Ali as-Sistani

Ali al-Husajni as-Sistani
‏علی حسینی سیستانی‎
Wielki Ajatollah
ilustracja
Kraj działania

Irak

Data i miejsce urodzenia

4 sierpnia 1930
Meszhed

Wyznanie

islam – szyizm

Strona internetowa

Ali as-Hussajni as-Sistani (pers. ‏علی حسینی سیستانی‎, arab. ‏علي الحسيني السيستاني‎; ur. 1929[1] lub 4 sierpnia 1930[2] w Meszhedzie) – szyicki duchowny iracki, wielki ajatollah, wymieniany jako jedna z najbardziej wpływowych postaci w życiu publicznym Iraku po obaleniu rządów Saddama Husajna.

Życiorys

Młodość i wczesna działalność

Urodził się w Meszhedzie w Iranie, jednak jego rodzina i zwolennicy twierdzą, że pochodzi z arabskiego rodu z Iraku[1]. Pochodzi z rodziny szyickich uczonych religijnych[3]. W wieku dwunastu lat rozpoczął tradycyjną islamską edukację, by również zostać alimem[2]. Studiował pod kierunkiem ajatollaha Abu al-Kasima al-Chu’iego w Nadżafie, kończąc naukę w wieku trzydziestu lat, a zatem wyjątkowo wcześnie[2]. Po ukończeniu nauki w 1960 nie angażował się w życie polityczne Iraku i opowiadał się, podobnie jak jego nauczyciel, za rozdziałem religii od państwa. Dzięki temu uniknął represji, które dotknęły wielu duchownych szyickich podczas rządów gen. Abd al-Karima Kasima, gen. Abd as-Salama Arifa, gen. Abd ar-Rahmana Arifa i po zamachu stanu przeprowadzonym w 1968 przez iracką partię Baas. Stał się natomiast wielkim autorytetem duchowym szyitów z Iraku, Iranu, Libanu, Palestyny, Syrii i Pakistanu[3].

Pod rządami Saddama Husajna

Ali as-Sistani i jego nauczyciel, Abu al-Kasim al-Chu’i

Ali as-Sistani pozytywnie odniósł się do wybuchu rewolucji islamskiej w Iranie, szybko jednak opowiedział się przeciwko przejmowaniu władzy w kraju przez duchowieństwo szyickie, które jego zdaniem nie powinno zajmować się polityką[3]. W 1991 as-Sistani poparł antyrządowe powstanie szyitów irackich[3]. Rok później Abu al-Kasim al-Chu’i przed śmiercią mianował as-Sistaniego swoim następcą - Wielkim Ajatollahem Iraku. Sprawujący w Iraku dyktatorską władzę Saddam Husajn obawiał się jego wpływów, nie mógł jednak uwięzić go ani zamordować, gdyż wywołałoby to bunt stanowiących w kraju większość szyitów. Na to zaś dyktator nie mógł sobie pozwolić wobec fiaska agresji na Kuwejt, wojny w Zatoce Perskiej i obłożenia kraju sankcjami[3]. As-Sistani został jedynie osadzony w areszcie domowym, nałożono na niego zakaz wygłaszania kazań i zamknięto meczet, z którym był dotąd związany[3].

Ajatollah z entuzjazmem odniósł się do interwencji amerykańskiej w Iraku w 2003[3]. Po obaleniu Saddama Husajna odzyskał wolność[3].

Po obaleniu dyktatury Saddama Husajna

Po obaleniu rządów Saddama Husajna Ali as-Sistani stał się jednym z najbardziej wpływowych działaczy publicznych w Iraku[1]. Rzadko wypowiadał się na tematy bieżącej polityki, odmówił spotkania się z urzędnikami amerykańskimi, w tym z cywilnym administratorem Iraku Paulem Bremerem. Domagał się, by nowa konstytucja Iraku została opracowana przez wybrane w wolnych wyborach zgromadzenie narodowe[1]. Uznając Amerykanów za najeźdźców, as-Sistani nie wzywał do walki zbrojnej z nimi[3].

As-Sistani nie opowiadał się za oddaniem władzy w ręce szyickiego duchowieństwa na wzór irański, ale za przyjęciem etyki islamskiej jako podstawy i ram całego życia politycznego Iraku - kraju zamieszkanego w większości przez muzułmanów[1]. Jest demokratą[3] i uważa ustrój demokratyczny za korzystny dla szyitów irackich[4]. Przed pierwszymi wyborami parlamentarnymi po obaleniu Saddama Husajna wzywał irackich szyitów do udziału w głosowaniu, twierdząc, że jest to obowiązek religijny[3]. Z jego inspiracji powstała koalicja szyickich partii - Zjednoczony Sojusz Iracki[5]. As-Sistani nie brał bezpośredniego udziału w kampanii wyborczej, formułując jedynie ogólne rady i wskazówki, zezwalał natomiast swoim pracownikom wypowiadać się w swoim imieniu. Mimo to Zjednoczony Sojusz Iracki stale posługiwał się jego wizerunkami i deklarował wierność wobec głoszonych przez as-Sistaniego idei[6]. As-Sistani i jego otoczenie z powodzeniem rywalizowało o wpływy wśród szyitów z Muktadą as-Sadrem i jego armią Mahdiego[3]. W sierpniu 2004, gdy bojownicy armii Mahdiego wszczęli w An-Nadżafie walki uliczne przeciwko Amerykanom, ich sojusznikom oraz armii irackiej, a następnie zostali zdziesiątkowani i schronili się w meczecie Alego w An-Nadżafie, as-Sistani wezwał ich do poddania się. Jego apel został podjęty przez tysiące mieszkańców miasta, którzy wymusili na ocalałej setce bojowników opuszczenie meczetu i złożenie broni[7].

