Alfred Russel Wallace

	Alfred Russel Wallace
	Alfred Russel Wallace
	; A.R. Wallace w roku ok. 1895
Data i miejsce urodzenia	8 stycznia 1823 ; Usk (hrabstwo Monmouthshire, Walia)
Data i miejsce śmierci	7 listopada 1913 ; Broadstone (hrabstwo Dorset, Anglia
Zawód, zajęcie	zoolog, biogeograf, biolog ewolucyjny
Narodowość	angielska
	Odznaczenia

Alfred Russel Wallace (ur. 8 stycznia 1823 w Usk (hrabstwo Monmouthshire, Walia), zm. 7 listopada 1913 w Broadstone (hrabstwo Dorset, Anglia) – brytyjski biolog i przyrodnik, współtwórca (wraz z Karolem Darwinem) teorii ewolucji poprzez dobór naturalny^[1]. Laureat Medalu Copleya – nagrody, którą wcześniej otrzymał też Darwin.

Życiorys

Alfred Wallace urodził się w 1823 roku w Usk, nad rzeką Usk (Gwent, hrabstwo Monmouthshire). Był najmłodszym z ośmiorga dzieci Thomasa Vere Wallace’a i Mary Anne Greenell. Po ukończeniu Hertford Grammar School w Hertford (Hertfordshire) pracował jako asystent starszego brata, podróżnika i architekta, odwiedzając różne rejony Anglii i Walii. Zainteresował się botaniką, przebywając na południu Walii. Około 1840 roku stworzył swój pierwszy zielnik^[1]^[2].

W latach 1844–1845 był nauczycielem w Collegiate School w Leicester. W tym okresie poznał entomologa z H.W. Batesa (wówczas ok. 20-letniego), który zainteresował go kolekcjonowaniem chrząszczy. W 1847 roku po raz pierwszy wyjechał z Anglii (wraz z bratem i siostrą spędził tydzień w Paryżu), a w 1848 roku odbył, wraz z H.W. Batesem, pierwszą wyprawę badawczą – do Amazonii (1848–1850). Po dwóch latach zaczął podróżować samodzielnie^[1]^[2].

W czasie badań zbierał okazy roślin i zwierząt w Ameryce Południowej – w Amazonii i nad Rio Negro – oraz w Azji Południowo-Wschodniej – w Malezji i Indonezji. W latach 1854–1862 odwiedził Sumatrę, Jawę, Borneo, Celebes, Moluki, Timor, Nową Gwineę oraz Wyspy Aru i Ké^[a] ^[1]. Interesował się przede wszystkim zoogeografią. Zebrał kolekcję ponad 125 000 gatunków zwierząt^[4].

Napisał m.in.: „Podróże do Amazonii oraz Rio Negro” (1853, 4 wyd. 1900), „Archipelag Malajski” (1869, 10 wyd. 1891), „Geograficzne rozmieszczenie zwierząt” (1886, 2 tomy) i wiele innych publikacji naukowych. Jako pierwszy zauważył różnice w charakterze i składzie gatunków pochodzących z przeciwnych stron linii przebiegającej między Azją i Oceanią. Linia ta nazwana została linią Wallace’a (odkrycie miało miejsce podczas podróży przez Indie Wschodnie). Jest współtwórcą biogeografii.

W czasie swoich badań doszedł – niezależnie od Karola Darwina – do sformułowania teorii ewolucji opartej na doborze naturalnym. Teoria została po raz pierwszy ogłoszona wspólnie przez obu naukowców w 1858 roku, w czasie posiedzenia Towarzystwa Linneuszowskiego.

A

B

C

Przykładowe ilustracje z książek A.R. Wallace’aA – Trasa podróży przez Archipelag Malajski, mapa zamieszczona w książce The Malay Archipelago (1869)
B – Rysunki wykonane dla A.R. Wallace’a przez Johna O. Westwooda do książki: On the phenomena of variation and geographical distribution as illustrated by the Papilionidae of the Malayan region (1865)
C – Chimpanzee (Troglodytes niger), Fig. 37 w książce Darwinism, chapter on application of Natural Selection to man (1889)

Publikacje

A.R. Wallace jest autorem ponad 1000 publikacji^[5]. W portalu internetowym Wallace Online zamieszczono wykaz 48 pozycji książkowych (łącznie ze wznowieniami i wydaniami uzupełnionymi)^[6]:

1853 – Narrative of travels on the Amazon and Rio Negro, with an account of the native tribes, and observations on the climate, geology, and natural history of the Amazon valley
1853 – Palm trees of the Amazon and their uses
1866 – The scientific aspect of the supernatural
1869 – Der Malayische Archipel, die Heimath des Orang-Utan und des Paradiesvogels: Reiseerlebnisse und Studien über Land und Leute
1869, 1890 – The Malay Archipelago: The land of the orang-utan, and the bird of paradise. A narrative of travel, with studies of man and nature
1870, 1871 – Contributions to the theory of natural selection. A series of essays
1870, 1871 – Insulinde: het land van den orang-oetan en den paradijsvogel
1875, 1896 – On miracles and modern spiritualism. Three essays
1876 – The geographical distribution of animals; with a study of the relations of living and extinct faunas as elucidating the past changes of the Earth's surface
1878 – Tropical nature, and other essays
1879 – Australasia. Stanford’s compendium of geography and travel: based on Hellwald’s ‘Die Erde und ihre Völker’ – Edited and extended by Alfred R. Wallace, F.R.G.S.
1880 – Island life: or, the phenomena and causes of insular faunas and floras, including a revision and attempted solution of the problem of geological climates
1882 – Land nationalisation; its necessity and its aims; being a comparison of the system of landlord and tenant with that of occupying ownership in their influence on the well-being of the people
1885 – Bad times: an essay on the present depression of trade, tracing it to its sources in enormous foreign loans, excessive war expenditure, the increase of speculation and of millionaires, and the depopulation of the rural districts; with suggested remedies
1885 – To Members of Parliament and others: Forty-five years of registration statistics, proving vaccination to be both useless and dangerous
1889 – Darwinism: an exposition of the theory of natural selection with some of its applications
1891, 1895 – Natural selection and tropical nature: Essays on descriptive and theoretical biology
1892, 1895 – Island life: or, the phenomena and causes of insular faunas and floras, including a revision and attempted solution of the problem of geological climates
1898 – The wonderful century; its successes and its failures
1900 – Studies scientific and social
1903 – Man's place in the universe; a study of the results of scientific research in relation to the unity or plurality of worlds
1904 – A summary of the proofs that vaccination does not prevent small-pox but really increases it
1905, 1908 – My life: A record of events and opinions
1906 – A statement of the reasons for opposing the death penalty
1907 – Is Mars habitable? A critical examination of Professor Percival Lowell's Book "Mars and its canals," with an alternative explanation
1908 – Richard Spruce. Notes of a botanist on the Amazon and Andes, vol. 1 i 2; ed.
1910 – The world of life: a manifestation of creative power, directive mind and ultimate purpose
1913 – Social environment and moral progress
1913 – The revolt of democracy
1916 – Alfred Russel Wallace letters and reminiscences (vol. 1 i 2)

Za publikację o kluczowym znaczeniu uważa się pracę „On the Tendency of Varieties to depart indefinitely from the Original Type”, zaprezentowaną w 1858 roku w Towarzystwie Linneuszowskim (zob. Początki darwinizmu w: E.B. Poulton). Posiedzenie Towarzystwa dotyczyło koncepcji, która bywa nazywana „Darwin-Wallace theory”. Wielkie znaczenie przypisuje się również m.in. pracy z dziedziny biogeografii – Geographical Distribution of Animals (1876)^[1].

Tematyka wielu publikacji A.R. Wallace'a wykracza poza obszar biologii i biogeografii (np. „Social environment and moral progress”, „The revolt of democracy”, „Man's place in the universe” i in.)^[6]. Niektóre głoszone przekonania były kontrowersyjne, m.in. dotyczące nieskuteczności szczepień (1885, 1904) lub spirytyzmu i zjawisk mediumicznych. Trzy eseje, wydane w roku 1875 w zbiorze pod tytułem „On miracles and modern spiritualism”, wydano w roku 2011 w języku polskim pod tytułem O cudach i nowoczesnym spirytyzmie^[7].

Wyróżnienia

Złoty Medal Darwina-Wallace'a (1908)

W biogramie zamieszczonym w bazie NNDB wymieniono^[1]

1868 – Royal Medal
1890 – Medal Darwina
1892 – Linnean Medal (Medal Linnean Society of London)
1908 – Copley Medal

Otrzymał również inne odznaczenia, w tym Order of Merit i Medal Darwina-Wallace'a (złoty), który został mu wręczony w 1908 roku, w czasie uroczystego posiedzenia Towarzystwa Linneuszowskiego z okazji 50. rocznicy opublikowania pierwszej pracy Darwina i Wallace'a.

