Alojzy Oborny

Alojzy Oborny
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

22 października 1933
Bielsko-Biała

Data śmierci

18 sierpnia 2022

Zawód, zajęcie

muzealnik

magister historii sztuki
Specjalność: historia sztuki, muzealnictwo, edukacja muzealna
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

muzealnik
Instytucja

Muzeum Wnętrz Pałacowych w Pszczynie

Stanowisko

asystent

Okres zatrudn.

1955– 31 grudnia 1957

Instytucja

Muzeum Narodowe w Krakowie

Stanowisko

Zastępca Dyrektora ds. naukowych

Okres zatrudn.

1987–1990

Kierownik
Instytucja

Muzeum Regionalne w Raciborzu

Okres spraw.

1 stycznia 1958–1961

Dyrektor
Instytucja

Muzeum Narodowe w Kielcach

Okres spraw.

1961–2002

Poprzednik

Edmund Massalski

Następca

Krzysztof Urbański

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Alojzy Oborny (ur. 22 października 1933 w Bielsku, zm. 18 sierpnia 2022[1]) – historyk sztuki i muzealnik. W 1961–1987 i 1990–2002 dyrektor Muzeum Narodowego w Kielcach.

Życiorys

W 1955 ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie uzyskał tytuł magistra historii sztuki. W 1955–1957 pracował jako asystent w Muzeum Wnętrz Pałacowych w Pszczynie. Następnie został kierownikiem Muzeum Regionalnego w Raciborzu (1958–1961), po czym objął funkcję dyrektora Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach (1961–1987). W 1987 został zastępcą dyrektora ds. naukowych w Muzeum Narodowym w Krakowie, po czym w 1990 powrócił do Kielc na poprzednie stanowisko. W 2002 przeszedł na emeryturę, pozostając aktywnym doradcą branżowym muzealnictwa oraz badaczem i popularyzatorem historii sztuki.

Był wieloletnim członkiem Rady ds. Muzeów przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wielu rad muzealnych, m.in.: Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej (przewodniczący), Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu (przewodniczący w 2007–2014). Obecnie jest członkiem rad muzealnych przy Muzeum Narodowym w Kielcach i Muzeum Historycznym Miasta Kielc.

Jest współzałożycielem Oddziału w Kielcach Stowarzyszenia Historyków Sztuki, któremu przewodniczył przez wiele lat. Obecnie jest jego członkiem honorowym. Był członkiem Polskiego Komitetu Narodowego ICOM, współzałożycielem Rotary Club w Kielcach.

Od 1963 jest redaktorem naczelnym „Rocznika Muzeum Świętokrzyskiego”, ukazującego się od 1976 pod zmienionym tytułem „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”.

W 2001 przyznano mu Nagrodę Miasta Kielc, w 2002 tytuł „Przyjaciel Polskiego Radia”, następnie nagrodę specjalną w plebiscycie Świętokrzyskie Wydarzenie Kulturalne „Pegaz” (2003) za wkład w rozwój Muzeum Narodowego w Kielcach. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[2] (2005).

Działalność

Będąc kierownikiem Muzeum w Raciborzu zaznaczył się jako aktywny organizator kultury, kontynuując działania rewindykacji zaginionych i zagrabionych dzieł sztuki. Jest autorem scenariusza wystawy Galerii Malarstwa Śląskiego, której był głównym kolektorem. Dzięki umiejętnościom organizatorskim, jako dyrektor Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach, doprowadził do renowacji Pałacu Biskupów Krakowskich, gdzie w 1971 ulokował siedzibę instytucji, wyposażoną odtąd w muzeum wnętrz pałacowych. Doprowadził również do uzyskania przez prowadzoną jednostkę statusu muzeum narodowego (od 1975). W 1965 współtworzył Muzeum Stefana Żeromskiego w Kielcach, jako oddział MŚ. Był również inicjatorem pogłębionych prac inwentaryzacyjno-historycznych nad architekturą pałacu i ogrodu w Oblęgorku, w których wyniku zrekonstruowano historyczny wygląd parku dworskiego.

Jako kolektor odznaczył się dzięki organizacji Galerii Malarstwa Polskiego w MKi. Do najcenniejszych eksponatów kolekcji należą m.in. Józefa Pankiewicza Portret dziewczynki w czerwonej sukni, Stanisława Wyspiańskiego Skarby sezamu i Portret Elizy Pareńskiej, Olgi Boznańskiej Martwa natura z budzikiem, Maurycego Gottlieba Taniec Salome i Autoportret, Józefa Szermentowskiego Kępa Puławska i Droga do wsi, Władysława Maleckiego Wnętrze lasu, Wozy w zaprzęgu, Pejzaż, Aleksandra Gierymskiego Katedra w Amalfi, Witolda Wojtkiewicza Portret Maryny Raczyńskiej, Józefa Brandta Wyjazd królowej Marysieńki z Wilanowa, Józefa Grassiego Portret Tadeusza Kościuszki w zbroi, Felicjana Szczęsnego Kowarskiego Paganini, Konrada Krzyżanowskiego Portret pani B., Romana Kramsztyka Vanitas vanitatum oraz Tadeusza Kantora Kobieta pod parasolem.

