Paryżu”

Galony kapitana zerwane Alfredowi Dreyfusowi w chwili degradacji

15 października 1894 r. Dreyfus został aresztowany pod zarzutem zdrady na rzecz Niemiec. Koronnym dowodem w procesie był rękopis pisma do ambasady niemieckiej, przypisywany Dreyfusowi. Wyrokiem sądu wojskowego Dreyfus skazany został na dożywotni karny obóz na Wyspie Diabelskiej w Gujanie w Ameryce Południowej oraz zdegradowany^[4]. Gdy po kilku latach ujawnił się faktyczny autor listu szpiegowskiego i fakt krzywoprzysięstwa, pisarz Émile Zola opublikował artykuł J’Accuse…! z apelem o uniewinnienie Dreyfusa. W obronę oficera zaangażowało się wielu uczonych i pisarzy, m.in.: Marcel Proust, Anatol France, Vilfredo Pareto i Georges Clemenceau. Rozgorzał wówczas wielki spór, który podzielił społeczeństwo francuskie. Okazało się, że skazaniem Dreyfusa zainteresowane były: armia, konserwatywna prawica, partie nacjonalistyczne, rojaliści, kręgi finansjery i kler. Wykorzystywali oni „zdradę” żydowskiego oficera dla demonstrowania patriotyzmu i umiłowania armii, udowadniania zagrożenia ze strony Żydów, oskarżania ustroju republikańskiego itd. Émile’a Zolę za „zniesławienie armii” skazano na rok więzienia i zmuszono pogróżkami do ucieczki do Wielkiej Brytanii, ale w 1899 r. Dreyfus został przewieziony z powrotem do Francji i ponownie stanął przed sądem. Został jednak powtórnie uznany za winnego zdrady i skazany na dziesięć lat więzienia. Do kary zaliczono mu pięcioletni pobyt na wyspie. Wskutek nacisku opinii publicznej 19 września 1899 r. prezydent Francji anulował wyrok^[4].

Życie po aferze

Pomnik Alfreda Dreyfusa przed paryskim Muzeum Sztuki i Historii Judaizmu

Przez dwa lata, do lipca 1906 r., mieszkał w areszcie domowym z jedną ze swoich sióstr w Carpentras, a później w Cologny. Dopiero w 1906 r. Alfred Dreyfus doczekał się pełnej rehabilitacji przez francuski Najwyższy Sąd Apelacyjny. Dzień po oczyszczeniu został ponownie przyjęty do wojska z awansem do stopnia majora. Tydzień później został kawalerem orderu Legii Honorowej i przydzielony jako dowódca jednostki artylerii w Vincennes. 15 października 1906 r. objął dowództwo jednostki artylerii w Saint-Denis. W 1907 r. wystąpił z armii. W okresie I wojny światowej ponownie wstąpił do wojska. Dowodził kolumną zaopatrzeniową artylerii i awansował do stopnia podpułkownika. W 1919 r. został oficerem Legii Honorowej^[4][5]. 4 czerwca 1908 r., podczas ceremonii przeniesienia prochów Emila Zoli do Panteonu, Dreyfus został postrzelony w ramię przez nacjonalistycznego dziennikarza Louisa Grégoriego^[5].

Zmarł 12 lipca 1935 r. w Paryżu w wieku 75 lat. Został pochowany na cmentarzu Montparnasse^[5].

W 1937 r. jego syn Pierre opublikował wspomnienia ojca na podstawie korespondencji z lat 1899–1906 Souvenirs et Correspondance.

Awanse

• aspirant (Aspirant) – awansowany 1 października 1878 r.^[6]
• podporucznik (Sous-lieutenant) – awansowany 4 października 1880 r.^[6]
• porucznik (Lieutenant) – awansowany 1 listopada 1882 r.^[6]
• kapitan (Capitaine) – awansowany 12 września 1889 r.^[6]
• major (Chef d’escadrons) – awansowany 13 lipca 1906 r.^[6]
• podpułkownik (Lieutenant-colonel) – awansowany 26 września 1918 r.^[6]

Odznaczenia

• Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej – 9 lipca 1919 r.^[7]
• Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej – 20 lipca 1906 r.
• Krzyż Wojenny 1914–1918
• Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny

Przypisy