Amadeusz Sabaudzki-Aosta

Amadeusz Sabaudzki-Aosta
Amadeusz Humbert Jerzy Paweł Konstantyn Helena Florentius Maria Zvonimir Sabaudzki-Aosta
Amedeo Umberto Giorgio Paolo Costantino Elena Fiorenzo Maria Zvonimir di Savoia-Aosta
ilustracja

Herb rodziny Sabaudzkiej-Aosta
Jego Królewska Wysokość książę Chorwacji i książę Bośni i Harcegowiny, wojewoda Dalmacji i Tuzli, książę Aosty, książę Cisterny i Belriguardo, markiz Voghery, hrabia Ponderano
Dynastia

Dynastia sabaudzka

Rodzina

Sabaudzka-Aosta

Data i miejsce urodzenia

27 września 1943
Florencja

Data i miejsce śmierci

1 czerwca 2021
Arezzo

Ojciec

Aimone Sabaudzki-Aosta

Matka

Irena Grecka

Żona

Klaudia Francuska (unieważnione)
Sylwia Paternò z Spedalotto

Dzieci

Blanka Sabaudzka-Aosta
Aimone Sabaudzki-Aosta
Matylda Sabaudzka-Aosta

Odznaczenia
Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Korony Włoch Order Sabaudzki Cywilny (Włochy) Kawaler/Dama Łaski i Dewocji w Posłuszeństwie Święty Konstantyński Order Wojskowy Świętego Jerzego
Herb rodziny Sabaudzkiej-Aosta

Amadeusz Sabaudzki-Aosta (Amadeusz Humbert Jerzy Paweł Konstantyn Helena Florentius Maria Zvonimir) wł. Amedeo Umberto Giorgio Paolo Costantino Elena Fiorenzo Maria Zvonimir (ur. 27 września 1943 we Florencji, zm. 1 czerwca 2021 w Arezzo) – włoski przedsiębiorca, członek dynastii sabaudzkiej[1][2][3][4].

Mimo że we Włoszech nie uznaje się prawnego dziedziczenia tytułów, Amadeusz był zwyczajowo nazywany:

Tytuł księcia Sabaudii, jako związany z kwestią dynastyczną, był kwestionowany przez Wiktora Emanuela Sabaudzkiego oraz jego zwolenników. W Chorwacji Amadeusz był znany jako Zvonimiro II, pod tym też imieniem po abdykacji ojca w 1943 roku został uznany przez lojalistów za króla Chorwacji.

Życiorys

Rodzina

Amadeusz Sabaudzki-Aosta był jedynym synem Ireny Greckiej i Aimone Sabaudzkiego. Jego ojciec był czwartym księciem Aosty, a później (pod imieniem Tomisław II) królem Chorwacji.

Jego stryj, zwany „Księciem z Żelaza”, nazywał się Amedeo d’Aosta[5][4][6][3][1][7]. Dziadek, Emanuel Filibert Sabaudzki-Aosta, nosił przydomek „Książę Niezwyciężony” [8][4][6][3][1][7].

Narodziny

Amadeusz Sabaudzki-Aosta urodził się 27 września 1943, w willi Cisterna położonej niedaleko Florencji[6][3].

Noworodka ochrzcił kardynał arcybiskup Florencji Eliasz Dalla Costa, nadając mu imiona:

  • Amadeusz (na pamiątkę stryja, który poległ w Afryce),
  • Humbert,
  • Konstantyn,
  • Jerzy,
  • Paweł,
  • Helena,
  • Maria (na cześć rodziców),
  • Fiorenzo (w hołdzie dla miasta Florencja),
  • Zvonimiro (ponieważ jego ojciec Aimone został królem Chorwacji w 1941, co z urodzenia czyniło Amadeusza księciem tego kraju).

Po urodzeniu otrzymał tytuł księcia Apulii[6][3], a po abdykacji swego ojca z tronu Chorwacji w 1943 roku stał się królem Chorwacji, uznanym przez lojalistów; pozostał nim do upadku tego państwa w 1945.

Niewola

Trzy tygodnie przed urodzinami Amadeusza Królestwo Włoch podpisało kapitulację w Cassibile, kończąc działania zbrojne przeciwko wojskom aliantów.

26 lipca 1944 roku na rozkaz Heinricha Himmlera, wraz z matką Ireną Grecką oraz kuzynkami Małgorzatą i Marią Krystyną, córkami wuja Amadeusza (trzeciego księcia Aosty) i księżnej Anny Orleańskiej został deportowany przez nazistów do obozu dla internowanych w Austrii w Hirschegg, w pobliżu Graz.

Wyzwolenie i powrót do Włoch

Amadeusz Sabaudzki-Aosta z matką

Po zwolnieniu z internowania w Hirschegg w maju 1945 roku kilka tygodni spędził w Szwajcarii. 7 lipca 1945 Irena Grecka z synem powrócili do Włoch. Zatrzymali się w Mediolanie, gdzie Aimone po raz pierwszy zobaczył syna, następnie udali się do Neapolu. Tam Amadeusz poznał swoją babkę - Helenę Orleańską.

Irena i Amadeusz osiedlili się w Fiesole we Włoszech, w pobliżu Florencji.