As-Sistani cieszy się również szacunkiem niektórych przywódców sunnickich i kurdyjskich, w tym urzędującego w latach 2005-2014 prezydenta Dżalala Talabaniego[2]. W 2006 i 2007 wzywał szyitów do niereagowania przemocą na ataki terrorystyczne na meczet Al-Askari w Samarzrze, jedno ze świętych miejsc szyizmu[2]. Wezwał jedynie do siedmiodniowych pokojowych manifestacji żałobnych i do tego, by wierni sami dbali o bezpieczeństwo świątyń. W odpowiedzi na zamach doszło do ataków przeciwko meczetom sunnickim w Bagdadzie, jednak wystąpienie as-Sistaniego powstrzymało masową agresję szyitów przeciwko sunnitom[8]. W 2009 as-Sistani publicznie poparł modyfikację procedur wyborczych - wyborcy mieli głosować już nie tylko na listę partyjną, ale na konkretnych kandydatów. Ajatollah uważał, że zmiana prawa wyborczego jest konieczna dla skuteczniejszej walki z korupcją, konfliktami wewnętrznymi w elicie władzy i kierowaniu się przez polityków wyłącznie wąskim interesem własnej grupy wyznaniowej lub etnicznej[9].

As-Sistani żyje w Nadżafie, gdzie spotyka się z odwiedzającymi go wiernymi, odmawia jednak udzielania wywiadów i występów publicznych. Prowadzi natomiast stronę internetową[3]. Wyjątkowo wystąpił publicznie po zajęciu Mosulu przez Państwo Islamskie w czerwcu 2014. Wezwał wówczas czołowych polityków szyickich, by nie dopuścili do objęcia stanowiska premiera Iraku po raz trzeci przez Nuriego al-Malikiego i do rozpadu kraju. Następnie zaapelował również do wszystkich zdolnych do walki mężczyzn irackich, by przyłączyli się do walki z Państwem Islamskim w wojsku, innych siłach bezpieczeństwa lub w jednej z milicji tworzonych przez szyitów[2]; w tej sprawie wydał fatwę[10]. Na jego wezwanie utworzony został sojusz czterdziestu szyickich milicji - Siły Mobilizacji Ludowej[11].

W 2019 r., podczas masowych protestów przeciwko korupcji, bezrobociu i nadużyciom partii politycznych, Ali as-Sistani wezwał iracki parlament do wycofania poparcia dla rządu Adila Abd al-Mahdiego, który w następstwie faktycznie podał się do dymisji. Apelował również o zaprzestanie pacyfikacji protestów przez wojsko[12].

Włada biegle językami arabskim i perskim[2]. Jego syn Muhammad Riza as-Sistani również jest duchownym szyickim, pracuje również jako doradca i tłumacz ojca[2].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Shiite Cleric Seen as Iraq's Most Influential Leader, Fox News, 27 listopada 2003 [dostęp 2015-12-03] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h The Reclusive Grand Ayatollah Sistani Remains Highly Influential in Iraq, Fanack Chronicle [dostęp 2015-12-04] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m Coming to terms with Sistani, 10 sierpnia 2007 [dostęp 2015-12-04] [zarchiwizowane z adresu 2007-08-10].
  4. ↑ Dawisha 2013 ↓, s. 248.
  5. ↑ Dawisha 2013 ↓, s. 284.
  6. ↑ Dawisha 2013 ↓, s. 257.
  7. ↑ Dawisha 2013 ↓, s. 247.
  8. ↑ Dodge 2012 ↓, s. 58-59.
  9. ↑ Dodge 2012 ↓, s. 150.
  10. ↑ What Do You Know About Sistani's Fatwa?, The Huffington Post [dostęp 2015-12-04].
  11. ↑ Irackie Siły Mobilizacji Ludowej vs. Państwo Islamskie, bliskiwschod.pl [dostęp 2016-08-03].
  12. ↑ Parlament Iraku za dymisją premiera. "Musimy być w porządku wobec naszych obywateli", TVN24.pl [dostęp 2019-12-11].

Bibliografia

  • Adeed Dawisha: Iraq. A Political History. Princeton: Princeton University Press, 2013. ISBN 978-0-691-15793-1. OCLC 5559547215.
  • Toby Dodge: Iraq: from war to a new authoritarianism. London & New York: The International Institute for Strategic Studies, 2012. ISBN 978-0-415-83485-8. OCLC 826113269.

Media użyte na tej stronie