Alfred von Kropatschek

Alfred von Kropatschek

zbrojmistrz polny
Data i miejsce urodzenia	30 stycznia 1838 Bielsko
Data i miejsce śmierci	2 maja 1911 Lovran
Przebieg służby
Lata służby	1858–1895
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier
Stanowiska	inżynier i konstruktor broni
Główne wojny i bitwy	wojna francusko-austriacka wojna prusko-austriacka
Późniejsza praca	generalny inspektor artylerii
Odznaczenia

Alfred Ritter von Kropatschek (ur. 30 stycznia 1838 w Bielsku, zm. 2 maja 1911 w Lovranie) – zbrojmistrz polny cesarskiej i królewskiej Armii, inżynier i konstruktor broni. Do jego najważniejszych wynalazków należy magazynek rurowy oraz łoża artyleryjskie z opornikiem sprężynowym.

Życiorys

Alfred Kropatschek pochodził z Bielska (dziś Bielsko-Biała) na Śląsku Austriackim. Uczęszczał do Akademii Artylerii w Ołomuńcu, przeniesionej następnie (1858) do Hranic. Wziął udział w wojnie francusko-austriackiej 1859. W latach 1861–1863 ukończył wyższy kurs artyleryjski, a rok później został przydzielony do Rady Artyleryjskiej (Artillerie-Comité) w Wiedniu.

Po wojnie prusko-austriackiej 1866 pracował nad wprowadzeniem w armii austriackiej broni odtylcowej, która to innowacja okazała się być bardzo potrzebna po porażce pod Sadową. Jednocześnie pracował jako nauczyciel w szkole wojskowej w Bruck an der Leitha oraz był doradcą osmańskiego ministra Dauda Paszy w dziedzinie uzbrojenia armii osmańskiej wyrobami Josefa Werndla. W latach 1870–1871 podjął podróż edukacyjną na front wojny prusko-francuskiej. Od roku 1874 był w randze kapitana (w 1876 awansowany na majora) dowódcą baterii IV Pułku Artylerii. Tytuł szlachecki Ritter otrzymał w roku 1871.

W 1877 został komendantem Szkoły Kadetów Artylerii w Wiedniu. W 1883 został wyznaczony na stanowisko komendanta 2 Morawsko-Śląskiego Pułku Artylerii Polowej w Ołomuńcu^[1]. W międzyczasie awansował na podpułkownika (1880) i pułkownika (1884). W 1886 został komendantem 13 Brygady Artylerii w Zagrzebiu. W 1890 został przeniesiony do Grazu na stanowisko komendanta 3 Brygady Artylerii i jednocześnie brygadiera artylerii 3 Korpusu. 13 maja 1890 został generałem majorem, 5 listopada 1894 marszałkiem polnym porucznikiem i 26 kwietnia 1902 – zbrojmistrzem polnym^[2]. Od roku 1895 był generalnym inspektorem artylerii (General-Artillerie-Inspektor). 1 maja 1907 został przeniesiony w stan spoczynku^[2].

Technik i konstruktor

Kropatschek należał do najzdolniejszych inżynierów w armii austro-węgierskiej. Rozwinął technikę karabinu powtarzalnego poprzez dodanie magazynka rurowego. Znalazł on zastosowanie u węgierskiej landwehry i bośniackiej żandarmerii, ale przede wszystkim u francuskiej piechoty morskiej, gdzie konstrukcja Kropatschka stała się podstawą dla karabinu Lebel Mle 1886.

W dziedzinie techniki artyleryjskiej udało się Kropatschkowi zmniejszyć odrzut poprzez wprowadzenie w swoim dziale polowym M/75 łóż z opornikiem sprężynowym.

Do innych innowacji Kropatschka należy przymocowanie tarcz ochronnych do dział polowych oraz wprowadzenie do austriackiej amunicji nabojów scalonych. Od 1899 r. armia austro-węgierska dysponowała za jego sprawą armatami automatycznymi.