W 1948 roku jego ojciec zmarł na zawał w Buenos Aires[6][3].

W związku z utratą ojca, Amadeusz otrzymał mentora – admirała Giulio Cerrina Ferroni. Studiował w Kolegium Querce we Florencji, a następnie w Kolegium Marynarki Wojennej Morosini w Wenecji, oraz w Anglii. Uczęszczał na kursy w Akademii Marynarki Wojennej w Livorno, na zakończenie których brał udział w ćwiczeniach na Atlantyku i na morzu Śródziemnym jako oficer. Amadeusz obronił również licencjat z politologii na uniwersytecie we Florencji.

Dalsze życie

Amadeusz mieszkał w Toskanii, w Castiglion Fibocchi. Był przedsiębiorcą rolnym (Wina Savoie Aosta). W 1996 roku został mianowany przedstawicielem gminy Palermo w Międzynarodowej Fundacji "Pro Herbario Mediterraneo", a od 1997 roku był jej prezesem.

W 2003 został mianowany przez Rząd Włoch na przewodniczącego stałego komitetu ds. zarządzania Rezerwatem na Wyspie Vivara[9]. W tym samym roku został wskazany jako przykład w ramach Międzynarodowej Wystawy Kino Nomadów i Emigracji "Metix Film Festival". Ponadto był honorowym obywatelem Marigliano, Pantelleri i Abetone.

Potomstwo

Klaudia Orleańska i Amadeusz Sabaudzki-Aosta w dniu ślubu
Amadeusz Sabaudzki-Aosta z żoną i dziećmi

Zgodnie z tradycją rodu Aosta, Amadeusz poślubił księżniczkę francuską, Klaudię Francuską (ur. 1943), córkę Henryka Orleańskiego, hrabiego Paryża i pretendenta do tronu Francji, z którą poznał się na ślubie swoich kuzynów - Jana Karola Hiszpańskiego i Zofii Greckiej[10]. Małżeństwo zawarto 22 lipca 1964 roku, w Sintra w Portugalii[11][1][2][6]. Świadkami pana młodego byli Jan Karol I Hiszpański i Humbert II Włoski.

Z małżeństwa urodzili się[2][6][3]:

  • Blanka Sabaudzka-Aosta (ur. we Florencji 2 kwietnia 1966). W 1988 roku wyszła za hrabiego Giberto Arrivabene Walentego Gonzaga (5 dzieci)[11].
  • Aimone Sabaudzki-Aosta (ur. we Florencji 13 października 1967). W 2008 ożenił się z księżniczką Olgą Grecką (3 dzieci)[11].
  • Matylda Sabaudzka-Aosta (ur. we Florencji 20 września 1969). W 1994 r. wyszła za księcia Aleksandra Ruffo z Calabrii (rozwiedzeni w Mediolanie 28 listopada 2000), a w 2001 roku za Franciszka Lombardo San Chirico (3 dzieci)[11].

Między Amadeuszem i Klaudią trwały spory, a w 1976 ich związek się zakończył[10]. Małżonkowie rozwiedli się w Port-au-Prince (Haiti) 26 kwietnia 1982[1][2]. Małżeństwo zostało unieważnione przez Trybunał Roty Rzymskiej w Rzymie 8 stycznia 1987 roku[11][1][2]. Klaudia wyszła powtórnie za mąż za amerykańskiego wydawcę, Arnaldo R. la Cagnina (ślub cywilny zawarli w Port-au-Prince 27 kwietnia 1982). Po kolejnym rozwodzie wyszła za Henryka Gandolfi (ślub kościelny zawarli 14 czerwca 2006 w okolicach Mediolanu)[1]. Dzieci pozostały z Amadeuszem na podstawie „Borro”[10].

W dniu 30 marca 1987 roku w Bagheria koło Palermo Amadeusz ożenił się z Sylwią Paterno di Spedalotto, córką Wincentego Paterno markiza Regiovanni, hrabiego Prades, barona Spedalotto i Roseanne Bellardo Ferraris z Celle[11][1][2][6].

Ponadto, ze związku z Janką van Ellinkhuizen, córką artysty i grawera Bertusa van Ellinkhuizen i sopranu i kierowniczki chóru Gabrieli Rossi przyszła na świat Ginevra Maria Gabriela van Ellinkhuizen Sabaudzka-Aosta (urodzona w Mediolanie 20 marca 2006)[11][2][6][3].

Głowa Domu Sabaudzkiego

Amadeusz Sabaudzki-Aosta i Klaudia Orleańska rozmawiają z Humbertem II Sabaudzkim w przeddzień ich ślubu
Dwie gałęzie dynastii Sabaudzkiej

Miejsce Amadeusza w kolejce do tronu było kwestią sporną: część rojalistów twierdziła, że był on Głową Domu Królewskiego, i w konsekwencji prawowitym pretendentem do tronu Włoch. Inni uważali, że Głową Domu jest Wiktor Emanuel Sabaudzki i że Amadeusz był trzeci w kolejce do sukcesji po Wiktorze Emanuelu i jego synu Emanuelu Filibercie. Spór toczy się wokół pytania, czy Wiktor Emanuel Sabaudzki, a za nim jego syn Emanuel Filibert, stracił wszelkie prawa do tronu Włoch[12], w następstwie czego na Amadeusza przeszłyby wszelkie prawa dynastyczne. 7 lipca 2006 roku Rady Senatorów Królestwa oficjalnie stwierdziła[13]:

głową domu Sabaudzkiego jest książę Amadeusz Sabaudzki ze wszystkimi z tym związanymi tytułami i prerogatywami.

Amedeo stał się następcą Humberta II. Formalnym powodem było małżeństwo Wiktora Emanuela Sabaudzkiego z osobą o innym pochodzeniu społecznym bez wyraźnej zgody suwerena w osobie głowy domu (tzw. sankcja królewska), określona przez połączone przepisy art. 2 patentów Królewskich z 13 września 1782 Króla Sardynii Wiktora Amadeusza III Sabaudzkiego, i królewskiego dekretu z 1890 o Domu Królewskim i art. 92 starego włoskiego kodeksu cywilnego[12]. Tego samego dnia Amadeusz proklamował się też księciem Sabaudii[6][3].

Kilku komentatorów zasugerowało, że decyzja – lub przynajmniej wybór momentu jej ogłoszenia – była również wynikiem niedawnych spraw sądowych z udziałem syna ostatniego Króla Włoch. Takie wyjaśnienie nie jest jednak konieczne dla uznania utraty praw za prawnie wiążącą, ponieważ wykluczenie z Domu Królewskiego i utrata wszystkich przywilejów, tytułów, stopni przez Wiktora Emanuela nastąpiła bezpośrednio i automatycznie ipso jure w czasie uroczystości zawarcia związku małżeńskiego.

Amadeusz jednak w przeszłości zgadzał się z niektórymi oświadczeniami Wiktora Emanuela, nawet gdy były w opozycji do Rady Senatorów Królestwa, której przewodniczył Aldo Aleksander Mola. W wywiadzie dla "Corriere della Sera", w 2002 roku na pytanie Juliana Gallo czy wysuwa siebie jako kandydat na hipotetyczny tron we Włoszech odpowiedział:

Gdyby Włosi wyrazili taką wolę i mój kuzyn zrzekł się swoich praw byłbym gotów również podjąć swoje obowiązki dynastyczne.

Amadeusz Sabaudzki, Gotowy do polityki, moim wzorem jest Szymon Bułgarski, Corriere della Sera, 9 października 2002

Także w 2002 roku w swojej książce-wywiadzie stwierdził:

Postawmy sprawę jasno: głową Domu jest mój kuzyn Wiktor Emanuel, a po nim dziedzicem jest jego syn Emanuel Filibert.

Amadeusz Sabaudzki, Propozycja dla Włoch pod redakcją Fabio Torriero, Edizioni Il Minotauro, 2002, str. 88

Aldo Aleksander Mola, przewodniczący Rady Senatorów Królestwa, w odpowiedzi na roszczenia Emanuela Filibert zgodnie z którym taki organ nie miałby prawa ogłosić Amadeusza z Aosty jako głowy Domu Sabaudzkiego, powiedział:

Rada Senatorów Królestwa nigdy nie została rozwiązana. Stowarzyszenie zostało założone w dniu 20 stycznia 1955 r. przez około 160 senatorów, których akt woli został uznany bezpośrednio przez króla Humberta II, który w piśmie z dnia 3 lutego tego roku jako monarcha który nie abdykował i nie udał się dobrowolnie na emigrację nadał tej instytucji zadanie ochrony i kontynuacji wartości i pamięci politycznej i kulturalnej Senatu Królestwa.

Polemika trwa nadal, a dwie strony wciąż podtrzymują przeciwstawne tezy. Według Rocznika Szlachty Włoskiej od 1983 roku Głową Królewskiego Domu Włoch był Amadeusz, a po jego śmierci jego syn Aimone.

Spór o nazwisko Sabaudzki

Amadeusz Sabaudzki-Aosta i Wiktor Emanuel Sabaudzki

We wrześniu 2006 roku, Wiktor Emanuel i jego syn Emanuel Filibert złożyli w urzędzie patentowym Unii Europejskiej wniosek o rejestrację herbu dziedzicznego księcia Włoch jako logo firmy, wraz z innymi elementami dziedzictwa heraldycznego Domu Sabaudzkiego[14]. Działanie to skierowane było przeciwko wykorzystywaniu ich przez Amadeusza i Aimone Sabaudzkiego, którym zalecono używać pełnej formy nazwiska, Sabaudzki-Aosta.

Wiosną 2008 roku Wiktor Emanuel i jego syn Emanuel Filibert pozwali do sądu Amadeusza i Aimone, którzy używali samego nazwiska Sabaudzki (zamiast Sabaudzki-Aosta), co mogło potencjalnie stanowić bezprawne korzystanie z nazwiska[15].

