Alojzy Kaczmarczyk

Alojzy Kaczmarczyk

w mundurze Legionów
podpułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	31 maja 1896 Paczółtowice, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	13 listopada 1947 Kraków, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1914–1947
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Armia Krajowa Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	5 Pułk Piechoty Legionów 85 Pułk Strzelców Wileńskich
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa, działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Odznaczenia

Alojzy Kaczmarczyk (ur. 31 maja 1896 w Paczółtowicach, zm. 13 listopada 1947 w Krakowie) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Józefa i Balbiny z domu Banasiewicz^[1][2]. Ojciec prowadził małe gospodarstwo rolne, matka była akuszerką^[3]. Miał sześciu braci. Ukończył szkołę powszechną w Paczółtowicach, następnie gimnazjum w Krakowie. W latach szkolnych działał w „Zniczu”, a później w Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie” i Drużynach Strzeleckich. W 1912 roku rozpoczął studia w Akademii Handlowej. Od 1913 roku był członkiem Związku Strzeleckiego. Był żołnierzem IV batalionu I Brygady. Od listopada 1914 r. do marca 1915 r. przebywał w szpitalu. Po powrocie ze szpitala przydzielono go do 4 kompanii 5 pułku piechoty. W roku 1915 ponownie trafił do szpitala. W lipcu 1916 przeniesiono go do służby w Państwowym Urzędzie Zaciągu w Szczuczynie. 15 czerwca 1917 powrócił do wojska, został przydzielony do 2 kompanii 5 pp. W czasie kryzysu przysięgowego opuścił koszary. 1 czerwca 1919 w stopniu sierżanta został przyjęty do Szkoły Podchorążych w Warszawie^[2]. W 1919 roku mianowany podporucznikiem i przydzielony do batalionu zapasowego 5 pułku piechoty Legionów. W jego składzie odbył kampanię lat 1919–1920, za którą został kilkukrotnie odznaczony. W lutym 1923 roku został awansowany do stopnia kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów piechoty i na własną prośbę zwolniony do rezerwy. Posiadał przydział mobilizacyjny do 85 pułku piechoty w Nowej Wilejce.

Po ukończeniu Akademii Handlowej w Krakowie^[2], pracę zawodową podjął w Banku Polskim w Wilnie. W 1928 roku został naczelnikiem jednego z wydziałów urzędu wojewódzkiego w Wilnie, potem był starostą białostockim, wołkowyskim i suwalskim, a następnie wicewojewodą stanisławowskim do lutego 1937 i od tego czasu nowogródzkim^[4][5]. W 1937 roku został starostą puławskim. W 1939 roku został przez okupantów niemieckich aresztowany i osadzony na zamku lubelskim. Zwolniony w styczniu 1940 roku, wyjechał do Krakowa, gdzie podjął pracę jako księgowy sklepu.

W 1940 roku rozpoczął działalność konspiracyjną, otrzymując stopień majora. W latach 1940–1943 był szefem administracji zastępczej dla okręgu ZWZ–AK Kraków, co odpowiadało funkcji wojewody. W 1943 roku został awansowany do stopnia podpułkownika i objął stanowisko szefa wydziału wojskowego Okręgu Kraków Armii Krajowej. W lecie 1944 roku przebywał w Warszawie, po upadku powstania jako cywil został wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Gross–Rosen, a następnie KL Mauthausen–Gusen, gdzie był więziony do końca wojny.

Po powrocie do Krakowa został zatrudniony na stanowisku kierownika Wydziału Finansowego „Społem”. Mieszkał w Krakowie przy ul. Dąbrowskiego 3^[2]. W 1945 roku został członkiem WiN. Został kierownikiem Komórki Doradztwa Politycznego Obszaru Południowego WiN, następnie był kierownikiem Doradczego Komitetu Politycznego przy II Zarządzie WiN^[1].

We wrześniu 1946 roku został aresztowany przez UB. Sądzony w trwającym od 11 sierpnia 1947 procesie pokazowym siedemnastu członków II zarządu WiN i działaczy Polskiego Stronnictwa Ludowego razem m.in. z płk Franciszkiem Niepokólczyckim, Stanisławem Mierzwą, majorem Walerianem Tumanowiczem i Józefem Ostafinem^[6]. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie z dnia 10 września 1947 (sygn. akt Sr 978/47) w składzie sędziowskim pod przewodnictwem Romualda Klimowieckiego^[7] został skazany na łączną trzykrotną karę śmierci, utratę praw publicznych, obywatelskich i honorowych na zawsze oraz na przepadek mienia. Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Wyrok wykonano wieczorem 13 listopada 1947 roku na podwórzu więzienia przy ul. Montelupich strzałem w tył głowy (tego samego dnia zostali straceni inni skazani: Józef Ostafin i Walerian Tumanowicz), katem był strażnik więzienny Henryk Michalik, którego w protokołach wykonania kary śmierci ujęto jako "dowódcę plutonu egzekucyjnego"^[8]. Ciała nie wydano rodzinie i pochowano w nieznanym miejscu.

Wyrok skazujący został unieważniony postanowieniem Sądu Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie z dnia 17 stycznia 1992 roku.

Żonaty od 19 stycznia 1922 r. z Olimpią Siemaszko, miał córkę Zofię po mężu Andrzejewską^[2].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 6586
• Krzyż Niepodległości (7 lipca 1931)^[9]
• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[10]
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Odznaka „Za wierną służbę”

Upamiętnienie

Jego postać upamiętniono (odsłoniętą w 2007 roku) tablicą w holu budynku starostwa powiatowego w Puławach.

Przypisy

Bibliografia, linki

• Filip Musiał, Kaczmarczyk Alojzy [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 2, Kraków-Warszawa-Wrocław 2004, Wyd. Instytut Pamięci Narodowej ISBN 83-89078-47-3, s. 193–198.
• Małopolscy Bohaterowie Niepodległości – Alojzy Kaczmarczyk (1896–1947)

Galeria

• 

  Alojzy Kaczmarczyk podczas służby w Legionach

• 

  Legitymacja Virtuti Militari kpt Alojzego Kaczmarczyka

• 

  Alojzy Kaczmarczyk po aresztowaniu przez MBP 1946