Alojzy Bunsch

Alojzy Bunsch

Alojzy Bunsch, Wiedeń, lata 80. XIX wieku
Data i miejsce urodzenia	19 marca 1859 Szászváros
Data i miejsce śmierci	23 maja 1916 Kraków
Narodowość	Polska
Dziedzina sztuki	rzeźbiarz

Grób Alojzego Bunscha na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Alojzy Bunsch (ur. 19 marca 1859 w Orăștie (węg. Szászváros) w Siedmiogrodzie, zm. 23 maja 1916 w Krakowie) – polski rzeźbiarz i pedagog. Autor rzeźb o tematyce religijnej i portretowej. W swojej twórczości reprezentował historyzm, a w okresie późniejszym nawiązywał do secesji. Ojciec malarza Adama Bunscha i pisarza Karola Bunscha.

Życiorys

Naukę rzeźby rozpoczął pod kierunkiem Celestyna Hoszowskiego^[1] w C. K. Wyższej Szkole Realnej we Lwowie^[2]. Studia artystyczne ukończył w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu (1880-1883)^[3] na wydziale rzeźby u Kaspara von Zumbuscha, autora wielu pomników wiedeńskich oraz u Edmunda Hellmera, jednego z głównych przedstawicieli wiedeńskiej secesji. W latach 1885-1887 pracował w zakładzie rzeźbiarsko-kamieniarskim E. Hausera w Wiedniu^[4].

Był nauczycielem rysunku i rzeźby początkowo w Libercu (austr. Reichenberg), następnie w Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem w latach 1888-1892^[5]. W roku 1892 został nauczycielem, a potem profesorem Państwowej Szkoły Przemysłowej w Krakowie, gdzie pracował aż do roku 1916^[6]. Zakres jego wykładów obejmował modelowanie, rzeźbę dekoracyjną, anatomię i rysunek figur. Uczył również rysunku zawodowego na kursie wieczornym^[7].

W latach 1894-1897 odbył podróże studyjne do Belgii i Holandii, dokształcał się także w pracowniach w Wiedniu, Berlinie, Monachium, Florencji i Rzymie, po czym otrzymał tytuł c.k. profesora. W roku 1901 wyjechał do Salzburga na specjalne studia zawodowe w dziedzinie szkolnictwa artystycznego^[8].

Po ślubie w roku 1896 z Marią Aleksandrą Sadłowską, siostrą lwowskiego architekta Władysława Sadłowskiego^[9], z którym kilkakrotnie współpracował przygotowując dekoracje rzeźbiarskie projektów architektonicznych, zamieszkał na stałe w Krakowie. Regularnie wystawiał prace w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie i we Lwowie^[2], wziął także udział w Pierwszej Wystawie Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej w Krakowie w roku 1911^[10]. Wykonał ponadto medaliony i płaskorzeźby portretowe oraz popiersia ważnych krakowskich postaci, m.in. Adama Chmiela, Władysława Łuszczkiewicza^[11] czy prof. Edwarda Medweckiego, a także wizerunki osób prywatnych, stosując często oprócz odlewów z brązu technikę gipsu polichromowanego^[2]. Uznanie przyniosły mu szczególnie dwie realizacje: wystrój rzeźbiarski secesyjnego wnętrza kaplicy grobowej rodziny Hulimków w Mycowie^[12] oraz odwołujący się do wzorów antycznych marmurowy fryz Wjazd Chrystusa do Jerozolimy w kaplicy katedry we Lwowie^[13].

Był również członkiem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.

Zmarł w roku 1916. Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie^[14].

Zachowane dzieła rzeźbiarskie

• portret prof. Edwarda Medweckiego (gips polichromowany), popiersie, ok. 1897, zb. prywatne
• medalion portretowy (brąz) Władysława Łuszczkiewicza na tablicy pamiątkowej na południowej ścianie Kościoła Mariackiego w Krakowie, 1902
• medalion portretowy Władysława Łuszczkiewicza (gips), płaskorzeźba, 1902, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
• medalion, portret mężczyzny (gips), płaskorzeźba, ok. 1902, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
• tablica z płaskorzeźbą portretową na grobowcu Adama Chmiela (brąz) oraz plakietka portretowa Matki (brąz) na grobowcu na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie
• płaskorzeźba Zdjęcie z Krzyża (gips), kaplica grobowa w Mycowie, 1904 – obecnie w kościele w Tarnawie Dolnej (koło Wadowic)
• fryz Wjazd Chrystusa do Jerozolimy (gips patynowany na brąz), 1904, Kościół św. Franciszka z Asyżu w Krakowie, (obiekt prezentowany na Pierwszej Wystawie Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej im. P. Skargi w Krakowie w roku 1911)^[10]
• fryz Wjazd Chrystusa do Jerozolimy (marmur kararyjski) w kaplicy Jezusa Miłosiernego w Katedrze Łacińskiej we Lwowie, 1904
• portret syna (Karol Bunsch), popiersie (gips polichromowany), ok. 1906, zb. prywatne
• główka dziewczynki, studium portretowe (gips polichromowany), ok. 1907, zb. prywatne
• medalion portretowy posła Józefa Głębockiego (brąz), Poznań, ok. 1909
• rzeźba Psyche (marmur), 1914, Muzeum Narodowe w Krakowie
• oraz drobne rzeźby i płaskorzeźby portretowe w zbiorach prywatnych

Galeria

• 

  Alojzy Bunsch – Zdjęcie z Krzyża, 1904, Myców, ob. Tarnawa Dolna

• 

  Alojzy Bunsch – Zdjęcie z Krzyża, 1904, centralna część kompozycji

• 

  Alojzy Bunsch – Zdjęcie z Krzyża, 1904, postać Matki Boskiej

• 

  Alojzy Bunsch – Wjazd Chrystusa do Jerozolimy, 1904, Kościół Franciszkanów w Krakowie

• 

  Alojzy Bunsch – Wjazd Chrystusa do Jerozolimy, 1904, Katedra we Lwowie

• 

  Alojzy Bunsch – Wjazd Chrystusa..., 1904, Katedra we Lwowie, fragment

• 

  Alojzy Bunsch – portret prof. E. Medweckiego, ok. 1897, zb. prywatne

• 

  Alojzy Bunsch – medalion portretowy (W. Łuszczkiewicz), 1902, Kościół Mariacki w Krakowie

• 

  Alojzy Bunsch – portret A. Chmiela, ok. 1900

• 

  Alojzy Bunsch – główka dziewczynki, ok. 1907, zb. prywatne

• 

  Alojzy Bunsch – portret syna (Karol Bunsch), ok. 1906, zb. prywatne

• 

  Alojzy Bunsch – rzeźba Psyche, 1914, Muzeum Narodowe w Krakowie

• 

  Alojzy Bunsch – płaskorzeźba Dalia (zaginiona), 1902^[15]

Przypisy

Bibliografia

• Katalog wystawy dzieł sztuki, TPSP, Kraków 1902.
• K. Bąkowski, Dawne cechy krakowskie, Kraków 1903, s. 134-135.
• „Architekt”, Rok VI (1905), Zeszyt 10, s. 149-150, Myców (ilustracja), tabl. 51, Lwów (ilustracja).
• Katalog Pierwszej Wystawy Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej im. P. Skargi w Krakowie, TPSP, Kraków 1911.
• Sprawozdania c. k. Państwowej Szkoły Przemysłowej w Krakowie za lata 1892-1917.
• Józefa Czecha Kalendarz Krakowski na rok 1917, s. 90.
• J. Langman, O polskiej sztuce religijnej, Związek Artystów Śląskich, Katowice 1932, s. 159, 178.
• Słownik Artystów Polskich, opr. Instytut Sztuki PAN, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wrocław 1971, tom 1, s. 278, 279.
•  H. Kenarowa, Od zakopiańskiej Szkoły Przemysłu Drzewnego do Szkoły Kenara, WL, Kraków 1978, s. 86, 96, 99.
• Encyklopedia Krakowa, red. A. H. Stachowski, PWN, Warszawa-Kraków 2000. ISBN 83-01-13325-2
• R. Mucha, Kaplica grobowa rodziny Hulimków w Mycowie, „Spotkania z Zabytkami”, 2004, nr 2, s. 42.
• J. Biriulow, Rzeźba lwowska od połowy XVIII wieku do 1939 roku, wyd. Neriton, Warszawa 2007, s. 133. ISBN 978-83-75430-09-7
• K. Chrudzimska-Uhera, Secesja w Zakopanem?, „Pamiętnik Sztuk Pięknych” T. 10 (2015), s. 341-346. ISSN 1730-0215
• M. Stopyra, Inspiracje młodopolskich rzeźbiarzy w kontekście wystawy „Polska rzeźba fin de siècle’u”, „Pamiętnik Sztuk Pięknych” T. 10 (2015), s. 347-351. ISSN 1730-0215
• Sygnowano: Bunsch - malarstwo, grafika, rzeźba, teatr, literatura, (katalog), Szczecin 2016, s. 10-12.
• J. Bończa-Szabłowski, Wielka planeta Bunsch, „Rzeczpospolita”, 22.04.2016.
• P. Krupa, Alojzy Bunsch. Rzeźbiarz wiedeński, lwowski i krakowski, „Wiadomości ASP”, 2018, nr 81, s. 62-65. ISSN 1505-0661

Linki zewnętrzne

• Zdjęcie z Krzyża - płaskorzeźba z kaplicy w Mycowie
• Myców - kaplica cmentarna Hulimków