W lutym 2010 roku sąd w Arezzo uznał Amadeusza i Aimone winnymi bezprawnego używania nazwiska Sabaudzki i nakazał wypłatę odszkodowania za szkody poniesione przez pozywającego w wysokości 50 000 euro[16][17]. Jednak Amadeusz, który od urodzenia używał swobodnie zarówno nazwiska Sabaudzki, jak i Sabaudzki-Aosta (podobnie jak Luchino Visconti z Modrone, który przedstawia się Luchino Visconti), złożył odwołanie do sądu apelacyjnego[18][19][20]. W dniu 15 września 2010 roku ogłoszono wyrok uchylający wyrok pierwszej instancji, co pozwoliło Amadeuszowi i jego synowi Aimone na używanie nazwiska Sabaudzki.

Polityka

W latach dziewięćdziesiątych – okresie kryzysu pierwszej Republiki – Amadeusz Sabaudzki był proszony, aby kandydować w wyborach lub przyjąć stanowisko w administracji. Jednak zawsze odrzucał każde zaproszenie, woląc zachować bezstronność.

W 1992 roku PSDI zapraszała go do wzięcia udziału w wyborach do izby deputowanych z okręgu wyborczego Neapol[21]. W 1997 roku partii Biegun Wolności prawie udało się go przekonać, aby kandydował do samorządu Turynu[22][23][24][25]. Na sympozjum projektowania polityki w Arezzo w czerwcu 1997 powiedział, że wyobraża sobie utworzenie ruchu monarchistycznego w poprzek podziałów partyjnych[26].

Odznaczenia

Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty)[1][6][3] w 1961[27]

Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Włochy)[1][6][3]

Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Korony Włoch Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Korony Włoch

Order Sabaudzki Cywilny (Włochy) Kawaler Krzyża Wielkiego Sabaudzkiego Orderu Cywilnego

Kawaler/Dama Łaski i Dewocji w Posłuszeństwie Kawaler Honoru i Dewocji Suwerennego Rycerskiego Zakonu Szpitalników św. Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty[1][6][3]

Święty Konstantyński Order Wojskowy Świętego Jerzego Baliw Wielkiego Krzyża świętego Konstantyńskiego Orderu Rycerskiego Świętego Jerzego[1][6][3]

Wojskowy Medal Legii Wierności Stanów Zjednoczonych (członek honorowy)

Order Najwyższy Świętego Zwiastowania nie jest uznawany przez Państwo Włoskie, podczas gdy Zakon Świętych Maurycego i Łazarza zachował sięjako organizacja szpitalna i działa w sposób przewidziany przez prawo. Tytuł Kawalera Honoru i Dewocji Suwerennego Rycerskiego Zakonu Szpitalników Świętego Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty został automatycznie uznany przez Republikę Włoską, a korzystanie z orderu Wielkiego Baliwa Sprawiedliwości Świętego Konstantyńskiego Orderu Rycerskiego Świętego Jerzego może być dozwolone na mocy dekretu Ministra Spraw Zagranicznych Republiki Włoskiej, na żądanie zainteresowanej osoby.

Drzewo genealogiczne

Amadeusz Sabaudzki[4][6][3][2][1]Ojciec:
Aimone Sabaudzki-Aosta[4][6][3][2][1][28]		Dziadek po mieczu:
Emanuel Filibert Sabaudzki-Aosta[4][6][3][1][7]		Pradziadek po mieczu:
Amadeusz I Sabudzki[4][6][3][1][29]		Prapradziadek po mieczu:
Wiktor Emanuel II Sabaudzki[4][6][3][1][30]
Praprababka po mieczu:
Maria Adelajda Habsburg-Lotaryńska[6][3][1][31]
Prababka po mieczu:
Maria Wiktoria dal Pozzo della Cisterna[6][3][1][32]		Prapradziadek po mieczu:
Karol Emanuel dal Pozzo della Cisterna[6][3][1][33]
Praprababka po mieczu:
Luiza Karolina Gizela di Merode[6][3][1][34]
Babka po mieczu:
Helena Orleańska[6][3][1][35]		Pradziadek po mieczu:
Filip Orleański[6][3][1][36]		Prapradziadek po mieczu:
Ferdynand Filip Orleański[37]
Praprababka po mieczu:
Helena Meklemburg-Schwerin[38]
Prababka po mieczu:
Maria Izabela Orleańska[6][3][1][39]		Prapradziadek po mieczu:
Antoni Orleański[40]
Praprababka po mieczu:
Ludwika Ferdynanda Burbon[41]
Matka:
Irena Grecka[6][3][2][1][42]		Dziadek po kądzieli:
Kostantyn I Grecki[6][3][43]		Pradziadek po kądzieli:
Jerzy I Grecki[44]		Prapradziadek po kądzieli:
Chrystian IX Glücksburg[45]
Praprababka po kądzieli:
Luiza Hessen-Kassel[46]
Prababka po kądzieli:
Olga Konstantinowna Romanowa[47]		Prapradziadek po kądzieli:
Konstanty Mikołajewicz Romanow[48]
Praprababka po kądzieli:
Aleksandra Sachsen-Altenburg[49]
Babka po kądzieli:
Zofia Hohenzollern[6][3][50]		Pradziadek po kądzieli:
Fryderyk III Hohenzollern[51]		Prapradziadek po kądzieli:
Wilhelm I Hohenzollern[52]
Praprababka po kądzieli:
Augusta Sachsen-Weimar[53]
Prababka po kądzieli:
Wiktoria Sachsen-Koburgo-Gotha[54]		Prapradziadek po kądzieli:
Albert Sachsen-Koburg-Gotha[55]
Praprababka po kądzieli:
Wiktoria Hanowerska[56]

