Alojzy Wir-Konas

Alojzy Wir-Konas

Wir

pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	13 maja 1894 Maków, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	kwiecień 1940 Charków, USRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	38 Dywizja Piechoty
Stanowiska	dowódca dywizji
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Kpt. Alojzy Wir-Konas w okresie służby w Legionach Polskich

Alojzy Wir-Konas vel Antoni Konas, ps. „Wir” (ur. 13 maja 1894 w Makowie, zm. w kwietniu 1940 w Charkowie) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Syn Antoniego i Wiktorii z Płaszczaków^[1]. Był bratem Edwarda ps. „Mur” (1895–1916), legionisty, pośmiertnie odznaczonego Orderem Virtuti Militari i Krzyżem Niepodległości^[2][3].

29 czerwca 1912 r. ukończył naukę w c. k. Gimnazjum Realnym (IV.) w Krakowie^[4]. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był członkiem Związku Strzeleckiego.

Podczas I wojny światowej w Legionach Polskich jako dowódca kompanii i batalionu w stopniu porucznika. W 1915 r. został mianowany kapitanem. Po kryzysie przysięgowym 23 listopada 1917 r. wcielony do armii Austro-Węgier, przydzielony do batalionu szturmowego 12 Dywizji Piechoty i wysłany na front włoski pod Cordolezzo.

W listopadzie 1918 r. wstąpił do Wojska Polskiego. Od 1919 r. był dowódcą batalionu w 25 pułku piechoty, potem w 26 pułku piechoty. W tym czasie awansował do stopnia majora. Następnie powrócił do 25 pp i jako dowódca batalionu oraz pułku brał udział w ofensywie kijowskiej i w walkach odwrotowych nad Dnieprem.

Od 16 października 1920 r. był dowódcą 25 pp w Piotrkowie. W 1921 r. ukończył w Warszawie kurs wyższych dowódców. W ramach osadnictwa wojskowego otrzymał działkę w osadzie Krasiczyn (gmina Żabczyce)^[5]. 3 maja 1922 r. został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r. i 102. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[6]. Z dniem 1 czerwca 1923 r. został przeniesiony został do 84 pułku piechoty w Pińsku na stanowisko dowódcy pułku^[7]. 16 marca 1927 r. został mianowany pułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 r. i 5. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[8]. W styczniu 1930 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 21 Dywizji Piechoty Górskiej w Bielsku na Śląsku^[9][10]. Od 10 listopada 1932 do 10 sierpnia 1933 r. był słuchaczem VII kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych.

We wrześniu 1939 r. został dowódcą rezerwowej 38 Dywizji Piechoty. W kampanii wrześniowej jego dywizja przewidziana była do Grupy Odwodów Naczelnego Wodza „Tarnów”, jednak szybkie postępy wojsk niemieckich spowodowały, że 38 DP włączono bezpośrednio w skład Armii „Małopolska”. Wraz ze swymi oddziałami Wir-Konas przebijał się pod dowództwem gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego do oblężonego Lwowa. Ranny 17 września 1939 r. w Woli Dobrostańskiej, po agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej. Był więziony w obozie w Starobielsku, rozstrzelany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie w kwietniu 1940 r. Spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu na Piatichatkach w Charkowie.

Grób symboliczny Alojzego Wira-Konasa na cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie (kw. 6 wojsk.)

Jego żoną była Antonina (1896–1991), z którą miał synów Tadeusza (1921–1994), Jacka (1925–2002) i Janka.

Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 r. awansowany został pośmiertnie do stopnia generała brygady^[11]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 r. w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1744 (28 lutego 1921)^[12][13]
• Krzyż Niepodległości (4 lutego 1932)^[14][15]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie^[16]: po raz pierwszy i drugi za służbę w POW w b. zaborze austriackim i b. okupacji austriackiej^[17])
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[18][19]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[1]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[1]

9 maja 1938 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości ponownie rozpatrzył jego wniosek, lecz Krzyża Niepodległości z Mieczami nie przyznał^[15].

Zobacz też

• Awanse generalskie oficerów II Rzeczypospolitej Polskiej z 2007
• Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• Obozy NKWD dla jeńców polskich
• Ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
• Zbrodnia katyńska

Przypisy

Bibliografia

• Sprawozdanie XI. C. K. Dyrekcyi Gimnazyum Realnego (IV.) w Krakowie za rok szkolny 1911/12. Kraków: Nakładem Funduszu Naukowego, 1912.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.