Otrzymał honorowe tytuły naukowe w Oksfordzie (1889) i Dublinie (1882). Pełnił funkcję przewodniczącego Entomological Society of London (1870–1871)^[1].

Upamiętnienie

Dorobek A.R. Wallace'a jest upamiętniony w licznych publikacjach naukowych, w których jego prace są cytowane i analizowane, oraz w wielu biografiach. Liczne pamiątki są zgromadzone przez Towarzystwo Linneuszowskie w Londynie i prezentowane w Natural History Museum.

Brązowy pomnik, ustawiony w Natural History Museum
Uroczystość odsłonięcia pomnika w Natural History Museum przez Davida Attenborough
Gablota z notatkami A.R. Wallace'a w Linnean Society

Pamiątkowa „Blue plaque” na ścianie budynku, w którym mieszkał (44 St Peter's Road w London Borough of Croydon)
(c) Philip Halling, CC BY-SA 2.0
Głaz z tablicą pamiątkową w pobliżu miejsca urodzenia
Pomnik na grobie (Broadstone, Dorset)

Życie rodzinne

Z żoną, Annie Mitten (1848–1914), miał troje dzieci: Herberta (zmarł w dzieciństwie), Violetę i Williama^[1].

Uwagi

↑ Wyspy Ké – ang. The Key lub Ké Islands^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Alfred Russel Wallace (ang.). W: Notable Names Database (NNDB) [on-line]. [dostęp 2017-04-12].
↑ ^a ^b Alfred Russel Wallace biography (ang.). W: Strona internetowa age-of-the-sage.org, Transmitting the Wisdoms of the Ages [on-line]. age-of-the-sage. [dostęp 2017-04-13].
↑ Capitain G. Langren. The Key, or Ké, Islands. „Proceedings of the Royal Geographical Society and Monthly Record of Geography”. 10 (12), s. 764. Wiley on behalf of Royal Geographical Society. DOI: 10.2307/1801066 (ang.).
↑ EdE. Yong EdE., Mikrobiom. Najmniejsze organizmy, które rządzą światem, wyd. I, tłum. Magdalena Rabsztyn-Anioł, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 22, ISBN 978-83-233-4358-5 .
↑ John van Wyhe: Wallace Online > Publications (ang.). National University of Singapore, 2012. [dostęp 2017-04-12].
↑ ^a ^b John van Wyhe: Wallace Online (ang.). National University of Singapore, 2012. [dostęp 2017-04-12].
↑ Alfred Wallace (tłum. J.K. Potocki): O cudach i nowoczesnym spirytyzmie (informacje bibliograficzne). Warszawa: Rivail, 2011.

Bibliografia

John van Wyhe: Wallace Online (ang.). W: Portal internetowy [on-line]. National University of Singapore, 2012. [dostęp 2017-04-12].

Linki zewnętrzne

David Quammen, Photograph by Robert Clark The Man Who Wasn't Darwin : Alfred Russel Wallace charted a great dividing line in the living world—and found his own route to the theory of evolution w: National Geographic [data dostępu: 2014-06-06]
„The Forgotten Voyage: Alfred Russel Wallace and his discovery of evolution by natural selection”, film z serii BBC „The World About Us” (1983), reż. Peter Crawford (www.youtube.com)
The Making of a Theory: Darwin, Wallace, and Natural Selection — HHMI BioInteractive Video, youtube.com 2014-08-26

[4] Wyspy Ké – ang. The Key lub Ké Islands^[3].

[NNDB-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Alfred Russel Wallace (ang.). W: Notable Names Database (NNDB) [on-line]. [dostęp 2017-04-12].

[age-of-the-sage-2] Alfred Russel Wallace biography (ang.). W: Strona internetowa age-of-the-sage.org, Transmitting the Wisdoms of the Ages [on-line]. age-of-the-sage. [dostęp 2017-04-13].

[Wyspy-Key-3] Capitain G. Langren. The Key, or Ké, Islands. „Proceedings of the Royal Geographical Society and Monthly Record of Geography”. 10 (12), s. 764. Wiley on behalf of Royal Geographical Society. DOI: 10.2307/1801066 (ang.).

[5] EdE. Yong EdE., Mikrobiom. Najmniejsze organizmy, które rządzą światem, wyd. I, tłum. Magdalena Rabsztyn-Anioł, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 22, ISBN 978-83-233-4358-5 .