Rodowód po mieczu

  1. Humbert I Białoręki, hrabia Sabaudii, ok. 980-1047[57][58]
  2. Otton, hrabia Sabaudii, 1023-1057[59]
  3. Amadeusz II, hrabia Sabaudii, 1046-1080[60]
  4. Humbert II Mocny lub Gruby, hrabia Sabaudii i Moriany, 1065-1103[61]
  5. Amadeusz III Krzyżowiec, hrabia Sabaudii i Moriany, 1087-1148[62]
  6. Humbert III Błogosławiony, hrabia Sabaudii i Moriany, 1136-1189[63]
  7. Tomasz I, hrabia Sabaudii i Moriany, 1177-1233[64]
  8. Tomasz II, hrabia Piemontu, hrabia Flandrii i regent Sabaudii, 1199-1259[65]
  9. Amadeusz V Wielki, hrabia Sabaudii i hrabia Aosty i Moriany, 1249-1323[66]
  10. Aimone Spokojny, hrabia Sabaudii i hrabia Aosty i Moriany, 1291-1343[67]
  11. Amadeusz VI Zielony Hrabia, hrabia Sabaudii i hrabia Aosty i Moriany, 1334-1383[68]
  12. Amadeusz VII Czerwony Hrabia, hrabia Sabaudii i hrabia Aosty i Moriany, hrabia Nicei, 1360-1391[69]
  13. Amadeusz VIII Spokojny (antypapież Feliks V), hrabia a następnie książę (duca) Sabaudii, książę (principe) Piemontu i Achaii, hrabia Aosty i Moriany, hrabia Nicei i hrabia Genewy 1383-1451[70]
  14. Ludwik I, książę Piemontu, książę Sabaudii, hrabia Aosty i Moriany, 1413-1465[71]
  15. Filip II, książę Piemontu, książę Sabaudii, hrabia Aosty i Moriany, hrabia Nicei i hrabia Bresse, tytularny król Jerozolimy i Cypru, 1443-1497[72]
  16. Karol II lub III Dobry, książę Piemontu, książę Sabaudii, hrabia Aosty i Moriany, hrabia Nicei, tytularny król Jerozolimy i Cypru, 1486-1553[73]
  17. Emanuel Filibert Żelazna Głowa, książę Piemontu, książę Sabaudii, hrabia Aosty i Moriany, hrabia Nicei, tytularny król Jerozolimy i Cypru, 1528-1580[74]
  18. Karol Emanuel I Wielki lub Głowa z Ognia, książę Piemontu, książę Sabaudii, markiz Saluzzo, hrabia Aosty i Moriany, hrabia Nicei, tytularny król Jerozolimy i Cypru, 1562-1630[75]
  19. Tomasz Franciszek, książę Carignano, markiz Salussola, markiz Bosco i Châtelard, markiz Racconigi i Villafranca, 1596-1656[76]
  20. Emanuel Filibert, książę Carignano, markiz Racconigi i Busca z Cavallermaggiore, Villafranca, Vigone, Barge, Caselle, Roccavione, Peveragno, Salussola i Boves, 1628-1709[77]
  21. Wiktor Amadeusz I, książę Carignano, markiz Racconigi i Busca z Cavallermaggiore, Villafranca, Vigone, Barge, Caselle, Roccavione, Peveragno i Boves, 1690-1741[78]
  22. Ludwik Wiktor, książę Carignano, Marchese Racconigi i Busca z Cavallermaggiore, Villafranca, Vigone, Barge, Caselle, Roccavaione, Peveragno i Boves, 1721-1778[79]
  23. Wiktor Amadeusz II, książę Carignano, 1743-1780[80]
  24. Karol Emanuel, książę Carignano, markiz Racconigi i Busca z Cavallermaggiore, Villafranca, Vigone, Barge, Caselle, Roccavaione, Peveragno i Boves, 1770-1800[81]
  25. Karol Albert, król Sardynii, książę Carignano, książę Piemontu, książę Sabaudii, książę Genui, hrabia Barge, tytularny król Cypru i król Jerozolimy, Kustosz Świętego Całunu, 1798-1849[82]
  26. Wiktor Emanuel II, król Włoch, król Sardynii, tytularny król Cypru, Jerozolimy i Armenii, oraz m.in. książę: Sabaudii, Carignano, Piemontu, Aosty, Genui, książę i wieczysty wikariusz Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Kustosz Świętego Całunu, 1820-1878[4][6][3][1][30]
  27. Amadeusz I, król Hiszpanii i książę Aosty, 1845-1890[4][6][3][1][29]
  28. Emanuel Filibert, książę Asturii i książę Aosty, 1869-1931[4][6][3][1][7]
  29. Aimone, książę Aosty i król Chorwacji, książę krwi 1900-1948[4][6][3][2][1][28]
  30. Amadeusz, książę Aosty, książę Sabaudii (sporny), książę Cisterny i Belriguardo, markiz Voghera i hrabia Ponderano, 1943-[4][6][3][2][1]