Zorganizował pierwszą wystawę monograficzną Władysława Maleckiego oraz pierwszą w Polsce Ru van Rossema (1924–2007).

Jako popularyzator sztuki i jej historii był współautorem scenariuszy do filmów edukacyjnych, prezentujących dorobek polskiego malarstwa historycznego Ten kolor jedno ma imię (1973) oraz Józef Szermentowski: poeta polskiego pejzażu. Zorganizował również dziesięć edycji Ogólnopolskiego Muzealnego Przeglądu Filmów.

Publikacje

  • 1958: Ziemia raciborska: informator. Warszawa: SiT (wraz z Antonim Polańskim).
  • 1963: Muzea okręgu kieleckiego: stan obecny – plany i zamierzenia na przyszłość. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 1: s. 9–20.
  • 1965: Kronika muzealna 1964. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 3: s. 453–477.
  • 1967: Kronika muzealna 1965. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 4: s. 425–463.
  • 1968a: Problemy Zespołu Muzealnego w Wiślicy. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 5: s. 31–53.
  • 1968b: Uwagi na marginesie różnorodnych form pracy oświatowej stosowanych w ramach realizacji hasła „Muzea – Uniwersytetami Kultury”. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 5: s. 133–141.
  • 1968c: Nowe nabytki działu sztuki Muzeum Świętokrzyskiego. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 5: s. 241–253.
  • 1968c: Kronika muzealna 1967. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 5: s. 357–394.
  • 1968d: A może... „muzeobusy”? „Kamena” R. 35: nr 22 (403): s. 4–5.
  • 1971a: Zbiory malarstwa polskiego Muzeum Świętokrzyskiego. Warszawa: „Arkady”.
  • 1971b: Nowe obrazy w zbiorach Muzeum Świętokrzyskiego. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 7: s. 273–291.
  • 1971c: Kronika muzealna 1969. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 7: s. 391–434.
  • 1971d: Kronika muzealna 1970. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 7: s. 435–467.
  • 1972: Pałac w Pszczynie: Dzieje budowlane i artystyczne. Pszczyna.
  • 1973: Kronika muzealna 1971. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 8: s. 417–472.
  • 1975: Muzealnictwo kieleckie w latach 1974–1985. „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” T. 9: s. 41–54.
  • 1977a: Pałac w Kielcach. Kraków: KAW.
  • 1977b: Muzealnictwo w polskim filmie oświatowym. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 10: s. 437–452.
  • 1977c: Kronika muzealna 1974. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 10: s. 463–511.
  • 1977d: Zespół pałacowo–ogrodowy w Pszczynie. Pszczyna (wraz z Ignacym Płazakiem).
  • 1980a: Kronika muzealna 1976. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 11: s. 257–308.
  • 1980b: Kronika muzealna 1977. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 11: s. 309–363.
  • 1982: Kronika muzealna 1978. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 12: s. 371–424.
  • 1984: Kronika muzealna 1979–1982. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 13: s. 379–476 (wraz z Elżbietą Postołą i Januszem Kuczyńskim).
  • 1987a: Dział Malarstwa i Rzeźby. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 14/15: 1986/1987: s. 399–420.
  • 1987b: Kronika muzealna 1984. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 14/15: 1986/1987: s. 447–475.
  • 1988a: Dział Malarstwa i Rzeźby. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 16: s. 313–334.
  • 1988b: Kronika muzealna 1985. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 16: s. 377–400.
  • 1988c: Kronika muzealna 1986. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 16: s. 401–426.
  • 1992: Nabytki artystyczne w latach 1985–1986. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” T. 16: s. 315–316.
  • 2003: Kielce – historia, kultura, sztuka. Kielce: „Jedność”.
  • 2009: Władysław Malecki – mistrz pejzażu. [W:] Z dziejów powiatu szydłowieckiego. Red. Przeniosło, Marek. [Kielce] – Szydłowiec: „Panzet”: s. 129–147.

Przypisy

  1. ↑ Zmarł Alojzy Oborny, wieloletni dyrektor Muzeum Narodowego w Kielcach (pol.). [dostęp 2022-08-18].
  2. ↑ Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis. www.mkidn.gov.pl. [dostęp 2020-07-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-18)].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie