Alfred Wnukowski

Alfred Wnukowski
podpułkownik podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

22 października 1920
Omsk

Data i miejsce śmierci

18 lipca 1946
Skaryszew

Przebieg służby
Siły zbrojne

Red star.svg Armia Czerwona
Orzeł LWP.jpg ludowe Wojsko Polskie

Jednostki

4 Dywizji Piechoty

Stanowiska

dowódca batalionu w 10 pp

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Odznaczenia
Order Czerwonej Gwiazdy Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Złoty Krzyż Zasługi

Alfred Wnukowski (ur. 22 października 1920 w Omsku, zm. 18 lipca 1946 pod Skaryszewem) – oficer Armii Czerwonej, podpułkownik Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Życiorys

Urodził się w Omsku na Syberii. Ojcem jego był Polak Marian Wnukowski, robotnik w Omskich Zakładach Mechanicznych, matką Stefania Uszacka z rodziny polskiej pochodzącej z Kowieńszczyzny[1].

Przed atakiem Niemiec na Związek Radziecki Alfred Wnukowski wstąpił do szkoły oficerskiej. Po wybuchu wojny trafił na front, gdzie 5 września 1941 został pierwszy raz ranny. W 1942 walczył w szeregach 11 Armii, dowodząc batalionem[2]. Latem 1942 porucznik Wnukowski za wykazane męstwo został odznaczony Orderem Czerwonej Gwiazdy[3]. Podczas okupacji niemieckiej był politrukiem sowieckiej partyzanckiej Brygady im. 25-lecia Sowieckiej Białorusi działającej na Nowogródczyźnie przeciwko oddziałom Armii Krajowej[4].

Kiedy dowiedział się o formowaniu armii polskiej w ZSRR, złożył prośbę o przeniesienie do Wojska Polskiego[2]. Służąc w szeregach ludowego Wojska Polskiego przeszedł szlak bojowy jako oficer 4 Dywizji Piechoty. Brał udział w walkach nad Wisłą, walkach o przełamanie Wału Pomorskiego oraz bitwach: o Kołobrzeg, nad Odrą, nad Nysą i o Berlin. Kończąc szlak bojowy nad Łabą[5]. W czasie bitwy pod Jaksicami w randze majora dowodził 2 batalionem z 10 pułku piechoty[6]. Awans na majora otrzymał 15 września 1944, mając 23 lata. W czasie bitwy o Kołobrzeg został lekko ranny[2].

Po wojnie, razem z całą dywizją, został wcielony do Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i skierowany do walk z Ukraińską Powstańczą Armią na Rzeszowszczyźnie, gdzie 2 listopada 1945 został dowódcą rzeszowskiego pułku KBW. Brał udział w akcjach zbrojnych przeciw podziemiu niepodległościowemu, m.in. Samodzielnemu Batalionowi Operacyjnemu NSZ „Zuch”. Na początku 1946 został ujęty przez oddział WiN Tadeusza Zielińskiego "Igły" i zwolniony po ostrzeżeniu i żądaniu, by zaprzestał działalności przeciwpartyzanckiej. Uchwałą Prezydium KRN z 24 maja 1946 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[7]. 16 lipca 1946 ten sam organ nadał mu Złoty Krzyż Zasługi[8].

Alfred Wnukowski zginął w zasadzce zorganizowanej 18 lipca 1946 pod Skaryszewem przez oddział WIN-u dowodzony przez Tadeusza Zielińskiego.

Według doniesień prasowych w PRL w zasadzce zorganizowanej przez NSZ między Skaryszewem a Radomiem podczas podróży samochodem śmierć ponieśli ppłk Wnukowski, jego żona Irena, por. Ignacy Łotowicz i siedmiu żołnierzy[9]. W propagandowych, wydawanych w PRL publikacjach autorstwa byłych funkcjonariuszy UB (m.in. Stanisława Wałacha) pisano, że Wnukowski nie zginął podczas walki, tylko został zatrzymany i rozstrzelany wraz z ciężarną żoną Ireną i żołnierzami swojej obstawy. Autorzy opracowań dotyczących żołnierzy wyklętych po 1989 roku, w tym Janusz Kurtyka, Filip Musiał i Leszek Żebrowski, piszą[4], że Irena Wnukowska miała broń i zginęła w walce.

Alfred Wnukowski został pochowany na cmentarzu komunalnym Pobitno w Rzeszowie. W lesie obok Budek Skaryszewskich w miejscu śmierci jego, jego żony Ireny i 7 żołnierzy z jego ochrony w 1952 zbudowano pomnik, na którym umieszczono napis[10]:

CZEŚĆ I CHWAŁA ŻOŁNIERZOM K-B-W WALCZĄCYM O UTRWALENIE WŁADZY LUDOWEJ W POLSCE PŁK WNUKOWSKIEMU ALFREDOWI POR. FATOWICZOWI I 7-MIU ŻOŁNIERZOM KTÓRZY W TYM MIEJSCU W DNIU 18 LIPCA 1946 ZGINĘLI Z RĄK BANDY FASZYSTOWSKIEJ WIN-U W 10 ROCZNICĘ POWSTANIA POLSKIEJ PARTII ROBOTNICZEJ

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Wałach 1974 ↓, s. 502.
  2. ↑ a b c Pamiętnik ↓.
  3. ↑ Patriot Rodiny ↓.
  4. ↑ a b Janusz Kurtyka, Filip Musiał, Leszek Żebrowski: Wolność i Niezawisłość. W: Dawid Golik i in.: Żołnierze wyklęci. Antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 roku. Wyd. 3. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Wolumen, 2013, s. 298. ISBN 978-83-7233-077-2.
  5. ↑ a b Wałach 1974 ↓, s. 509.
  6. ↑ Dolata i Jurga 1977 ↓, s. 173.
  7. ↑ M.P. z 1946 r. nr 145, poz. 275
  8. ↑ M.P. z 1947 r. nr 15, poz. 34
  9. ↑ Jan Grygiel, Edward Wisz. Kronika 25-lecia województwa rzeszowskiego. Rok 1946. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 3, Nr 232 (6296) z 5 września 1969. 
  10. ↑ Pomnik ofiar akcji WiN. fotopolska.eu. [dostęp 2017-07-01].
  11. ↑ M.P. z 1947 r. nr 72, poz. 486.

Bibliografia

  • Alfred Wnukowski: Pamiętnik.
  • Gazeta: Patriot Rodiny nr z 1 lipca 1942.Sprawdź autora:1.
  • Stanisław Wałach: Świadectwo tamtym dniom. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974.
  • Zdzisław Domino. „Kabewiacy”. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 3, Nr 119 (10590) z 21-22 maja 1983. 
  • Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski, Janusz Kurtyka et al. Żołnierze wyklęci. Antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 roku, Warszawa 2002.
  • Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945 wybrane miejsca bitew walk i akcji bojowych. Warszawa: MON, 1977.

Media użyte na tej stronie

Red star.svg
A red star. 1922-1943. Used as a symbol of communism in some occasions. The symbol can also represent socialism. Also seen on Soviet aircraft.
SU Order of the Red Star ribbon.svg
Ribbon bar of the Order of the Red Star‎. The Soviet Union (USSR).
POL Order Krzyża Grunwaldu 3 Klasy BAR.svg
Baretka: Order Krzyża Grunwaldu III klasy