Krewni w Europie

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad Royal House of Italy (ang.). chivalricorders.org. [dostęp 2015-06-02].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l (autor zbiorowy): The Peerage (Amadeo di Savoia-Aoste, Principe di Savoia) (ang.). 2011-03-24. [dostęp 2016-06-23].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag Davide Shamà: Genealogie delle famiglie nobili italiane (wł.). [dostęp 2016-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-08)].
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m Leonardo ADV S.r.l. (autor zbiorowy): Cronologia (wł.). [dostęp 2016-06-23].
  5. ↑ Emma Moriconi: IL DUCA DI FERRO (wł.). 2014-11-07. [dostęp 2016-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-11)].
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah La Società Genealogia Italiana (autor zbiorowy): Enciclopedia genealogica del Mediterraneo (wł.). [dostęp 2016-06-23].
  7. ↑ a b c d (autor zbiorowy): The Peerage (Emanuele Filiberto di Savoia-Carignano, Principe di Savoia) (ang.). 2007-03-10. [dostęp 2016-06-25].
  8. ↑ itinerari della Grande Guerra (zbiorowy): Emanuele Filiberto Duca d'Aosta (wł.). [dostęp 2016-06-25].
  9. ↑ Fulco Pratesi. Vivara, nasce l'oasi del duca d'Aosta. „Corriere della Sera”, s. 20, 2003-04-19. Milano, Italia: RCS Mediagroup S.p.a.. ISSN 2499-0485 (wł.). [dostęp 2016-06-21]. 
  10. ↑ a b c AA.VV.. „Storia Illustrata”. 306, s. 80, maj 1983. A. Mondadori Editore, (wł.). 
  11. ↑ a b c d e f g Andrea Borella: Annuario della Nobiltà Italiana. Wyd. XXXII. Teglio (SO): S.A.G.I. Casa Editrice, 2014, s. 5. (wł.)
  12. ↑ a b Questione dinastica (wł.). Unione Monarchica Italiana. [dostęp 2016-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-25)].
  13. ↑ Comunicato della Consulta dei Senatori del Regno (wł.). 2006-07-07. [dostęp 2016-06-22].
  14. ↑ Casa Savoia diventa un marchio. „TGCOM”, 2006-09-29. 00187 Roma, Largo del Nazareno 8: Mediamond S.p.a. RTI spa, Gruppo Mediaset (wł.). [dostęp 2016-06-21]. 
  15. ↑ Salvatore Mannino. Vittorio Emanuele e Amedeo: deciderà un giudice aretino. „La Nazione”, 2008-05-03. Monrif Net S.r.l. (wł.). [dostęp 2016-06-21]. 
  16. ↑ Guerra in casa Savoia Amedeo perde e paga. „Il Tempo”, 2010-02-14. Quotidiano IL Tempo srl (wł.). [dostęp 2016-06-22]. 
  17. ↑ Savoia: Vittorio Emanuele vince causa contro Amedeo, 'ora Aosta tornino a fare Aosta'. „Il libro di fatti”, 2010-02-13. Roma: GMC S.A.P.A. di G.P. Marra (wł.). [dostęp 2016-06-22]. Cytat: Wiktor Emanuel powiedział: Wszystko to powoduje poważne szkody w organizacjach społecznych i kulturalnych związanych z dynastią sabaudzką, a zwłaszcza w rycerskich zakonach dynastii sabaudzkiej. 
  18. ↑ Salvatore Mannino. Amedeo pignorato nella guerra dei Savoia. „La Nazione”, 2010-05-21. Monrif Net S.r.l. (wł.). [dostęp 2016-06-21]. 
  19. ↑ Savoia sì o no? Giurista 'boccia' sentenza che vieta il cognome ad Amedeo, „Tutto Sport” [dostęp 2016-06-23] (wł.).
  20. ↑ Savoia sì o no? Giurista 'boccia' sentenza che vieta il cognome ad Amedeo. „Corriere dello Sport” (wł.). [dostęp 2016-06-23]. 
  21. ↑ Enzo d'Errico. Amedeo d'Aosta in corsa del Psdi: "Un partito simpatico". „Corriere della Sera”, s. 3, 1992-02-06. Milano, Italia: RCS Mediagroup S.p.a.. ISSN 2499-0485 (wł.). [dostęp 2016-06-23]. 
  22. ↑ Amministrative: a torino possibile candidatura amedeo d'aosta, 11 stycznia 1997 [dostęp 2016-06-23] (wł.).
  23. ↑ Amministrative: torino, duca d'aosta si riserva di rispondere, 11 stycznia 1997 [dostęp 2016-06-23] (wł.).
  24. ↑ Candidatura duca d'aosta: boschiero(fmi), stia al di sopra parti (wł.). 1997-01-11. [dostęp 2016-06-23].
  25. ↑ Candidatura duca d'aosta: mmi, passo verso 'sghettizzazione' (wł.). 1997-01-11. [dostęp 2016-06-23].
  26. ↑ Amedeo d'Aosta: creero' la Cosa monarchico. „Corriere della Sera”, 1997-06-02. Milano, Italia: RCS Mediagroup S.p.a.. ISSN 2499-0485 (wł.). [dostęp 2016-06-19]. 
  27. ↑ Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata (wł.). W: Blasonario subalpino [on-line].
  28. ↑ a b ), The Peerage (Aimoe di Savoia-Aoste, Principe di Savoia), 16 lutego 2008 [dostęp 2016-06-25] (ang.).
  29. ↑ a b (autor zbiorowy): The Peerage (Amadeo I di Savoia-Carignano, Rey de España) (ang.). 2005-08-31. [dostęp 2016-06-25].
  30. ↑ a b (autor zbiorowy): The Peerage (Vittorio Emanuele II di Savoia-Carignano, Re di Sardegna) (ang.). 2010-03-09. [dostęp 2016-06-25].
  31. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Adelheid Franziska Erzherzogin von Österreich) (ang.). 2010-03-09. [dostęp 2016-06-25].
  32. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Maria Vittoria del Pozzo, Principessa della Cisterna) (ang.). 2004-02-07. [dostęp 2016-06-25].
  33. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Carlo Emanuele del Pozzo, Duca della Cisterna e di Belriguardo) (ang.). 2004-02-07. [dostęp 2016-06-25].
  34. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Countess Louise de Merode) (ang.). 2008-08-28. [dostęp 2016-06-25].
  35. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Hélène Louise Henriette d’Orléans, Princesse de France) (ang.). 2007-03-10. [dostęp 2016-06-25].
  36. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Louis Philippe Albert d’Orléans, Prince héréditaire de France) (ang.). 2010-07-04. [dostęp 2016-06-25].
  37. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Ferdinand Philippe d’Orléans, Prince héréditaire de France) (ang.). 2010-07-04. [dostęp 2016-06-25].
  38. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Helene Luise Elisabeth Herzogin von Mecklenburg-Schwerin) (ang.). 2010-07-04. [dostęp 2016-06-25].
  39. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Maria Isabella de Orléans y de Borbón, Infante de España) (ang.). 2007-03-10. [dostęp 2016-06-25].
  40. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Antoine Marie Philippe Louis d’Orléans, Prince d’Orléans) (ang.). 2008-12-31. [dostęp 2016-06-25].
  41. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Maria Luisa Fernanda de Borbón, Infanta de España) (ang.). 2010-11-10. [dostęp 2016-06-25].
