Alice Guy-Blaché

Alice Guy-Blaché
Ilustracja
Alice Guy ok. roku 1913
Data i miejsce urodzenia

1 lipca 1873
Saint-Mandé

Data i miejsce śmierci

24 marca 1968
Wayne

Zawód, zajęcie

producentka filmowa, reżyserka filmowa, scenarzystka, aktorka

Narodowość

francuska

Pracodawca

Gaumont

Małżeństwo

Herbert Blaché

Odznaczenia
Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)

Alice Guy-Blaché (ur. 1 lipca 1873 w Saint-Mandé, zm. 24 marca 1968 w Wayne) – pionierka kina francuskiego i amerykańskiego, producentka filmowa, pierwsza kobieta zajmująca się reżyserią filmową[1]. Prawdopodobnie jedyna kobieta w historii, która posiadała swoje własne filmowe studio zdjęciowe[2].

Życiorys

Była piątym dzieckiem Mariette Guy i właściciela sieci księgarskiej Emilé'a Guya. Aż do ok. 1877 roku była wychowywana w Carouge w Szwajcarii przez babkę[3]. Dopiero jako trzy- lub czterolatka trafiła do domu rodziców w Santiago w Chile; wtedy też po raz pierwszy poznała swojego ojca[4]. Ok. 1879 roku rozpoczęła naukę w paryskiej szkole z internatem, mieszczącej się na Rue du Cardinet[3]. W 1884 z powodu bankructwa sieci księgarskiej Guya, Alice została przeniesiona do tańszej szkoły. W tym samym roku umarli jej ojciec i brat. Od 1893 pracowała jako sekretarka i stenotypistka. Rok później została zatrudniona przez firmę fotograficzną Léona Gaumont. 22 marca 1895 roku Alice Guy i jej szef zostali zaproszeni na pokaz kinematografu braci Lumière[4].

Początek działalności

W 1896 roku Alce Guy wyreżyserowała swój pierwszy film – La Fée aux Choux[5], będący być może również pierwszym na świecie filmem, mającym fabułę[6]. W latach 1897–1906 kierowała produkcją filmów w firmie Gaumonta. W tym czasie stworzyła ok. 100 filmów przeznaczonych do odtwarzania w wymyślonym przez Gaumonta systemie dźwiękowym, opierającym się na synchronizacji obrazu z osobno emitowanym dźwiękiem[5]. W 1906 nakręciła wysokobudżetowy budżetowy film Życie Chrystusa, w którego powstaniu brały udział setki statystów oraz ogromna ekipa filmowa[6].

Podczas Bożego Narodzenia 1906 roku zaręczyła się z Herbertem Blaché, operatorem filmowym oraz pracownikiem firmy Gaumonta; para wzięła ślub wiosną następnego roku. W następnym roku udała się wraz z mężem do Cleveland, gdzie spędzili kilka miesięcy, promując system dźwiękowy Gaumonta. W 1908 roku urodziła córkę, Simone[5] i poświęciła się jej wychowaniu, w tym okresie nie pracując[6]. Kolejne dziecko, syna Reginalda, Alice Guy-Blaché urodziła w 1911[5].

Kariera w Stanach Zjednoczonych

W 1910 roku Alice Guy-Blaché założyła w USA własną firmę producencką – Solax. Pierwszy wyprodukowany film, A Child's Sacrifice, ukazał się jeszcze w tym samym roku; w ciągu następnych 4 lat Solax wyprodukował ok. 300 filmów (ok. 2 tygodniowo, przy czym wszystkie powstawały pod bezpośrednim nadzorem Guy-Blaché[5]) i odniósł sukces[7]. Od 1912 firma dysponowała zbudowanym w Fort Lee w New Jersey własnym studiem, którego budowa kosztowała podobno ok. 100 000 dolarów[5]. Najbardziej ambitnym projektem Solax był film Dick Whittington and his Cat o sporym budżecie i zawierający efekty specjalne i kostiumy[8]. W 1913 roku Herbert Blaché stworzył firmę producencką Blaché Features, dla której tworzyła także jego żona[1], następnie nawiązali współpracę z firmą Popular Plays and Players[3]

W 1917 roku reżyserka przeniosła się do Karoliny Północnej, ze względu na to, że tamtejszy klimat miał służyć jej chorym na odrę dzieciom. Tam zajmowała się dziećmi i pracowała dla Czerwonego Krzyża, podczas gdy jej mąż nadzorował interesy w Fort Lee[8]. W 1918 wyruszył on do Hollywood wraz z jedną ze swoich aktorek. Alice Guy-Blaché przeniosła się do Nowego Jorku. W 1920 ukończyła swój ostatni film – Tarnished Reputations[3]. W tym samym roku otrzymała co prawda propozycję reżyserowania drugiej części filmu Tarzana, jednak nie miała pieniędzy na jego produkcję[3].

Powrót do Francji

W 1922 roku małżonkowie Blaché rozwiedli się, a Alice Guy-Blaché wróciła do Francji. Pomimo starań nie znalazła pracy w tamtejszym przemyśle filmowym. Pięć lat później postanowiła udać się do Stanów Zjednoczonych, aby odnaleźć tam kopie swoich filmów, w nadziei, że pomogą one jej znaleźć pracę. Podróż ta jednak okazała się bezowocna – Guy-Blaché nie znalazła ani jednej kopii. Dodatkowym elementem zamykającym jej karierę reżyserską był koniec ery kina niemego w 1929[3]. Reżyserka pozostawała odtąd na utrzymaniu córki, uzyskując jedynie skromne dochody z pisywania do magazynów kobiecych[3]. Pozostawała na utrzymaniu córki do końca życia[9].

Od 1947 roku rozpoczęła ponowne starania o odzyskanie swoich dzieł filmowych, zajęła się także spisywaniem swoich wspomnień. Stawała się też znana w środowisku badaczy filmowych. W 1954 Gaumont wymienił ją w swoim przemówieniu jako niesłusznie zapomnianą, pierwszą reżyserkę filmową, a rok później odznaczono ją Legią Honorową[3].

Zmarła w domu opieki w New Jersey w 1968 roku[3].

Twórczość

Fotos z wyreżyserowanego przez Guy-Blaché filmu The Pit and the Pendulum (1913)

Filmy Alice Guy-Blaché poruszały różnorodną tematykę i wykorzystywały różne konwencje gatunkowe; reżyserka tworzyła m.in. komedie, horrory, filmy o tematyce bajkowej i.in.[6]. Chętnie kręciła też adaptacje utworów literackich (w tym m.in. adaptację Katedry Marii Panny w Paryżu Wiktora Hugo pt. La Esmeralda). Jej styl był silnie teatralny, często wykorzystywała drogą scenografię, statystów i triki filmowe. Wcześnie zaadaptowała różnorodne techniki filmowe, np. korzystała ze zbliżenia jako środka budującego dramaturgię[7].

Wybrana filmografia

  • La Fée aux Choux (1896)
  • Avenue de l’Opéra (1896/1897)
  • Serpentine Danse: Loïe Fuller. (1896/1897)
  • Sage-femme de première classe (1902)
  • Chez le barbier (1897)
  • La Crèche à Bethléem (1898)
  • Danse Fantasiste. (1902)
  • Pierrette et son pot au lait (1903)
  • L'Assassinat du Courrier de Lyon (1904)
  • La Première Cigarette (1904)
  • La Esmeralda (1905)
  • Życie Chrystusa (1906)
  • Fanfan la Tulipe (1907)
  • A Child's Sacrifice (1910)
  • A Doughter of the Navajo (1911)
  • Rose of the Frontier (1911)
  • The Girl in the Armchair (1912)
  • A House Divided (1913)
  • Dick Whittington and his Cat (1913)
  • Tarnished Reputations (1920)

Przypisy

  1. ↑ a b Victorian Cinema. Alice Guy-Blaché. [dostęp 2010-10-10]. (ang.).
  2. ↑ Alison McMahan, Guy Blaché, Alice, [w:] Richard Abel, Encyclopedia of Early Cinema, London: Routledge, 2005, loc. 12534, ISBN 0-415-23440-9.
  3. ↑ a b c d e f g h i Alison McMahan: Key Events in the Life of Alice Guy Blaché. [dostęp 2010-10-10]. (ang.).
  4. ↑ a b Alison McMahan: Alice Guy Blaché: lost visionary of the cinema. New York: Continuum, 2002, s. xix. ISBN 978-0-8264-5158-3.
  5. ↑ a b c d e f Alison McMahan: Alice Guy Blaché: lost visionary of the cinema. New York: Continuum, 2002, s. xx. ISBN 978-0-8264-5158-3.
  6. ↑ a b c d Gwendolyn Audrey Foster: Women film directors: an international bio-critical dictionary. Westport, Conn.: Greenwood Press, 1995, s. 161. ISBN 978-0-313-28972-9.
  7. ↑ a b Gwendolyn Audrey Foster: Women film directors: an international bio-critical dictionary. Westport, Conn.: Greenwood Press, 1995, s. 162. ISBN 978-0-313-28972-9.
  8. ↑ a b Alison McMahan: Alice Guy Blaché: lost visionary of the cinema. New York: Continuum, 2002, s. xxi. ISBN 978-0-8264-5158-3.
  9. ↑ Maja Staniszewska, Alice Guy-Blaché była pierwszą reżyserką w historii. Nakręciła prawie tysiąc filmów. Ilu z nas o niej słyszało?, www.wysokieobcasy.pl, 12 maja 2020 [dostęp 2020-05-15].

Bibliografia

  • Alison McMahan: Alice Guy Blaché: lost visionary of the cinema. New York: Continuum, 2002. ISBN 978-0-8264-5158-3. dostęp on-line

Media użyte na tej stronie

Alice Guy.jpg
Alice Guy-Blaché portrait picture
The Pit and the Pendulum 1.jpg
Lobby card for the silent film The Pit and the Pendulum directed by Alice Guy-Blaché.