Alicja Napiórkowska

Alicja Napiórkowska
Imię i nazwisko urodzenia

Wiktoria Alicja Wysznacka

Data i miejsce urodzenia

24 grudnia 1894
Łódź

Data i miejsce śmierci

30 stycznia 1982
Łódź

Miejsce spoczynku

Stary Cmentarz w Łodzi

Zawód, zajęcie

nauczycielka

Miejsce zamieszkania

Łódź

Tytuł naukowy

radna Rady Miejskiej w Łodzi

Edukacja

Gimnazjum Zofii Pętkowskiej i Wiktorii Macińskiej w Łodzi

Rodzice

Władysław Wysznacki, Antonina z Bajerów

Małżeństwo

Aleksander Napiórkowski (1890–1920)

Dzieci

Aleksandra Przełęcka – prof. dr biologii

Krewni i powinowaci

Janusz Wysznacki (brat)
Konstanty Wysznacki (brat)
Henryk Wysznacki (brat)
Wanda Wysznacka-Aleksandrow, prof. med. (bratanica)
Zbigniew Wysznacki, architekt (siostrzeniec)
Marian Przełęcki (zięć)

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal 10-lecia Polski Ludowej
Złota Odznaka ZNP

Alicja Napiórkowska, właśc. Wiktoria[a] Alicja Napiórkowska z Wysznackich (ur. 24 grudnia 1894 w Łodzi[1], zm. 30 stycznia 1982 tamże) – polska nauczycielka, radna Rady Miejskiej w Łodzi, organizatorka kompletów tajnego nauczania podczas okupacji hitlerowskiej, działaczka oświatowa i społeczna.

Życiorys

Była córką Władysława Wysznackiego (1850–1907), urzędnika miejskiego, i Antoniny Wysznackiej z Bajerów (1857–1916), właścicielki pensji dla dziewcząt. Uczyła się w łódzkim Gimnazjum Zofii Pętkowskiej i Wiktorii Macińskiej, które ukończyła w 1911. Następny rok spędziła u rodziny na Kaukazie w Mineralnych Wodach.

14 lutego 1920 zawarła związek małżeński (świadkami byli Stefan Kopciński i Leon Starkiewicz)[2] z Aleksandrem Napiórkowskim (1890–1920), działaczem PPS, posłem na Sejm Ustawodawczy, uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej w 1920. Z tego małżeństwa urodziła się córka – Aleksandra Przełęcka (1920–2005), profesor biochemii PAN – żona prof. Mariana Przełęckiego.

Została pochowana na Starym Cmentarzu w Łodzi, w grobie męża Aleksandra Napiórkowskiego. Niektóre pamiątki i zapiski Alicji Napiórkowskiej przechowywane są w Muzeum Oświaty w Łodzi.

Działalność pedagogiczna

Pracę pedagogiczną rozpoczęła w Łodzi w 1916, w okresie międzywojennym kierowała Szkołą Podstawową nr 85 w Łodzi, przy ul. Suwalskiej 16. Przez wiele lat prowadziła bibliotekę PPS im. Aleksandra Napiórkowskiego w łódzkiej dzielnicy Górna. W latach 1923–1927 była radną Rady Miejskiej w Łodzi (m.in. wraz ze Stefanem Kopcińskim); wchodziła w skład Delegacji Wydziału Oświaty i Kultury.

W okresie okupacji hitlerowskiej prowadziła przez 5 lat tajne nauczanie dzieci i młodzieży w zakresie szkoły podstawowej i średniej, a także osób dorosłych. Zajmowała się kolportażem informacji i podziemnych gazetek. Po wojnie Komisja Weryfikacyjna uznała lata okupacji hitlerowskiej za okres przymusowej bezczynności nauczyciela i dopiero w 1947 zaliczyła jako czas pracy pedagogicznej w podwójnym wymiarze.

Po II wojnie światowej kierowała Miejską Szkołą Powszechną dla Dorosłych nr 5 i Szkołą Podstawową nr 132 w Łodzi, przy ul. Wierzbowej 37/39. W 1950 po upaństwowieniu szkół miejskich władze oświatowe usunęły Napiórkowską ze stanowiska kierownika szkoły. Prawdziwą przyczyną była odmowa ze strony Napiórkowskiej usunięcia inskrypcji z grobu jej męża – Aleksandra Napiórkowskiego, która brzmiała: broniąc Ojczyzny przed najazdem bolszewickim poległ zaszczytnie w szarży ułańskiej pod Ciechanowem 18 VIII 1920 r. Napiórkowska prowadziła działalność w Związku Nauczycielstwa Polskiego: zorganizowała i kierowała pierwszą w Polsce Sekcją Bibliotekarską ZNP, wchodziła w skład Zarządu Głównego Sekcji. Wypowiadała się w sprawie upamiętnienia tajnego nauczania podczas okupacji hitlerowskiej.

Rodzina

Napiórkowska miała liczne rodzeństwo, jej braćmi byli m.in.:

Ordery i odznaczenia

Uwagi

  1. Wiktoria Napiórkowska używała wyłącznie drugiego imienia – Alicja.

Przypisy

  1. Akt urodzenia nr 1227/1895 Geneteka – https://metryki.genealodzy.pl/metryka.php?ar=3&zs=1563d&sy=1895&kt=2&plik=1227-1230.jpg#zoom=1&x=684&y=637.
  2. Akt ślubu 1920 nr 62 – https://metryki.genealodzy.pl/metryka.php?ar=3&zs=2474d&sy=1920b&kt=1&plik=062-063.jpg#zoom=1&x=281&y=1917.
  3. Wysznacki Herman Janusz, ps. „Brzeski, Krzeptowski”, Żołnierze Niepodległości, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.
  4. Katalog Biblioteki Narodowej.
  5. Wysznacki, Konstanty, worldcat.org.
  6. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 470 „za zasługi na polu pracy pedagogicznej, oświatowej i społecznej”.
  7. M.P. z 1955 r. nr 79, poz. 951 – Uchwała Rady Państwa z dnia 12 stycznia 1955 r. nr 0/104 – na wniosek Ministra Oświaty.

Bibliografia

  • A. Kowalski, Pamiętnik nauczyciela. Łódź 1969.
  • Z. Piąstka, W cieniu alei cmentarnych. Łódź 1990, s. 69.
  • W szkołach, których nie było: tajne nauczanie we wspomnieniach nauczycieli Łodzi i województwa łódzkiego 1939–1945. Łódź, 1999.
  • Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2003 nr 3/4, s. 111–115 (autor biogramu: M. Wasiak).
  • Słownik pracowników książki polskiej, suplement III. Warszawa 2010, s. 203 (autor biogramu: M. Wasiak).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Złota Odznaka ZNP.jpg
Autor:

Kolekcja należy do muzeum: Muzeum użytkownika pieczarek

[na:] myvimu.com, Licencja: CC BY-SA 2.0
Złota Odznaka ZNP