  42. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Irene zu Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg, Princess of Greece and Denmark) (ang.). 2008-04-15. [dostęp 2016-06-25].
  43. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Konstantinos I zu Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg, King of the Hellenes) (ang.). 2005-04-17. [dostęp 2016-06-25].
  44. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (William George I zu Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg, King of the Hellenes) (ang.). 2015-01-23. [dostęp 2016-06-25].
  45. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Christian IX zu Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg, King of Denmark) (ang.). 2015-01-23. [dostęp 2016-06-25].
  46. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Luise Wilhelmine Friederike Karoline Auguste Julie Prinzessin von Hessen-Kassel) (ang.). 2015-01-23. [dostęp 2016-06-25].
  47. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Olga Konstantinovna Romanova, Grand Duchess of Russia) (ang.). 2007-04-19. [dostęp 2016-06-25].
  48. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Konstantin Nikolaievich Romanov, Grand Duke of Russia) (ang.). 2009-12-30. [dostęp 2016-06-25].
  49. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Elisabeth Alexandra Prinzessin von Sachsen-Altenburg) (ang.). 2011-02-16. [dostęp 2016-06-25].
  50. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Sophie Dorothea Ulrike Alice Prinzessin von Preußen) (ang.). 2003-05-10. [dostęp 2016-06-25].
  51. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Friedrich III, Deutscher Kaiser, König von Preußen) (ang.). 2012-11-15. [dostęp 2016-06-25].
  52. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Wilhelm I Ludwig, Deutscher Kaiser, König von Preußen) (ang.). 2012-11-15. [dostęp 2016-06-25].
  53. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Marie Luise Auguste Catherine Prinzessin von Sachsen-Weimar-Eisenach) (ang.). 2009-03-01. [dostęp 2016-06-25].
  54. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Victoria Adelaide Mary Louisa Saxe-Coburg and Gotha, Princess Royal of the United Kingdom) (ang.). 2011-01-22. [dostęp 2016-06-25].
  55. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Albert Prinz von Sachsen-Coburg und Gotha) (ang.). 2015-01-18. [dostęp 2016-06-25].
  56. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Victoria Alexandrina Hanover, Queen of the United Kingdom) (ang.). 2015-01-18. [dostęp 2016-06-25].
  57. ↑ Charles Cawley: Savoy (ang.). W: Medieval Lands [on-line]. Foudation of Medieval Genealogy, 2014-05-24. [dostęp 2016-06-25].
  58. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Umberto I Conte di Savoia) (ang.). 2013-08-09. [dostęp 2016-06-25].
  59. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Oddo Conte di Savoia) (ang.). 2015-06-06. [dostęp 2016-06-25].
  60. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Amadeo II Conte di Savoia) (ang.). 2013-08-09. [dostęp 2016-06-25].
  61. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Umberto II Conte di Savoi) (ang.). 2013-08-09. [dostęp 2016-06-25].
  62. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Amadeo III Conte di Savoia) (ang.). 2013-08-09. [dostęp 2016-06-25].
  63. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Umberto III Conte di Savoia) (ang.). 2013-08-09. [dostęp 2016-06-25].
  64. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Tomaso I Conte di Savoia) (ang.). 2013-08-10. [dostęp 2016-06-25].
  65. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Tommaso II Conte di Savoia Conte di Piemonte) (ang.). 2013-08-10. [dostęp 2016-06-25].
  66. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Amadeo V Conte di Savoia Conte d'Aoste e Moriana) (ang.). 2013-08-11. [dostęp 2016-06-25].
  67. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Aimoe 'il Pacifico' Conte di Savoia) (ang.). 2013-08-17. [dostęp 2016-06-25].
  68. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Amadeo VI Conte di Savoia) (ang.). 2013-08-17. [dostęp 2016-06-25].
  69. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Amadeo VII Conte di Savoia) (ang.). 2013-08-17. [dostęp 2016-06-25].
  70. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Amadeo VIII Duca di Savoia) (ang.). 2013-08-17. [dostęp 2016-06-25].
  71. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Ludovico I Duca di Savoia) (ang.). 2013-08-17. [dostęp 2016-06-25].
  72. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Filippo II, Duca di Savoia) (ang.). 2014-12-16. [dostęp 2016-06-25].
  73. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Carlo II, Duca di Savoia) (ang.). 2014-12-16. [dostęp 2016-06-25].
  74. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Emanuele Filiberto, Duca di Savoia) (ang.). 2014-12-16. [dostęp 2016-06-25].
  75. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Carlo Emanuele I, Duca di Savoia) (ang.). 2009-07-25. [dostęp 2016-06-25].
  76. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Tommaso Francesco di Savoia, Prince de Carignan) (ang.). 2013-08-09. [dostęp 2016-06-25].
  77. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Emanuele Filiberto di Savoia, Prince de Carignan) (ang.). 2013-08-17. [dostęp 2016-06-25].
  78. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Vittorio Amadeo I di Savoia-Carignano, Principe di Carignano) (ang.). 2011-05-07. [dostęp 2016-06-25].
  79. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Luigi Vittorio di Savoia-Carignano, Principe di Carignano) (ang.). 2011-05-30. [dostęp 2016-06-25].
  80. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Vittorio Amadeo II di Savoia-Carignano, Principe di Carignano) (ang.). 2010-02-20. [dostęp 2016-06-25].
  81. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Carlo Emanuele Ferdinand di Savoia-Carignano, Principe di Carignano) (ang.). 2003-05-10. [dostęp 2016-06-25].
  82. ↑ (autor zbiorowy): The Peerage (Carlo Alberto di Savoia-Carignano, Re di Sardegna) (ang.). 2010-03-09. [dostęp 2016-06-25].