Znany i do dziś popularny na rynku kolekcjonerskim jest zaprojektowany w 1886 r. dla armii portugalskiej i wyprodukowany w 40 000 sztuk w zakładach zbrojeniowych w Steyr karabin powtarzalny Kropatschek M 1886, pierwszy karabin „małego kalibru” (8 mm zamiast powszechnie dotąd stosowanych 11 mm), z nabojami napełnianymi początkowo prochem czarnym, a od 1895 r. nitrocelulozowym. W portugalskich koloniach był używany do lat 60. XX wieku.

Karabiny skonstruowane przez Kropatschka

Austro-Węgry:

• Gendarmerie Repetier-Karabiner M1881: 11 mm (M1874/81);
• Kropatschek Torpedo-Boots-Gewehr M1893: 8 mm, dla piechoty morskiej;

Francja:

• Fusil de Marine Mle 1878: 11 mm;
• Fusil d’Infanterie Mle 1884: 11 mm;
• Fusil d’Infanterie Mle 1885: 11 mm;

Portugalia:

• Espingarda de Infantaria 8 mm m/1886: 8 mm dla piechoty, początkowo na proch czarny, później na nitrocelulozowy;
• Carabina de Caçadores 8 mm m/1886: 8 mm dla lekkiej kawalerii;
• Carabina de Cavalaria 8 mm m/1886: 8 mm dla kawalerii;
• Carabina da Guarda Fiscal 8 mm m/1886/88: 8 mm dla gwardii ministra finansów;
• Espingarda de Infantaria 8 mm m/1886/89: 8 mm, modyfikacja z nakładką przeznaczona do kolonii;
• Carabina de Artilharia 8 mm m/1886/91: 8 mm dla artylerii.

Odznaczenia

• 1870 – Order Żelaznej Korony III klasy (Austro-Węgry)
• 1873 – Medal Wojenny (Austro-Węgry)
• 1877 – Krzyż Kawalerski Orderu Adolfa von Nassau (Luksemburg)
• 1878 – Krzyż Kawalerski Orderu Miecza (Szwecja)
• 1880 – Krzyż Oficerski Orderu św. Jakuba (Portugalia)
• 1880 – Krzyż Oficerski Orderu Korony (Włochy)
• 1880 – Krzyż Oficerski Orderu śś. Maurycego i Łazarza (Włochy)
• 1883 – Odznaka za 25-letnią Służbę Wojskową (Austro-Węgry)
• 1883 – Krzyż Zasługi Wojskowej III klasy (Austro-Węgry)
• 1888 – Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja)
• 1895 – Krzyż Kawalerski Orderu Leopolda (Austro-Węgry)
• 1897 – Order Królewski Korony I klasy (Prusy)
• 1897 – Order św. Andrzeja Apostoła (Rosja)
• 1897 – Krzyż Komandorski Orderu Leopolda (Austro-Węgry)
• 1898 – Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych (Austro-Węgry)
• 1906 – Krzyż Wielki Order Gwiazdy (Rumunia)
• 1907 – Krzyż Wielki Orderu Leopolda (Austro-Węgry)
• 1908 – Krzyż Jubileuszowy Wojskowy (Austro-Węgry)

Przypisy

Bibliografia

• Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1884. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1883. (niem.).
• Hummelberger: Kropatschek, Alfred von. W: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950. T. IV. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1982, s. 296–297. [dostęp 2016-03-02]. (niem.).
• Rainer Egger: Kropatschek, Alfred Ritter von (seit 1871). W: Neue Deutsche Biographie. T. XIII. Berlin: Duncker & Humblot, 1982, s. 88. ISBN 3-428-00194-X. [dostęp 2016-03-02]. (niem.).
• Antonio Schmidt-Brentano: Die k. k. bzw. k. u. k. Generalität 1816-1918. Wiedeń: Austriackie Archiwum Państwowe, 2007.