Alpy Graickie

Alpy Graickie
Ilustracja
Widok ponad lodowcem Glacier du Géant
Kontynent

Europa

Państwo

 Włochy
 Francja
 Szwajcaria[a]

Najwyższy szczyt

Mont Blanc
(4810 m n.p.m.)

Jednostka dominująca

Alpy Zachodnie

Mapa pasma górskiego
Położenie na mapie Alp;
granice pasma wg SOIUSA[b]
Położenie na mapie Europy
Mapa konturowa Europy, na dole nieco na lewo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Alpy Graickie”
45°30′00,0000″N 7°10′00,0000″E/45,500000 7,166667
Mont Blanc
(c) Martin Janner, CC BY-SA 3.0
Aiguille du Midi
Mont Maudit
Dente del Gigante
Mont Dolent
Grandes Jorasses
Grivola
Aiguille du Dru

Alpy Graickie[1] (wł. Alpi Graie[1], fr. Alpes grées, Alpes graies[1]) – część Alp Zachodnich na granicy Francji (region Owernia-Rodan-Alpy) i Włoch (Dolina Aosty i Piemont). Zachodnia część Alp Graickich jest dorzeczem rzeki Isère i jej dopływu rzeki Arc, natomiast wschodnia część leży w dorzeczu Padu (rzeki: Dora Baltea, Orco i Stura di Lanzo). Najwyższym szczytem pasma jest Mont Blanc (4810 m) w Masywie Mont Blanc. Szczyt ten jest też najwyższym szczytem całych Alp.

Topografia

Partizione delle Alpi

Alpi Graie (22) na mapie Alp z podziałem Partizione delle Alpi
Tradycyjny francusko-włoski podział Alp, Partizione delle Alpi, z 1924 (wprowadzony 1926) wymienia Alpy Graickie, jako      Alpi Graie (nr 22)[2].
Alpy Graickie w tej klasyfikacji mają takie same granice, jak wg SOIUSA[2].
Najwyższym szczytem grupy w granicach pasma wg tego podziału jest Mont Blanc.

Przełęcz Col des Montets oddziela Alpy Graickie od Préalpes de Savoie, przełęcz Col du Grand Ferret i rzeka Dora Baltea oddziela je od Alp Pennińskich, przełęcz Colle del Moncenisio oddziela je od Alp Kotyjskich, a rzeka Arc oddziela je od Alp Delfinackich[2].

SOIUSA

Alpi Graie (7) są grupą (sezione) jednostki dominującej (grande settore) Alpi Nord-occidentali
Podział Alp SOIUSA podaje nazwę grupy (sezione)      Alpi Graie (Alpes Grées; kod SOIUSA = I/B-7), które są częścią (grande settore)      Alpi Nord-occidentali (kod SOIUSA = I/B)[2].
Alpy Graickie według tego podziału mają taki sam zasięg, jak w Partizione delle Alpi[2].
Najwyższym szczytem grupy w tej klasyfikacji jest Mont Blanc.

PWN

Przybliżony zasięg Alp Graickich wg PWN
Encyklopedia PWN umieszcza Alpy Graickie między dolinami rzek Isère, Dora Riparia i Dora Baltea, pomiędzy Małą Przełęczą Św. Bernarda na północy a przełęczą Fréjus na południu[3].
Najwyższym szczytem grupy w tych granicach jest Gran Paradiso (4061 m n.p.m.)[3].

W porównaniu z zasięgiem podawanym przez Partizione delle Alpi i SOIUSA granice grupy wg PWN nie obejmują na północy Masywu Mont Blanc i Massif du Beaufortain, zaś na południu rozszerzają obszar Alp Graickich o część głównego grzbietu wododziałowego Alp Zachodnich między przełęczami Fréjus i Mont-Cenis[3].

Podgrupy

Alpy Graickie zwykle dzieli się na:

Podgrupy:

Najwyższe szczyty:

  • Punta d’Arnas 3560 m,
  • Monte Emilius 3559 m,
  • Croce Rossa 3546 m,
  • Aiguille du Tour 3542 m,
  • Aiguille de Polset 3538 m,
  • Rocciamelone 3537 m,
  • Punta Chalanson 3530 m,
  • Punta Tersiva 3513 m,
  • Grande Traversière 3496 m,
  • Testa del Rutor 3486 m,
  • Aiguille du Grépon 3482 m,
  • Grande Aiguille Rousse 3482 m,
  • Roc du Mulinet 3469 m,
  • Aiguille Pers 3451 m,
  • Aiguille des Grands Charmoz 3445 m,
  • Aiguille du Tacul 3438 m,
  • Pointe de la Sana 3436 m,
  • Pointe de l’Échelle 3432 m,
  • Punta Fourà 3410 m,
  • Punta delle Sengie 3408 m,
  • Granta Parey 3387 m,
  • Pointes de la Glière 3386 m,
  • Punta di Galisia 3345 m,
  • Pointe de la Traversière 3338 m,
  • Pointe de Méan Martin 3337 m,
  • Punta Lavina 3308 m,
  • Roche Chevrière 3282 m,
  • Ormelune 3278 m,
  • Pointe d’Orny 3274 m,
  • Signal du Mont Iseran 3241 m,
  • Pointe de la Rechasse 3223 m,
  • Grande Assaly 3174 m,
  • Rosa dei Banchi 3164 m,
  • Becca di Nona 3142 m,
  • Torre d’Ovarda 3075 m,
  • Punta Pousset 3046 m,
  • Roignais 2995 m,
  • Uia di Mondrone 2964 m,
  • Monte Unghiasse 2939 m,
  • Pierra Menta 2714 m,
  • Monte Colombano 1658 m,
  • Monte Musinè 1150 m,

Najwyżej położone przełęcze:

  • Col de la Brenva (4333 m),
  • Col de Triolet (3691 m),
  • Col d’Argentière (3516 m),
  • Col de la Grande Rousse (3500 m),
  • Col de Talefre (3484 m),
  • Col de Gebroulaz (3470 m),
  • Col de Monel (3428 m),
  • Col de Miage (3376 m),
  • Col du Géant (3371 m),
  • Col du Grand Paradis (3349 m),
  • Col du Charforon (3331 m),
  • Col de Teleccio (3326 m),
  • Col du Chardonnet (3325 m),
  • Col de Lauzon (3301 m),
  • Col du Bouquetin (3300 m),
  • Col St-Grat (3300 m),
  • Col du Tour (3280 m),
  • Fenêtre de Saleinaz (3264 m),
  • Col de l'Herbetet (3257 m),
  • Col du Collerin (3202 m),
  • Col du Grand Etret (3158 m),
  • Col de Bassac (3153 m),
  • Col du Carro (3140 m),
  • Col d'Arbole (3137 m),
  • Col de la Goletta (3120 m),
  • Col de Rhêmes (3101 m),
  • Col de la Grande Casse (3100 m),
  • Col de Sea (3083 m),
  • Col de l'Autaret (3070 m),
  • Col de Girard (3044 m),
  • Col Rosset (3024 m),
  • Col d’Arnas (3014 m).

Turystyka

W Alpach Graickich znajdują się znane ośrodki turystyczne:

Schroniska:

  • Rifugio del Goûter – 3817 m,
  • Rifugio des Cosmiques – 3613 m,
  • Rifugio Torino – 3375 m,
  • Rifugio Quintino Sella – 3363 m,
  • Rifugio del Trient – 3170 m,
  • Rifugio di Tête Rousse – 3167 m,
  • Rifugio Francesco Gonella – 3071 m,
  • Rifugio dei Grands Mulets – 3051 m,
  • Rifugio degli Angeli al Morion – 2916 m,
  • Rifugio Vittorio Raffaele Leonesi – 2909 m,
  • Rifugio Cà d’Asti – 2854 m,
  • Rifugio Gabriele Boccalatte e Mario Piolti – 2803 m,
  • Rifugio Federico Chabod – 2750 m,
  • Rifugio Vittorio Emanuele II – 2732 m,
  • Rifugio Bartolomeo Gastaldi – 2659 m,
  • Rifugio Ernesto Tazzetti – 2642 m,
  • Rifugio Luigi Cibrario – 2616 m,
  • Rifugio città di Chivasso – 2604 m,
  • Rifugio Cesare Dalmazzi al Triolet – 2590 m,
  • Rifugio des Evettes – 2590 m,
  • Rifugio Monzino – 2590 m,
  • Rifugio Vittorio Sella – 2584 m,
  • Rifugio des Conscrits – 2580 m,
  • Rifugio Sogno di Berdzé al Péradzà – 2526 m,
  • Rifugio Arbolle – 2507 m,
  • Rifugio Alberto Deffeyes – 2494 m,
  • Rifugio Pian della Ballotta – 2470 m,
  • Rifugio Gian Federico Benevolo – 2287 m,
  • Rifugio Paolo Daviso – 2280 m,
  • Rifugio Guglielmo Jervis – 2250 m,
  • Rifugio dell’Averole – 2210 m,
  • Rifugio Elisabetta Soldini Montanaro – 2195 m,
  • Rifugio Dondena – 2192 m,
  • Rifugio Città di Cirié – 1850 m.