[publ-6] John van Wyhe: Wallace Online > Publications (ang.). National University of Singapore, 2012. [dostęp 2017-04-12].

[Book-7] John van Wyhe: Wallace Online (ang.). National University of Singapore, 2012. [dostęp 2017-04-12].

[O-cudach-8] Alfred Wallace (tłum. J.K. Potocki): O cudach i nowoczesnym spirytyzmie (informacje bibliograficzne). Warszawa: Rivail, 2011.

[1]

[2]

[a]

[4]

[5]

[6]

[7]

[3]

lata 20.	1826: J. Ivory, J. Dalton 1827: F.G.W. Struve, H. Davy 1828: J.F. Encke, W.H. Wollaston 1829: Ch. Bell, E. Mitscherlich
lata 30.	1830: A.J. Balard, D. Brewster 1831–1832: nie przyznano 1833: A.P. de Candolle, J. Herschel 1834: Ch. Lyell, J.W. Lubbock 1835: M. Faraday, W.R. Hamilton 1836: G. Newport, J. Herschel 1837: W. Whewell 1838: W.F. Talbot, Th. Graham 1839: J. Ivory, M. Barry
lata 40.	1840: Ch. Wheatstone, J. Herschel 1841: E. Hodgkinson, R. Kane 1842: J.F. Daniell, W. Bowman 1843: Ch. Wheatstone, J.D. Forbes 1844: G. Boole, Th. Andrews 1845: G.B. Airy, Th.S. Beck 1846: M. Faraday, R. Owen 1847: G. Fownes, W.R. Grove 1848: Ch.J. Hargreave, Th. Galloway 1849: E. Sabine, G. Mantell
lata 50.	1850: B. Brodie, Th. Graham 1851: W. Parsons, G. Newport 1852: J.P. Joule, Th.H. Huxley 1853: Ch. Darwin, J. Tyndall 1854: A.W. von Hofmann, J.D. Hooker 1855: J.O. Westwood, J.R. Hind 1856: J. Richardson, W. Thomson (Lord Kelvin) 1857: E. Frankland, J. Lindley 1858: A. Hancock, W. Lassell 1859: A. Cayley, G. Bentham
lata 60.	1860: A.V. Waller, W. Fairbairn 1861: J.J. Sylvester, W.B. Carpenter 1862: A.W. Williamson, J.T.R. Robinson 1863: J.P. Gassiot, M.J. Berkeley 1864: J.A.L. Clarke, W. De La Rue 1865: A. Smith, J. Prestwich 1866: W. Huggins, W.K. Parker 1867: J.B. Lawes, J.H. Gilbert, W.E. Logan 1868: A.R. Wallace, G. Salmon 1869: A. Matthiessen, Th. Maclear
lata 70.	1870: Th. Davidson, W.H. Miller 1871: G. Busk, J. Stenhouse 1872: H.J. Carter, Th. Anderson 1873: G.J. Allman, H.E. Roscoe 1874: H.C. Sorby, W.C. Williamson 1875: Th. Oldham, W. Crookes 1876: Ch.W. Thomson, W. Froude 1877: F.A. Abel, O. Heer 1878: A.C.L.G Günther, J.A. Broun 1879: A.C. Ramsay, W.H. Perkin
lata 80.	1880: A. Noble, J. Lister 1881: J.H. Jellett, F.M. Balfour 1882: J.W. Strutt (Lord Rayleigh), W.H. Flower 1883: Th.A. Hirst, J.S. Burdon-Sanderson 1884: G. Darwin, D. Oliver 1885: D.E. Hughes, R. Lankester 1886: P.G. Tait, F. Galton 1887: A.R. Clarke, H.N. Moseley 1888: O. Reynolds, F. von Mueller 1889: Th.E. Thorpe, W.H. Gaskell
lata 90.	1890: J. Hopkinson, D. Ferrier 1891: A.W. Rucker, Ch. Lapworth 1892: Ch. Pritchard, J.N. Langley 1893: H.M. Ward, A. Schuster 1894: J.J. Thomson, V. Horsley 1895: J. Murray, J.A. Ewing 1896: A. Geikie, Ch.V. Boys 1897: R. Strachey, A. Forsyth 1898: J. Kerr, W. Gardiner 1899: W.C. McIntosh, G.F. Fitzgerald
rok 1900	A. Newton, P.A. MacMahon

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne