Alicja Habsburg

Alicja Elżbieta Habsburg, z domu Ankarcrona, primo voto Badeni (ur. 18 grudnia 1889 w Hölö^[1], zm. 26 listopada 1985 w Sztokholmie^[1]) – szwedzka arystokratka, uczestniczka polskiej konspiracji w czasie II wojny światowej^[2].

Życiorys

Ślub Alicji Ankarcrona i Ludwika Badeniego

Pałac Habsburgów w Żywcu

Alicja Elżbieta Ankarcrona pochodziła ze starej rodziny szwedzkiej spokrewnionej z rodem królewskim^[3]. Była wnuczką Wiktora (wielki łowczy) oraz córką Oskara (adiutant króla Oskara II) i Elżbiety z domu Carleson^[3]. Pierwszego męża hrabiego Ludwika Badeniego poznała w 1911 w Sztokholmie, gdzie był posłem C. K. monarchii. Pobrali się 21 listopada tego samego roku w rzymskokatolickim kościele św. Eugenii w Sztokholmie, a ślubu udzielił im bp Albert Bitter^[3].

Tuż po ślubie oboje opuścili Szwecję^[3]. Początkowo przeprowadzili się do Buska w dzisiejszej Ukrainie, gdzie była siedziba rodu jej męża^[4]. Następnie Alicja przeniosła się do Brukseli, gdzie jej mąż sprawował funkcję dyplomatyczną^[4]. W 1912 urodził się tam jej syn Kazimierz szerzej znany jako dominikanin Joachim Badeni. Wkrótce po urodzeniu syna jej mąż zaczął cierpieć na chorobę umysłową, która zakończyła się umieszczeniem go w sanatorium psychiatrycznym^[5]. Ludwik Badeni zmarł w 1916. Wcześniej Alicja przeprowadziła się do Wiednia^[6]. Jesienią 1915 poznała Karola Olbrachta Habsburga; prędko zawiązuje się między nimi romans^[7]. Z początkiem 1920 udała się po raz pierwszy do Żywca, gdzie przyjęła oficjalne zaręczyny Karola^[8]. W listopadzie 1920^[1] wyszła za niego za mąż. W Żywcu, gdzie zamieszkali, urodziło im się czworo dzieci: Karol Stefan (ur. 1921), Maria Krystyna (ur. 1923), Renata Maria (ur. 1931) i Olbracht Maksymilian, który zmarł w wieku dwóch lat.

We wrześniu 1939 żywiecka siedziba Habsburgów została zajęta przez Gestapo^[9]. Karol Olbracht został aresztowany i uwięziony. Zarówno on jak i Alicja nie zgodzili się na podpisanie Volksklisty, która umożliwiłaby utrzymanie choćby częściowej kontroli nad majątkiem rodzinnym. Alicji początkowo pozostawiono do dyspozycji dwa pomieszczenia pałacu, a następnie, w lecie 1940, wraz z córkami zostały przetransportowane do Wisły^[10]. Jeszcze w Żywcu rozpoczęła współpracę z ZWZ, gdzie po zaprzysiężeniu otrzymała pseudonim „Alicja” i zajmowała się nasłuchem radiowym oraz przenoszeniem korespondencji. Opracowywała również materiały do biuletynów, a jej znajomość kilku języków obcych wykorzystywano do tłumaczenia komunikatów radiowych^[10]. Za te działania otrzymała w 1946 Krzyż Walecznych^[11]. Uruchomiwszy sieć przedwojennych koneksji, zdołała doprowadzić do zwolnienia skatowanego przez Niemców męża i jego przyjazdu do Wisły^[10].

W 1942 została wraz z rodziną przewieziona do Straussberg koło Weimaru na roboty przymusowe^[1]. W kwietniu 1945, po wyzwoleniu przez aliantów, znalazła się czasowo w obozie dla dipisów. Po wydostaniu się zeń wyjechała początkowo do Polski, a następnie do Szwecji^[1].

Po wojnie wraz ze schorowanym mężem próbowała odzyskać chociaż część majątku żywieckiego. Kiedy to się nie udało, w 1951 na stałe wyjechali wraz z dziećmi do Szwecji^[1], gdzie Karol zmarł w 1951. W 1963 na wniosek gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego odebrała Honorową Odznakę za działalność w AK. (nr 3056)^[12]. W latach 60. zajmowała się pisaniem pamiętników, poświęconych głównie wspomnieniom z czasów przedwojennych^[12]. W 1973 wydała w Sztokholmie swoje wspomnienia zatytułowanie Księżna-partyzant^[1].

Córka Renata wyszła za mąż w 1957 za hiszpańskiego dyplomatę Eduarda de Zulueta y Dato (1924 - 2020)^[13] i zamieszkała w Hiszpanii. Córka Maria Krystyna odzyskała polskie obywatelstwo w 1993 i zamieszkała w domu rodzinnym w Żywcu. Alicja Habsburg spędziła ostatnie dni życia w domu opieki w Sztokholmie, gdzie zmarła i została pochowana w 1985.

Upamiętnienie

W 2012 odsłonięto ławeczkę Alicji Habsburg w Żywcu.

Przypisy

Bibliografia

• JanJ. Blitz JanJ. i inni, Słownik biograficzny Żywiecczyzny. Tom I, Żywiec: Spółdzielnia wydawnicza Gazeta Żywiecka, 1995, s. 73, ISBN 83-902605-1-4 .
• WaldemarW. Łazuga WaldemarW., W kręgu mitu habsburskiego. Alicja Ankarcrona – Badeni – Habsburg – Altenburg (1889–1985), „Galicja. Studia i materiały” (6), 2020, s. 375-402, ISSN 2450-5854 .