Ali Rida ar-Rikabi

Ali Rida ar-Rikabi (ur. 1864, zm. 25 maja 1942 w Damaszku) – syryjski i jordański wojskowy oraz polityk, uczestnik powstania arabskiego w latach 1916-1918.

Życiorys

Ukończył Akademię Wojskową w Stambule i rozpoczął karierę wojskową w armii osmańskiej. Był dowódcą wojsk tureckich stacjonujących w Jerozolimie, następnie burmistrzem Medyny i dowódcą tamtejszego garnizonu. Jako jeden z najwierniejszych oficerów armii osmańskiej pochodzenia arabskiego otrzymał tytuł paszy^[1]. Krótko przed 1914 powierzono mu dowodzenie siłami osmańskimi w Bagdadzie, jednak krótko po wybuchu I wojny światowej został zwolniony ze stanowiska, oskarżony o defetystyczną postawę - Ali Rida ar-Rikabi przewidywał klęskę Turków^[1].

Arabska rewolta i działalność w Syrii

W 1916 dołączył do powstania arabskiego. W 1918, po faktycznym powstaniu państwa arabskiego (Syrii), od 1920 Królestwa Wielkiej Syrii z Fajsalem I jako monarchą, otrzymał od niego stanowisko wojskowego gubernatora Damaszku. Fajsal mianował go również pierwszym premierem Syrii^[1]. Krótko po utworzeniu rządu ar-Rikabiego na wybrzeżu syryjskim wylądowały wojska francuskie^[1], aby zgodnie z ustaleniami mocarstw, nieuwzględniających aspiracji politycznych Arabów, ustanowić w Syrii francuskie terytorium mandatowe^[2]. Po wkroczeniu Francuzów do Latakii i wystosowaniu przez nich ultimatum, w którym domagali się od Fajsala abdykacji, ar-Rikabi odmówił wysłania podległych sobie wojsk do walki z Francuzami, uznając, że była ona skazana na klęskę. W lipcu 1920 ar-Rikabi zrzekł się stanowiska premiera. Po klęsce Arabów i ustanowieniu mandatu został skazany na śmierć, zdołał jednak zbiec do Ammanu^[1].

Działalność w Transjordanii

Po przybyciu do Ammanu ar-Rikabi został jednym z wojskowych doradców emira Abd Allaha, który następnie mianował go premierem. Ar-Rikabi zgromadził wokół siebie polityków pochodzenia syryjskiego, którzy również zbiegli w 1920 w Damaszku. Mieli oni istotny udział w budowaniu w Jordanii nowoczesnego państwa^[1]. W 1922 ar-Rikabi prowadził w imieniu emira Abd Allaha negocjacje z Brytyjczykami, starając się o uzyskanie dla Transjordanii pełnej niepodległości. Zakończyły się one niepowodzeniem, emiratowi zagwarantowano jedynie autonomię^[3].

Powrót do Syrii

W 1924 ar-Rikabi uzyskał, po wydaniu przez władze mandatowe amnestii, możliwość powrotu do Syrii. W 1931 założył Partię Monarchistyczną, skupiającą dawnych doradców Fajsala i oficerów armii osmańskiej, domagającą się restauracji monarchii haszymickiej w Syrii i powrotu na tron Fajsala, króla Iraku. W 1932 zdobył mandat do parlamentu niesuwerennej Republiki Syryjskiej, bez powodzenia startował w wyborach prezydenckich. Rok później, gdy Fajsal zmarł, ar-Rikabi wycofał się z polityki^[1].

Przypisy

Premierzy Jordanii Emirat Transjordanii (1921-1946) Raszid Tali Muzhir ar-Raslan Ali Rida ar-Rikabi Muzhir ar-Raslan Hasan Chalid Abu al-Huda Ali Rida ar-Rikabi Hasan Chalid Abu al-Huda Abd Allah as-Sarradż Ibrahim Haszim Taufik Abu al-Huda Samir ar-Rifa’i Ibrahim Haszim Królestwo Jordanii (od 1946) Samir ar-Rifa’i Taufik Abu al-Huda Sa’id al-Mufti Samir ar-Rifa’i Taufik Abu al-Huda Fauzi al-Mulki Taufik Abu al-Huda Sa’id al-Mufti Hazza al-Madżali Ibrahim Haszim Samir ar-Rifa’i Sa’id al-Mufti Ibrahim Haszim Sulajman an-Nabulusi Abd al-Halim al-Nimr Husajn al-Chalidi Ibrahim Haszim Samir ar-Rifa’i Hazza al-Madżali Bahdżat at-Talhuni Wasfi at-Tall Samir ar-Rifa’i Husajn ibn Nasir Bahdżat at-Talhuni Wasfi at-Tall Husajn ibn Nasir Sad Dżuma Bahdżat at-Talhuni Abd al-Munim ar-Rifa’i Bahdżat at-Talhuni Abd al-Munim ar-Rifa’i Muhammad Dawud al-Abbasi Ahmad Tukan Wasfi at-Tall Ahmad al-Lauzi Zajd ar-Rifa’i Mudar Badran Abd al-Hamid Szaraf Kasim ar-Rimawi Mudar Badran Ahmad Ubajdat Zajd ar-Rifa’i Zajd ibn Szakir Mudar Badran Tahir al-Masri Zajd ibn Szakir Abd as-Salam al-Madżali Zajd ibn Szakir Abd al-Karim al-Kabariti Abd as-Salam al-Madżali Fajiz at-Tarawina Abd ar-Ra’uf ar-Rawabida Ali Abu ar-Raghib Fajsal al-Fajiz Adnan Badran Maruf al-Bachit Nadir az-Zahabi Samir ar-Rifa’i Maruf al-Bachit Aun Szaukat al-Chasawina Fajiz at-Tarawina Abd Allah an-Nusur Hani al-Mulki