Uwagi

  1. ↑ Część Alp Graickich, w zasięgu tego pasma według Partizione delle Alpi i SOIUSA, leży w szwajcarskim kantonie Valais.
  2. ↑ Także według Partizione delle Alpi z 1924.

Przypisy

  1. ↑ a b c Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, s. 371; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].
  2. ↑ a b c d e Sergio Marazzi: La “Suddivisione orografica internazionale unificata del Sistema Alpino” (SOIUSA) (wł.). Fioridimontagna.it. [dostęp 2016-11-06].
  3. ↑ a b c Alpy Graickie, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-11-06].
  4. ↑ a b c d e f Główny Urząd Geodezji i Kartografii nie podaje polskiego egzonimu: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, ss. 138 i 139; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].
  5. ↑ a b c d e f g h Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, Przedmowa, s. XVIII; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].

    Niewymienienie danego obiektu jest jednoznaczne ze stwierdzeniem, że Komisja nie zaleca dla niego polskiej nazwy, nawet jeżeli taka spotykana jest w niektórych publikacjach.

  6. ↑ Endonim francuski za Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II, s. 69, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2010. [dostęp 2016-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)].
  7. ↑ a b c d Główny Urząd Geodezji i Kartografii nie podaje polskiego egzonimu: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, ss. 370–372; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)].
  8. ↑ Endonim włoski za Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II, s. 254, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2010. [dostęp 2016-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)].
  9. ↑ a b Endonim francuski za Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II, s. 68, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2010. [dostęp 2016-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)].

Bibliografia

  • G. Berruto; L. Fornelli, Alpi Graie meridionali, Touring Club Italiano/Club Alpino Italiano, 1980.
  • Alessandro Giorgetta, Alpi Graie centrali, Touring Club Italiano/Club Alpino Italiano,
  • AA VV, Alpi Graie – Da rifugio a rifugio, Touring Club Italiano, 1952.
Pasma górskie Alp
Alpy Zachodnie
Alpy Wschodnie
Północne Alpy Wapienne
Alpy Centralne
Południowe Alpy Wapienne

Media użyte na tej stronie

U+25B2.svg
Black up-pointing triangle ▲, U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
Aiguille-du-Midi-summer.jpg
(c) Martin Janner, CC BY-SA 3.0
Aiguille du Midi ( altitude 3842 m), Chamonix, in summer, in the Mont-Blanc massif, Auvergne-Rhône-Alpes region, France.
Mont Blanc oct 2004.JPG
Autor: unknown, Licencja: FAL
AiguilleduGeant0001.jpg
Autor: Aiace from flickr.com, Licencja: CC BY 2.0
Dent du Géant (Dente del Gigante) (4013 m)
Alps location map (Alpi Graie, PWN).png
Autor: RRady, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Położenie na mapie Alp i przybliżony zasięg Alp Graickich, na podstawie informacji dostępnych w Encyklopedii PWN – Portalu Wiedzy PWN (online).
Grandes jorasses near chamonix arp.jpg
The Grandes Jorasses (4208 m) and Dent du Geant (4103 m), near Chamonix, France. The Grandes Jorasses is the (apparent) highest of the peaks in the picture, one third of the way across the picture from the left hand side. The Dent du Geant (4103 m) is the dark “tooth” on the right of the range (about one third in from the right of the picture). I believe the central dark peak is Mont Mallet (3989 m) and the ill-defined “peak” between Mont Mallet and the Dent du Geant is the Aiguille de Rochefort.
Europe relief laea location map.jpg
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Physical location map Europe; Lambert azimuthal equal-area projection
SOIUSA-Alpi Occidentali-sezione07.png
Autor: Luca Bergamasco, Licencja: CC BY 3.0
Alpi Occidentali secondo la SOIUSA con evidenziate le Alpi Graie
MontDolent.jpg
Mont Dolent from north
Französisch-Italienische Alpengliederung 1924 (Alpi Graie 3).svg
Autor: RRady, Licencja: CC BY-SA 3.0
  Alpy Graickie (wł. Alpi Graie, nr 3) na tle podziału Partizione delle Alpi.
Mont maudit.jpg
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Eltouristo z francuskiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Mont Maudit seen from Mont Blanc du Tacul. heading sw
Aiguille du Midi003.jpg
Autor: Lite, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Vue depuis l’Aiguille du Midi. Chamonix-Mont-Blanc et la plupart des communes avoisinantes ambitionnent de faire classer le massif du Mont-Blanc comme « Patrimoine Mondial de l'Humanité ».