Allogamus starmachi

Allogamus starmachi[1]
Szczęsny, 1967
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

tchawkowce

Gromada

owady

Rząd

chruściki

Rodzina

bagiennikowate

Rodzaj

Allogamus

Gatunek

Allogamus starmachi

Allogamus starmachi – gatunek owada wodnego z rzędu chruścików (Trichoptera), z rodziny Limnephilidae, jeden z nielicznych endemicznych gatunków owadów Polski. Uznany jest za gatunek zagrożony (kategoria VU). Występuje w Tatrach, larwy żyją w okresowo płynących potokach na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego.

Gatunek występuje tylko w Tatrach na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Nie stwierdzono występowania w Tatrach Niżnych (Słowacja). Gatunek opisany w 1967 roku przez polskiego trichopterologa Bronisława Szczęsnego. Nazwa gatunkowa upamiętnia polskiego hydrobiologa Karola Starmacha[2].

Allogamus starmachi uważany jest za relikt polodowcowy. W okresie zlodowacenia zasięg gatunku prawdopodobnie był szerszy. Występuje w Pyszniańskim Potoku (1200 m n.p.m., eudominant), Potoku Kościeliskim (1100 m n.p.m., recedent), Dolinie Gąsienicowej (1680 m n.p.m.) i Dolinie Pańszczycy (1600 m n.p.m.)[3][4].

Larwy zasiedlają okresowo płynące potoki wysokogórskie powyżej 1100 m n.p.m. Zdolność do życia w okresowo wysychających i zimą zamarzających ciekach wysokogórskich, o stosunkowo niskiej temperaturze wody, można uznać, że przystosowane do warunków okresu zlodowaceń. Być może zasiedla także najpłytszy litoral niektórych stawów tatrzańskich. Larwy odżywiają się bakteriami i glonami, głównie sinicami[5].

Larwy rozwijają się w okresie wiosny[6], poczwarki pojawiają się w okresie lata, imagines zaś jesienią. Larwy budują rurkowate, lekko zagięte, przenośne domki z fragmentów mineralnych zespojonych jedwabną przędzą. Można je zaliczyć do funkcjonalnej grupy troficznej zdrapywaczy. Oddychają tlenem rozpuszczonym w wodzie. W drugiej połowie września i w październiku samice składają jaja, umieszczając je pod kamieniami na dnie potoku. Jaja przechodzą diapauzę zimową w temperaturze poniżej zera. Larwy wykluwają się w czasie pierwszych wiosennych roztopów.

Stan populacji w obserwowanych siedliskach prawdopodobnie ulega zmianom, na skutek wzrostu skażenia środowiska oraz zbyt intensywnego ruchu turystycznego. Gatunek jest umieszczony na czerwonej liście zwierząt w kategorii gatunków zagrożonych (VU). Cała populacja znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego, co gwarantuje dobrą ochronę tego gatunku[7].

Przypisy

  1. ↑ Allogamus starmachi, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ Szczęsny B., 1967. Notes sur quelques especes d'Allogamus (Trichoptera), Limnephilidae) dans les Tatra. Bull. Acad. Pol. Sci, ser. Sci. biol., 15: 479-482.
  3. ↑ Szczęsny B., 1986. Caddisflies (Trichoptera) of running waters in the Polish North Carpathians. Acta zool. Cracov., 29: 501-586.
  4. ↑ Szczęsny B., 1989. The Tatra Mountains. 6th Int. Symp. on Trichoptera. Łódź-Zakopane, 1-7 ss.
  5. ↑ Szczęsny B., 1992 b. Allogamus starmachi (Sczęsny 1967). [w:] Z. Głowaciński (red.): Polska czerwona księga zwierząt. PWRiL, Warszawa, 283-284 ss.
  6. ↑ Szczęsny B., 1967. Notes sur quelques especes d’Allogamus (Trichoptera), Limnephilidae) dans les Tatra. Bull. Acad. Pol. Sci, ser. Sci. biol., 15: 479-482.
  7. ↑ Czachorowski S., 2004. Allogamus starmachi (Szczęsny, 1967). W: Z. Głowaciński (red.) Czerwona Księga Zwierząt, tom II (bezkręgowce), str.: 227-228

Bibliografia