Amalienborg

Amalienborg, Pałac Chrystiana VII

Widok na Amalienborg z kopuły kościoła Marmurowego

Amalienborg od strony morza

Plan Amalienborga: I – Pałac Levetzaua, siedziba następcy tronu ks. Fryderyka; II – Pałac Brockdorffa; III – Pałac Moltkego; IV – Pałac Schacka, siedziba Małgorzaty II; 1 – pomnik Fryderyka V; 2 – ogrody Amaliehaven (1983) od strony portu

Gwardzista królewski przed Amalienborgiem

Uroczysta zmiana warty przed Amalienborgiem w dniu urodzin królowej Małgorzaty II

Amalienborg – oficjalna rezydencja duńskich monarchów i duńskiej rodziny królewskiej w Kopenhadze od 1794. Określana również jako zimowy pałac królewski, ponieważ zwykle jest wykorzystywany przez duńskich monarchów w miesiącach zimowych.

Historia

Nazwa Pałacu Amalienborg pochodzi od królowej Zofii Amelii, która w latach 1667–1673 kazała na tym miejscu zbudować pałacyk letni z ogrodem. Spłonął on całkowicie 19 kwietnia 1689 w czasie pożaru, który wybuchł w przylegającym do pałacyku drewnianym budynku opery. W przepełnionym budynku opery zginęło wtedy ponad 200 osób, w tym wiele dzieci^[1]. W 1750 król Fryderyk V przekazał cztery działki leżące na miejscu obecnej rezydencji i zwolnienie od płacenia podatków przez okres 40 lat^[2] czterem duńskim arystokratom, zobowiązując ich w zamian do budowy w tym miejscu swoich rezydencji według planów architekta królewskiego Nicolaia Eigtveda. Pałace miały być częścią zaplanowanej w 1748 przez króla nowej dzielnicy Kopenhagi, Frederiksstaden, pamiątką w 300 rocznicę koronacji Chrystiana I, pierwszego duńskiego monarchy z dynastii oldenburskiej i pomnikiem wielkości duńskiej monarchii absolutnej. W 1749 architekt królewski Nicolai Eigtved został mianowany wykonawcą projektu. Po pożarze dotychczasowego zamku królewskiego, Christiansborga, w nocy z 26 na 27 lutego 1794, Amalienborg został w przeciągu kilku dni zakupiony przez króla Danii, który wraz z rodziną przeniósł tam swoją kopenhaską siedzibę.

Kompleks pałacowy

Zespół pałacowy Amalienborga składa się z czterech identycznych rokokowych pałaców zbudowanych wokół ośmiokątnego placu, na którego środku znajduje się konny pomnik Fryderyka V, inicjatora budowy kompleksu pałacowego i jego otoczenia. Konna statua króla, odzianego w szaty cesarza rzymskiego z wieńcem laurowym na głowie, jest dziełem francuskiego artysty Jacques’a François-Josepha Saly (1771), który pracował nad nią przez około 20 lat. Została ona ufundowana przez duńską Kompanię Azjatycką za niebagatelną na owe czasy sumę pół miliona rigsdalerów^[3], ponad dwukrotnie przekraczającą koszty budowy czterech pałaców Amalienborga.

Kompleks pałacu Amalienborg składa się z następujących części:

• Pałac Moltkego (Moltkes Palæ; później nazwany Pałacem Chrystiana VII), zbudowany w latach 1750–1754 przez hr. Adama Moltkego według projektu N. Eigtveda. W 1794 r. zakupiony przez Chrystiana VII. Od śmierci króla w 1808 pałac jest używany do celów reprezentacyjnych.
• Pałac Levetzaua (Levetzaus Palæ; później nazwany Pałacem Chrystiana VIII), zbudowany przez hr. Christiana Frederika Levetzau w latach 1750–1760 i zakupiony w 1794 przez duńską rodzinę królewską. W latach 1805–1881 mieszkali tutaj król Chrystian VIII i królowa Karolina Amelia, a w latach 1898–1952 król Chrystian X i królowa Aleksandra. Obecnie mieszka tutaj następca tronu Danii ks. Fryderyk, a na parterze budynku mieści się Muzeum Pałacowe (Amalienborgmuseet). W części pałacu w latach 1885–1898 mieściło się duńskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych^[4].
• Pałac Brockdorffa (Brockdorffs Palæ; później zwany Pałacem Fryderyka VIII), zbudowany przez barona Joachima Brockdorffa w latach 1750–1760, zakupiony w 1765 przez Fryderyka V. W latach 1768–1788 mieściła się tutaj Akademia Kadetów Wojsk Lądowych, a w latach 1788–1827 Akademia Kadetów Marynarki Wojennej. Od 1828 mieszkał w pałacu Fryderyk VII, a później Fryderyk VIII oraz Fryderyk IX i królowa Ingrid.
• Pałac Schacka (Schacks Palæ; później zwany Pałacem Chrystiana IX), od 1794 stanowi własność królów Danii. Obecnie mieszka tutaj królowa Małgorzata II. Budowę pałacu rozpoczął w 1750 baron Severin Løvenskiold, ale z powodu kłopotów finansowych musiał odstąpić rozpoczęte dzieło, które ukończyła hrabina Anna Sophie Schack (1755), a po niej pałac odziedziczył jej wnuk Hans Schack. W 1794 wprowadził się tutaj następca tronu duńskiego, późniejszy król Fryderyk VI. Od 1865 do swojej śmierci w 1906 mieszkał tutaj Chrystian IX. Pałac jest połączony z Pałacem Chrystiana VII kolumnadą przebiegającą ponad ulicą Amaliegade.

Atrakcja turystyczna

Amalienborg jest jedną z największych atrakcji turystycznych Kopenhagi, przyciągającą szczególnie turystów zagranicznych. Samo Muzeum Pałacowe jest odwiedzane rocznie przez ponad 77 tys. turystów^[5], a przez dziedziniec zamkowy przewija się ich nieporównywalnie więcej, szczególnie podczas ceremonii zmiany warty. Dziedziniec Pałacu Amalienborg jest dostępny zarówno dla pieszych, jak i ruchu kołowego, co podkreśla otwartość współczesnej monarchii duńskiej wobec społeczeństwa. Przed każdym z czterech pałaców stoją na straży gwardziści królewscy w czarno-niebieskich historycznych mundurach i bermycach – charakterystycznych futrzanych czapkach. Uroczysta zmiana warty ma miejsce codziennie w południe, a w niedzielę podczas obecności królowej w pałacu, południowa zmiana warty ma szczególnie uroczystą oprawę z udziałem wojskowej orkiestry i gwardii ubranej w czerwono-niebieskie galowe mundury. Obecność królowej Małgorzaty II znamionuje duński sztandar królewski podnoszony ponad Pałacem Chrystiana IX, a obecność następcy tronu powiewający sztandar następcy tronu nad Pałacem Chrystiana VIII. Corocznie w dniu urodzin królowej (16 kwietnia) można osobiście zobaczyć Małgorzatę II i jej rodzinę na balkonie Pałacu Chrystiana IX, z którego dziękuje ona zgromadzonym tłumom za życzenia.

Muzeum Pałacowe

Znajdujące się w Pałacu Chrystiana VIII muzeum poświęcone jest historii dynastii glücksburskiej, która panuje w Danii od 1863. W komnatach pałacowych znajduje się ekspozycja poświęcona królom – Chrystianowi IX, Fryderykowi VIII, Chrystianowi X i Fryderykowi IX, składająca się z mebli, obrazów i innych prywatnych rzeczy należących do duńskiej rodziny królewskiej, które niegdyś stanowiły wyposażenie zajmowanych przez nią komnat i gabinetów. Muzeum posiada zbiór ok. 6000 eksponatów.

Przypisy

Bibliografia

• Claus Hagen Petersen, Politikens bog om København, Politikens Forlag A/S 2004, ISBN 87-567-6784-6.
• Værd at se i Danmark. Seværdigheder fra A-Å, Høst & Søn, Kopenhaga 1998, ISBN 87-14-29436-2.