Alki

Alki
Alcidae[1]
Leach, 1820
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – alka zwyczajna (Alca torda)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Podkrólestwo

Bilateria

(bez rangi)wtórouste
Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Infratyp

żuchwowce

Nadgromada

czworonogi

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

siewkowe

Podrząd

mewowce

Parvordo

Larida

Nadrodzina

Alcoidea

Rodzina

alki

Typ nomenklatoryczny

Alca Linnaeus, 1758

Podrodziny
  • Aethiinae
  • Alcinae

Alki[2] (Alcidae) – rodzina ptaków z rzędu siewkowych (Charadriiformes). Obejmuje 24 gatunki obecnie żyjące oraz jeden wymarły[2]. Obejmuje gatunki morskie zamieszkujące skaliste wybrzeża w strefie klimatów chłodnych[3][4] (chociaż niektóre gatunki zapuszczają się nawet do Zatoki Kalifornijskiej)[3].

Systematyka

Do rodziny należą dwie podrodziny[2]:

  • Aethiinae Anonymous, 1908nurniczki
  • Alcinae Leach, 1820alki

Charakterystyka

Ptaki te dorastają do 15–40 cm długości ciała, choć wymarła alka olbrzymia (Pinguinus impennis) osiągała nawet 75 cm. Mają krępy tułów, sporą głowę z mocno zbudowanym dziobem, a także krótkie skrzydła i nogi zakończone błoną pławną. Ich upierzenie jest czarno-białe[3].

Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami:

  • nogi o trzech palcach spiętych błoną pławną, tylny palec uwsteczniony
  • brak wyraźnego dymorfizmu płciowego, pojawia się dymorfizm wiekowy i sezonowy
  • bardzo dobrze pływają i nurkują; wiosłują zarówno nogami, jak i skrzydłami (podobnie jak pingwiny). Długie nurkowanie zapewnia ciężki szkielet z mniejszą liczbą komór powietrznych. Przed podwyższonym ciśnieniem wody zabezpiecza wydłużony, szeroki mostek i klatka piersiowa
  • latają raczej słabo, chodzą zwykle niezgrabnie (alka olbrzymia była nielotem[3]) i mają krótkie sterówki oraz skrzydła, które służą pod wodą jak napęd, a nie do sterowania. Wiosłują nimi 15–20 ruchów na minutę[5]
  • dobrze rozwinięty gruczoł kuprowy, którego wydzieliną namaszczają pióra
  • pierzą się 2 razy rocznie, przez co mają upierzenie zimowe i godowe. Pozbywają się wtedy wszystkich lotek naraz i jako nieloty pływają na wodzie
  • gruczoł nosowy wydziela sól ze względu na duże zasolenie, w jakim przebywają
  • gniazdo zazwyczaj wprost na skałach, w norze lub zagłębieniu. Przebywają wtedy w licznych koloniach, które mogą sięgać milionów osobników, pokrywając zbocza i nabrzeżne skały
  • zazwyczaj 1–2 jaja w lęgu
  • pisklęta pokryte gęstym puchem, półgniazdowniki. Rosną szybko, potrafią wskakiwać do morza prosto ze skał. Inaczej jest z pisklętami karmionymi w norach, które przebywają tam, nim nauczą się latać
  • żywią się przede wszystkim rybami i bezkręgowcami morskimi

Zobacz też

  • kiviak – grenlandzka potrawa z surowego mięsa alki

Przypisy

  1. Alcidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. a b c P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Alcidae Leach, 1820 – alki – Auks (Wersja: 2022-09-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-23].
  3. a b c d Encyklopedia Audiowizualna Britannica. Zoologia I: A–O. Poznań: Axel Springer Polska, 2006, s. 10. ISBN 978-83-60563-05-2.
  4. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Noddies, gulls, terns, auks. IOC World Bird List: Version 10.1. [dostęp 2020-05-11]. (ang.).
  5. Karel Stastny, „Ptaki wodne”, Wydawnictwo Delta, Warszawa 1993.

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references