Alioth
| ε Ursae Majoris | |||||||||||||||||||
 Położenie w gwiazdozbiorze | |||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | Wielka Niedźwiedzica | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja | 12h 54m 01,750s[1] | ||||||||||||||||||
| Deklinacja | +55° 57′ 35,36″[1] | ||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | 0,03951 ± 0,00020[1]″ | ||||||||||||||||||
| Odległość | 82,55 ± 0,42 ly 25,31 ± 0,13 pc | ||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | 1,77[1]m | ||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | 111,91 ± 0,23[1] mas/rok | ||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) | −8,24 ± 0,19[1] mas/rok | ||||||||||||||||||
| Prędkość radialna | −12,70 ± 0,20[1] km/s | ||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||
| Typ widmowy | A1III-IVp kB9[1] | ||||||||||||||||||
| Masa | ~3[2] M☉ | ||||||||||||||||||
| Promień | 4[2] R☉ | ||||||||||||||||||
| Metaliczność [Fe/H] | 0[3] | ||||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | −0,26[3]m | ||||||||||||||||||
| Jasność | 108[2] L☉ | ||||||||||||||||||
| Okres obrotu | 5,1[2] d | ||||||||||||||||||
| Temperatura | 9400[2] K | ||||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||
| Krąży wokół | Centrum Galaktyki | ||||||||||||||||||
| Półoś wielka | 9020[3] pc | ||||||||||||||||||
| Mimośród | 0,2171[3] | ||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Alioth (Epsilon Ursae Majoris, ε UMa) – najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy, część asteryzmu Wielkiego Wozu. Jest oddalona o 83 lata świetlne od Słońca.
Nazwa
Tradycyjna nazwa gwiazdy, Alioth, pochodzi od zniekształconego arabskiego słowa الجون al ǧaūn, oznaczającego „czarny koń”[2][4][5] lub „byk”[4]. To samo pochodzenie ma nazwa gwiazdy Alkor[2][4]. W znanej dziś formie nazwa Alioth pojawiła się w średniowiecznych tablicach alfonsyńskich. Nazwie tej przypisywano też inny źródłosłów, m.in. wywodząc ją od arabskiego الية alyat, oznaczającego „tłusty ogon [wschodniej owcy]”[5]. Chińczycy znali tę gwiazdę pod nazwą chiń. 玉衡; pinyin Yùhéng; dosł. „jadeitowa tuba do patrzenia” (przodek lunety)[4]. Dla Hindusów nosiła nazwę Angiras, imię jednego z siedmiu wielkich mędrców[5]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 formalnie zatwierdziła użycie nazwy Alioth dla określenia tej gwiazdy[6].
Charakterystyka
Alioth to biała gwiazda należąca do typu widmowego A. Ma temperaturę 9400 K i jasność 108 razy większą niż jasność Słońca. Masa tej gwiazdy jest około trzy razy większa niż masa Słońca, a jej promień czterokrotnie większy niż promień Słońca. Prawdopodobnie zbliża się do końca okresu syntezy wodoru w hel w jądrze[2].
Jest gwiazdą zmienną typu Alfa² Canum Venaticorum o okresie zmienności 5,1 dnia, związanym z obrotem gwiazdy i jej pola magnetycznego[2]. Obserwowana wielkość gwiazdowa zmienia się od 1,76 do 1,79m[7]. Pole to jest słabe jak na gwiazdę tego typu, 15 razy słabsze niż u gwiazdy Cor Caroli, ale też sto razy silniejsze niż ziemskie pole magnetyczne. Jest wystarczająco silne, aby gwiazda miała osobliwe widmo, związane z koncentracją pierwiastków chemicznych w niektórych obszarach powierzchni. Przykładowo tlen i chrom mają znacznie podwyższoną zawartość w pobliżu równika magnetycznego, który jest odchylony od równika gwiazdy[2].
Zobacz też
- Lista gwiazd w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy
- Lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Alioth w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e f g h i j Jim Kaler: Alioth (ang.). STARS. [dostęp 2017-12-29].
- ↑ a b c d Anderson E., Francis C.: HIP 62956 (ang.). W: Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2017-12-29].
- ↑ a b c d Ursa Major, the great bear. W: Ian Ridpath: Star Tales. James Clarke & Co., 1988. ISBN 978-0-7188-2695-6.
- ↑ a b c Ursa Major, the Greater Bear. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 439. ISBN 0-486-21079-0. (ang.)
- ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2017-12-29].
- ↑ Alioth (ang.). Alcyone ephemeris. [dostęp 2017-12-29].
Linki zewnętrzne
- Alioth, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-12-29].
Media użyte na tej stronie
Autor: Szczureq, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy. Mapa została stworzona przy pomocy programu PP3 autorstwa Torstena Brongera. Wersję wektorową stworzył Szczureq według wzoru z wersji rastrowej, której autorem jest BlueShade.