Bibliografia

Amadeusz Sabaudzki jest autorem następujących książek:

  • Moje marzenie morze śródziemne – Amadeusz Sabaudzki-Aosta i jego smakowita kolekcja na wyspie Pantelleria, Polistampa 2004 roku.
  • Oferta dla Włochy, Minotaur 2002, wywiady Fabio Torriero.
  • W imię Króla. Rozmowy z Gigi Speroni, Rusconi 1986, napisany z Gigi Speroni.

Powiązane wpisy

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Order of the Most Holy Annunciation BAR.svg
Order of the Most Holy Annunciation ribbon
Claudia d'Orléans e Amedeo di Savoia Aosta.jpg
Claudia d'Orléans e Amedeo di Savoia Aosta il giorno delle lore nozze avvenute il 22 luglio 1964
Albero genealogico dei Savoia Aosta.jpg
Albero genealogico dei Savoia Aosta
Amedeo di Savoia-Aosta.jpg
Ritratto di Amedeo di Savoia-Aosta
SMOM-g.svg
Autor: Arturolorioli, Licencja: CC BY-SA 3.0
Order of Malta ribbon (Knight in Obedience)
Amedeo di Savoia Aosta con moglie e figli.jpg
Amedeo di Savoia (Aosta) con moglie e figli
Sacro Militare Ordine Costantiniano di San Giorgio.png
Gran Alguacil de Justicia de la Orden Constantiniana de San Jorge
Ordine Civile di Savoia BAR.svg
Ordine Civile di Savoia medal bar
Amedeo di Savoia Aosta con la madre.jpg
Amedeo di Savoia Aosta con la madre
Amedeo di Savoia Aosta e Claudia d'Orléans con Umberto II di Savoia.jpg
Amedeo di Savoia Aosta e Claudia d'Orléans si intrattengono con Umberto II di Savoia alla vigilia delle loro nozze celebrate il 22 luglio 1964
Amedeo di Savoia Aosta e Vittorio Emanuele di Savoia.jpg
Amedeo di Savoia Aosta e Vittorio Emanuele di Savoia
Coat of arms of the savoy-aosta line.svg
(c) Katepanomegas, CC BY-SA 3.0
Coat of arms of the members of the Savoie-Aosta line of the house of Savoy
Gran croce OCI BAR.svg
ribbon of the medal of Grand Cross of the Order of the Crown of Italy